Fransanın Kaledoniyada hazırladığı qəddar planlar dünyanı dəhşətə gətirdi...
Ölkə prezidenti Emmanuel Makronun sədrlik etdiyi Fransa Müdafiə Şurası etirazlar fonunda Yeni Kaledoniyaya əlavə hərbçi göndərmək qərarına gəlib. Bu barədə BFMTV kanalı məlumat yayıb. Kanalın mənbəsinin sözlərinə görə, ictimai binaların təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə hərbi qulluqçular cəlb olunacaq. Söhbətin neçə hərbçidən getdiyi göstərilmir.
Qeyd edək ki, Yeni Kaledoniyada 10 ildən artıq adada yaşayan Fransa sakinlərinə əyalət seçkilərində geniş səsvermə hüququnu nəzərdə tutan konstitusiyaya təklif edilən düzəlişlə başlayan etirazlar mayın 13-də başlayıb. Nümayişçilər dəfələrlə Fransa hökumətinin yerli əhalinin fikirlərini nəzərə almadan qanunvericilikdə dəyişiklik etməsinin yolverilməzliyini vurğulayaraq, bunun 1998-ci ildə Fransa ilə Yeni Kaledoniya arasında imzalanmış Noumea sazişinə zidd olduğunu bildiriblər. Yeni Kaledoniyanın paytaxtı Noumea şəhərində şiddətli etirazlar fonunda Fransa hakimiyyəti komendant saatı tətbiq edib. Polis dəfələrlə nümayişçilərə qarşı kobud davranıb və güc tətbiq edib. Eyni zamanda paytaxtda ictimai tədbirlər qadağan olunub, dövlət, özəl orta məktəb və kolleclərdə dərslər dayandırılıb. Xatırladaq ki, Yeni Kaledoniyanın 300 minə yaxın əhalisi var. Onların 40 faizi və ya 112 minini yerli kanaklar təşkil edir. Sakit Okeanın cənubunda, Avstraliya və Fici adaları arasında yerləşən adalar qrupu 19-cu əsrdən bəri Fransa müstəmləkəsidir. Hazırda baş verənlər 1980-ci illərdən bəri müşahidə edilən ən pis iğtişaş kimi qiymətləndirilir. 1998-ci il Noumea sazişinə əsasən, Fransa əraziyə daha çox siyasi muxtariyyət verməyə razılaşıb. Həmçinin qərara alınmışdı ki, əyalət və məclis seçkilərində yalnız həmin vaxt orda olan yerli sakinlər iştirak edə bilər. O vaxtdan bəri 40 mindən çox Fransa vətəndaşı Yeni Kaledoniyaya köçüb. Bunlar fonunda Fransa üzərinə götürdüyü öhdəliklərə əməl etmir. Bu da səbəbsiz deyil. Qeyd edək ki, Yeni Kaledoniya faydalı qazıntılarla çox zəngindir. Burada tükənməz xrom, kobalt, molibden, mis, qızıl və nikel yataqları var. Yer kürəsində mövcud olan nikelin 11 faizi yeni Kaledoniyada yerləşir. Yeni Kaledoniyaya daxil olan adalar Fransanın xammal bazası hesab edilib. Fransa Yeni Kaledoniyadanı ağac, nikel, xrom, mis, Taiti-Polineziyadan subtropik meyvə, dəniz məhsulları, Qvianadan qızıl, qiymətli ağac növləri, şəkər çuğunduru, Martinka, Mayotta, Qvadelupa və Reynuon adalarını isə subtropik meyvə, kofe, dəniz məhsulları və digər xammal bazası kimi istifadə edib. Bunların müqabilində isə yerli əhali işsizlik və yoxsulluqdan əziyyət çəkir. Bu və digər hallara qarşı Yeni Kaledoniyada etirazlara Fransa ən sərt formada müdaxilə etməyə çalışır. “Le Fiqaro” qəzeti Yeni Kaledoniyada baş verənləri vətəndaş müharibəsinin başlanğıcı adlandırıb ki, bu da təsadüfi deyil. Belə ki, yandırılan və dağıdılan mağaza və müəssisələrin hamısı yerli əhaliyə yox, gəlmə fransızlara məxsusdur. Adada doğulub illərlə burada yaşayan yerli əhali bir parça çörək tapa bilmədiyi halda Fransadan gələnlər bütün milli sərvəti daşıyıb aparır.
Bu fonda fransız akademik Benjamin Morel bildirir ki, Kaledoniyada baş verənlər illərlə yığılıb qalan problemlərin rəsmi Paris tərəfindən inkar edilməsinin nəticəsidir: “Biz etiraf etməliyik ki, Yeni Kaledoniyanın problemlərini həll etmədik, onları dondurub saxladıq və daha təhlükəli vəziyyətə gəlib çıxmasını seyr etdik”. Akademik Fransa hökumətinin vaxtilə Yeni Kaledoniyada insanların səsvermə hüququndan məhrum etməsini yanlış hesab edir. O nəzərə çatdırıb ki, bu etirazlar bütün koloniyalara yayılacaq, o cümlədən Korsikaya da təsir edəcək. Alim bildirib ki, problemləri inkar etmək həmişə təhlükəli tendensiya olub. Bu fonda Fransa Yeni Kaledoniyada baş verən hadisələrdə “xarici iz” axtarışını dayandırmır. Fransanın daxili işlər naziri Jerar Darmanan bir neçə gün əvvəl “France 2” telekanalına müsahibəsində Azərbaycanı Yeni Kaledoniyada etirazlara müdaxilə etməkdə və ölkəsinin daxili işlərinə qarışmaqda ittiham edib. Növbəti eyniməzmunlu mövqeyi Fransa parlamentinin Fransa-Ermənistan parlament dostluq qrupunun rəhbəri Ann-Lorens Petel paylaşıb. O, sosial şəbəkədə hesabında yazıb: “Yeni Kaledoniyada sabitliyin pozulmasının arxasında Azərbaycanın yaratdığı Bakı Təşəbbüs Qrupunun dayandığı göz qabağındadır”. Rəsmi Bakı bunları absurd adlandırıb və bildirib ki, Fransa tərəfi bu açıqlamaya görə üzr istəməlidir. Rusiyalı politoloq Pavel Klaçkov məsələ ilə bağlı bildirir: “Fransa rəsmilərinin Azərbaycanın guya Yeni Kaledoniyada qiyam qaldırması barədə açıqlaması məni heyrətə gətirdi. Fransa sonunda bu Sakit okean ərazisinə qoşun göndərdi. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi isə bunun doğru olmadığını bəyan edib. Paris Bakının Sakit okeanda öz ərazilərinə beynəlxalq təsirdən narahat olmağa başlayır, bu isə o deməkdir ki, Azərbaycan Respublikası indi ciddi güc kimi qəbul edilir. Bugünkü Paris siyasəti Fransanın “Şarli Hebdo” jurnalındakı karikaturaya bənzəyir. Qəribədir ki, Fransanın siyasi köpüyü hələ partlamayıb. Amma məncə, bir az gözləmək lazımdır”.
Tahir TAĞIYEV
