Qəhrəmanlar unudulmur - FOTO
Ağdamın Qalayçılar kəndində igid döyüşçü Bünyad Quliyevin xatirə lövhəsi ucaldılıb
Otuz illik ayrılıqdan sonra tarixi torpaqlarımıza – minalardan təmizlənən, böyük sürətlə bərpa-quruculuq işləri gedən Qarabağa və Şərqi Zəngəzura üz tutan hər kəsin ilk səfəri müqəddəs yurd yerlərini ziyarət xarakterli olur. Diqqət etmisinizsə, insanlar birinci fürsətdə düşmənin viran qoyduğu doğma kənd-kəsəyə qısa müddətə - lap bir saatlıq da olsa baş çəkir, doğulub böyüdükləri ev-eşiyin dağılmış daşını, kərpicini öpür, həyətdəki tut ağacının yanıb qovrulmuş kötüyünü bağırlarına basırlar.
Xatirinizdədirsə, hətta işğal dövründə və qələbə qazanılan ilk günlərdə də gizli, icazəsiz şəkildə buna cəhd göstərənlər vardı. Belə dar macalda görülən təxirəsalınmaz işlərdən biri də vaxtilə həmin ərazilərin müdafiəsində canını, sağlamlığını qurban vermiş şəhidlərin qəbirlərini axtarıb tapmaq, qəhrəman qazilərin xatirəsini əbədiləşdirməkdir. Bir neçə gün öncə Ağdamın Qalayçılar kəndinin sakinləri də təqdirəlayiq addımlar atmış, yaşayış məntəqəsinin girəcəyində silahdaşlarının şəkli və ad-soyadı həkk edilmiş lövhələr ucaltmışlar. Göründüyü kimi, el-oba qəhrəmanlarını unutmur, imkan yarandıqca onların əziz xatirələrinə ehtiram nümayiş etdirməyi özünə borc bilir. Həmin plakatlarn birində Vətən müharibəsi qazisi, igid döyüşçü mərhum Bünyad Quliyevin əksi diqqət çəkir. Həmişəki kimi qorxmaz, qələbəyə inamlı, məğrur, düşmənin bir gün “dəmir yumruq”la əziləcəyinə əmin şəkildə...
O, Qarabağ acılarını – daşnakların namərd xislətini, xaincəsinə kürəyimizə bıçaq saplayacaqlarını, bir ulusun soyqırımı, öz vətənində məcburi köçkünə çevriləcəyi faciələrinin ağrılarını nəinki münaqişənin başlanğıcında, hələ buna qədər gizli hazırlıqlardan dadmışdı. Vaxtilə Mardakert adlandırılan Ağdərədə 6-7 erməninin bir azərbaycanlını vəhşicəsinə döydüklərini görəndə, dığaları şil-küt edib yaralı soydaşını öz maşını ilə aradan çıxarmışdı. Gəncliyi şahə qalxan at belində keçən, qolu qüvvətli bu igidi Kolanı elində hamı cəsarətli, millətin, vətənin təəssübünü çəkən şəxs kimi tanıyır, hörmətini saxlayırdılar. Yaxşı futbolçu idi, komanda da yaratmışdı. Xankəndidə separatçıların meydanlara toplaşıb ərazi iddiaları irəli sürməsini eşidəndə, erməni quldurlarının sərhədboyu qəfil basqınlarını görəndə daha futbol oynamaq zamanı olmadığını, bu məkrli oyunlara qarşı çıxmağın zəruriliyini anladı. O zaman nizami ordu formalaşmadığından, yurd-yuvanı, elin namusunu qoruyacaq vətənpərvərləri təşkilatlandırdı. Əvvəlcə qardaşı Nüsrət Quliyevlə birlikdə futbol komandasındakı 28 cavanı başına toplayıb özünümüdafiə dəstəsi yaratdı. Əlinə silah alıb idmançı dostları ilə eyni sırada - doğma kəndin və əhalinin keşiyində dayandılar. Qalayçılar döyüş meydanına çevriləndə düşmən üzərinə yeriyən könüllülərin önündə getdi. 1989-1991-ci illərdə kənd özünümüdafiə dəstəsinin komandiri, sonra isə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Şirin Mirzəyevin Ağdam özünümüdafiə batalyonunun ən fəal döyüşçüsü oldu. Kiçik qardaşı Fikrət də onlara qoşulub Quliyevlər səddini daha da möhkəmləndirdi.
