Milli birliyin qorunmasında gənc nəsil önəmli gücdür...
Hər bir ölkənin siyasi həyatında baş verən dəyişikliklər, sosial-iqtisadi müstəvidə yaşanan dəyişikliklərlə əlaqədar olaraq, ənənəvi dəyərlər sistemlərinin baxışların dəyişməsi, mədəniyyətin, incəsənətin, təhsilin yeni keyfiyyəti tərəqqi üçün ən mühüm amillərdən hesab olunur.
Bunlar fonunda gənclərdə milli mənlik şüurunun və vətənpərvərlik hisslərinin formalaşması getdikcə daha çox ön plana çıxır.
Milli özünüdərkdə əsas komponent
Milli kimlik məsələləri Azərbaycan üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir və bu, ilk növbədə, ölkənin etnik müxtəlifliyi, əhalinin sosial həyatının xüsusiyyətləri və xalqın mentalitetinin xüsusiyyətləri ilə bağlıdır. Əsl milli özünüdərkdə əsas komponent tarixi davamlılıq hissi, Vətənin təkcə bugününə deyil, həm də bütün çoxəsrlik tarixinə rəğbətdir. Milli kimlik bir milləti bütöv bir mənəvi və sosial-mədəni məkana bağlayan amildir. Buna görə də, Azərbaycan cəmiyyətinin mənəvi yüksəlişini davam etdirməsinin ən vacib şərti ictimai şüurda dövrün çağırışlarına cavab verən milli ideyanın formalaşdırılması, tarixi və mədəni irsə qayğıkeş münasibətin formalaşmasıdır. Bu fonda gənclərin ictimai birlikləri milli özünüdərkin formalaşması üçün əhəmiyyətli resursa malikdir. İctimai birliklərin özəlliyi ondan ibarətdir ki, onlar qeyri-rəsmi şəraitdə yaradılaraq insanı ictimai münasibətlər sisteminə daxil etməyə imkan verir və təkcə aktiv həyat mövqeyini deyil, həm də müxtəlif sferalarda baş verən proseslərə görə sosial məsuliyyəti formalaşdırır.
Bu gün çoxlu sayda sosial-könüllü birləşmələrin və təşəbbüslərin meydana çıxması onları özünü inkişaf və özünütəşkil etmə keyfiyyət xüsusiyyətlərinə malik olan real sosial qüvvə hesab etməyə əsas verir. Lakin daim diqqət mərkəzində saxlanılması vacib olan məqamlar da var. Müasir şəraitin gənclərin formalaşmış milli özünüdərk səviyyəsi qarşısında qoyduğu tələblərin yenilənməsi zəruridir. Elə bu da məzmun və pedaqoji texnologiyalara yeni yanaşmaların kifayət qədər inkişaf etdirilməsini tələb edir. Bundan əlavə, gənclərin asudə vaxtının təşkilinin müxtəlif formalarından istifadə edilməsi və onlarda milli özünüdərkinin formalaşmasına töhfə verən sosial-mədəni tədbirlərin məzmununun prinsipləri də uğurla seçilməlidir. Tərəfdaşlıq və kommunikasiyaların müxtəlif formalarını inkişaf etdirmək üçün müxtəlif strukturların fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi mexanizmlərinin yaradılması da ön planda olmalıdır. Yerli ənənələrin və Azərbaycan xalqının mənəvi irsinin öyrənilməsində davamlı maraqların formalaşmasına, özünü təkmilləşdirmə bacarıqlarının həyata keçirilməsinə yönəlmiş proqramın hazırlanması və reallaşdırılmasına da diqqət olunmalıdır. Nəzərə alınmalıdır ki, müasir dünyada insan mədəni, etnik, peşəkar, dini və sair rakursda şəxsiyyətlərin bütöv bir toplusunun daşıyıcısıdır. Lakin üstünlük təşkil edən şəxsiyyət strukturunda əsas olan etnik kimlikdir. O, fərdin əsas psixoloji ehtiyacları ilə müəyyən edilir və bura aşağıdakılar daxildir: təhlükəsizlik və müdafiə; cəmiyyətə, qrupa mənsub olmaq; öz “mən”inin orijinallığı və unikallığı və özünə inam. Milli birliyin sabitliyi adət-ənənələrin qorunmasının optimal formalarından asılıdır. Yuxarıda qedy olunduğu kimi milli kimlik məsələsi Azərbaycan üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Ölkənin etnik müxtəlifliyi və onun geniş məkanları, ictimai həyatın xüsusiyyətləri konsolidasiya üçün etnik-etnik amillərin - dövlətin və dinin əhəmiyyətini artırır. Bu tarixi şəraitə görə milli özünüdərk milləti bütöv bir mənəvi və sosial-mədəni məkana bağlayan amildir. Bu günün ən vacib vəzifəsi Azərbaycanın milli birliyinin qorunması, cəmiyyətin mənəvi cəhətdən təkmilləşdirilməsidir ki, bu da milli özünüdərk olmadan mümkün deyil.