Əslində, qardaşların müqavimət əzmi qanla, genlərlə ötürülmüş, ailə mühitindən, valideyn tərbiyəsindən bəhrələnmişdi. Rəhmətlik Qüdrət ata qoçaq, zəhmətkeş, mərd kişilərdən; Suqura ana təqvalı, xanım-xatın, amma həm də silahla rəftarı bacaran, Həcər qeyrətli qadınlardan idi. Ailədə 8 övlad - 4 qardaş, 4 bacı böyüyüb boya-başa çatmışdı. Bünyadın da 3 oğlu var, üçü də hərbi xidmət keçib, ləyaqətli, nəslin, şəcərənin uca adını qoruyub saxlayan gənclərdir.
Vətən Müharibəsi Əlilləri İctimai Birliyinin sədri, Qarabağ qazisi Firudin Məmmədov: "Bünyad Quliyev igid oğlanlardan biriydi. Təcrübəli hərbçi Şirin Mirzəyevin yaxın silahdaşlarından olub, komandirlə birgə Ağdam birinci könüllü özünümüdafiə taborunun yaradılmasında böyük fədakarlıqlar göstərib. Biz onunla qürur duyuruq. Əgər həmin müqavimət cəbhəsi təşkil edilməsəydi, bölgədə daha dəhşətli faciələr baş verəcəkdi. Mirzəyevçilərin hamısı, Kolanı camaatı bu igid qardaşları yaxşı tanıyır, ehtiramla xatırlayırlar. Vətəni qoruyan oğullara sayğı göstərmək, Bünyad kimi igidləri unutmamaq hər birimizin vicdan borcumuzdur."
1992-ci ilin 31 yanvar Fərrux, 4 mart Qazançı, 21 iyul Canyataq-Gülyataq döyüşlərində Quliyev qardaşlarının necə qorxmazcasına savaşdıqlarının çoxsaylı şahidləri var. Birinci Qarabağ müharibəsi qaziləri Elman Bayramov, Pənah Məmmədov, Xanlar İsmayılov və başqaları Bünyad, Nüsrət və Fikrətin hər zaman hücumun önündə olduqları, Vətən uğrunda sinələrinı qabağa verdikləri barədə konkret faktlarla danışırlar.
Pənah Məmmədov: “Kolanı obası mərd insanlar diyarıdır. Komandirimiz Bünyad Quliyevi də hər zaman qəhrəman məqamında xatırlayırıq. O, 1989-cu ildə kəndimizdə ilk silah götürənlərdən, düşmənə qarşı mübarizəyə qalxanlardandır. Həmişə bizi öz övladı kimi qoruyar, ən ağır döyüşlərdə irəlidə gedərdi. Haçan yanımızda idi, elə bilirdik, sıralarımız sıxdır, 200-300 igidlə birgəyik. Canyataq istiqamətində ermənilər bizi tələyə salmışdılar. Patronumuz qurtarmışdı, mühasirədən çıxmağa heç ümid yox idi. Bünyad gizlincə ermənilərin içinə yol tapıb plemyotu ələ keçirdi, mühasirə halqası yarılana qədər düşmənə göz açmağa imkan vermədi. Hamımız təhlükədən uzaqlaşandan sonra, ən axırda özü döyüş yerini tərk etdi”.
Xanlar İsmayılov: “Bünyad və qardaşları bəzən ölümə getdiklərini bilə-bilə, düşmənin ağır texnikasının qarşısına adi avtomatla çıxırdılar. Üç güllə yarası aldığı 2 fefral 1992-ci il tarixdə birgə döyüşürdük. Azad etdiyimiz Fərrux kəndinə gecəylə yenidən soxulan erməni birləşmələrinə rus plemyotçular da köməklik göstərir, bizi mühasirəyə alıb sağ ələ keçirməyə çalışırdılar... Bünyad ayağından vurulduğuna görə yeriə bilmirdi. Əlindəki qumbaranı açıb gözləyirdi ki, özü ilə bərabər, yaxınlaşan düşməni də məhv etsin. Vəziyyət çox gərgin idi, qeyri-bərabər döyüşdə dostu Zahid şəhid olmuş, qardaşları Nüsrət və Fikrət ağır yaralanmışdılar. Köməyə gəldiyimi görüb çox yalvardı ki, vaxt varkən uzaqlaşım və sağ ələ keçmədiyi xəbərini çatdırım. Onu qoyub gedə bilməyəcəyimi qəti şəkildə bildirdim və pulemyotla düşmənin başını qaldırmasına imkan vermədim, o isə qanı axa-axa, arxası üstə sürünərək mühasirədən çıxa bildi. Bünyad aslanlar kimi cəsur ürəkliydi, elə oğullar dünyaya tək-tək gəlir".
O, təkcə döyüş meydanında yox, başqa vaxtlarda da əsl insanlıq, cəsurluq, fədakarlıq nümayiş etdirib, dara düşənlərə kömək əli uzadıb. Göldə batan iki nəfərin - Tərtər rayonun Əksipara və Səhləvad kəndlərindən olan Azər və Ədalətin həyatını qurtarıb, özlərinin söylədikləri kimi, onlara ikinci ömür bəxş edib.
İqtisadiyyat Nazirliyinin əməkdaşı Ziyafət İsmayılov: “Bünyadın gözütoxluğu, uca mənəviyyatı və ədaləti barədə şahidi olduğum bir faktı söyləmək istəyirəm. 1992-ci il iyun ayının 28-də erməni-rus silahlı birləşmələri Ağdamın Qalayçılar və Papravənd kəndlərini, Boyəhmədli istiqamətindəki yüksəkliyi ələ keçirmək planı ilə genişmiqyaslı hücuma keçmişdilər. Həmin döyüş bəlkə də Birinci Qarabağ savaşında əsgərlərimizin ən uğurlu döyüşlərindən biri idi. Qarşı tərəf böyük itki verdi, texnikaları sıradan çıxarıldı. Qalayçılar kəndinın qəhrəman oğulları kəndə soxulub tankımızı ələ keçirmək istəyən ermənistanlı polkovniki düz gözündən vurmuşdular. Ermənilər daha çox həmin zabitin meyidini almağa çalışır və külli miqdarda pul təklif edirdilər. Bünyad cəsədləri öz həyətində basdırdı ki, pula şirnikən olmasın. Üç gündən sonra erməni gorbagorları iki sağ Şuşa sakininə və bir Milli Ordumuzun əsgərinin nəşinə dəyişdilər. Dəyişilmə prosesi isə çox gərgin, həyati risk şəraitində keçdi...”
B.Quliyev bu dünyada cəmi 54 il yaşadı - 1958-ci il dekabrın 15-dən 2012-ci il sentyabrın 28-dək... İşğaldakı yurd-yuvanın fəryadına və həsrətə ürəyi dözmədi, infarktdan dünyasını dəyişdi. Niyə 54 il, bəs bu müddət ərzində yaddaşların, ürəklərin Bünyad ünvanlı dua və minnətdarlıqları, 34 il sonra doğma kəndində yaradılan xatirə kompleksi həmin ömrün davamı və əbədiyyətə calanacaq körpüsü deyilmi?
Bacısı Zəkurə Qüdrət qızı qardaşının qəhrəmanlıqlarını unutmadıqlarına və Qalayçılar kəndində ucaldılan xatirə lövhəsinə görə keçmiş silahdaşlara, bütün Kolanı camaatına, eləcə də Ağdam rayonunun rəhbərliyinə Quliyevlər ailəsi adından təşəkkürünü bildirir!
Qurban CƏBRAYIL
“Mədəniyyət” jurnalının redaktoru