Azərbaycan xalqı sahib olduğu mənəvi dəyərləri müasir çağırışlarla uzlaşdırır
Sosial-mədəni fəaliyyət imkanlarından, xüsusən də mədəniyyət və istirahət müəssisələrinin potensialından istifadə gənclərin milli kimliyinin formalaşması probleminin həlli yollarından biridir. Tədqiqatlar göstərir ki, müasir tarixi mərhələdə gənclərin milli özünüdərkinin formalaşması vahid mədəni-mənəvi məkanın, bütövlüyün qorunması ilə bağlı obyektiv ehtiyaclarla müəyyən edilir.
Müasir sivilizasiyanın inkişafının aparıcı istiqamətlərindən biri cəmiyyətin mənəvi həyatında asudə vaxtın rolunun gücləndirilməsi və onun üzvlərinin sağlamlığının qorunması ilə bağlıdır. Elmi-texniki və sosial tərəqqinin sürəti nə qədər yüksək olarsa, məhsuldar qüvvələrin maddi istehsal sferasından məişət və istirahət sferasına köçürülməsi prosesi bir o qədər intensivləşir. III minilliyin əvvəllərində formalaşmış əməyin təşkili və təhsil sisteminin şəxsiyyətin mənəvi-əxlaqi formalaşmasının əsas problemlərini səmərəli həll edə bilmədiyini dərk edən dünyanın qabaqcıl ölkələri sınanmış bir yolla - asudə vaxtın rekreasiya və inkişaf potensialı üzrə prinsiplərinin reallaşdırılması yolu ilə getdilər. Azərbaycan da bu təcrübəən istifad edir. Paralel olaraq, Azərbaycan xalqı sahib olduğu mənəvi dəyərləri zənginləşdirərək, müasir çağırışlarla uzlaşdıraraq yaşatmaqdadır. Xalqımıza məxsus olan milli-mənəvi dəyərlər əsrlərdən keçərək bu günümüzə qədər gəlib çatıb. Bu fonda Azərbaycandakı dövlət quruculuğu milli dəyərlərə söykənsə də, bu, heç də bəşəri dəyərlərin inkar olunması anlamına gəlmir. Lakin qloballaşmanın bir parçasına çevrilmək, ümumdünya mədəniyyətinin tərkib hissəsi olmaq milli özünəməxsusluğun, milli mədəniyyətin və dəyərlərin itirilməsi ilə müşayiət olunmamalıdır. Milli şüura və milli mədəniyyətə sahib olan cəmiyyətin yetişməsi qloballaşma mühitində milli-mənəvi dəyərlərin, dövlətçiliyin əhəmiyyətini inkar edən düşüncə tərzinin yayılmasının qarşısını alır. Bu durumda Azərbaycan gəncliyinin sahib olduğu ən vacib xüsusiyyətlərdən biri də hərbi vətənpərvərlik ruhunun yüksək səviyyədə olmasıdır. Bu hal ərazi bütövlüyünün bərpasında mühüm rol oynayıb. Milli kimlik, milli idealogiya və vətənpərvərlik tərbiyəsi heç də müxtəlif istiqamətlər deyil, bir bütövün hissələri kimi bir-birindən asılıdırlar. Bunların birini digərlərindən ayrı təsəvvür etmək mümkün deyil. Ölkəmzidə bütün bunlar nəzərə alınır.
Tahir TAĞIYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
