Ukrayna ssenarisinin Ermənistanda tətbiqi başlanır...
ABŞ-Avropa İttifaqı-Ermənistan üçtərəfli görüşü növbəti dəfə onu nümayiş etdirir ki, Qərb Cənubi Qafqazda yenə gərgin vəziyyətin hökm sürməsində maraqlı tərəfdir.
Ermənistanın şərti sərhəddə möhkəmləndirilməsi, Qərb ölkələrinin Qafqazda sülhü pozması və buna məqsədyönlü şəkildə öz maraqları prizmasından yanaşması regionda yeni eskalasiya risqlərini istisna etmir. Üçtərəfli görüşün təşkilatçıları nə qədər iddia etsələr də ki, məqsədləri Ermənistanın iqtisadi təhlükəsizliyinin təmin olunması ilə bağlıdır, atdıqları addımlar, verdikləri bəyanatlar və Ermənistanı davamlı şəkildə silahlandırmaları əsl hədəflərinin fərqli olduğuna işarə edir.
Ermənistanı Cənubi Qafqazda özlərinin hərbi forpostuna çevirmək istəyənlər burada məhz ermənilərin əli ilə qorxulu məqsədlər güdürlər. Elə rus politoloq Aleksey Naumov da məsələyə qeyd olunan prizmadan yanaşır. O vurğulayır ki, görüş İrəvanın “Qərb düşərgəsinə” keçid etdiyini göstərir: “Rəsmi olaraq hansı sözlər söylənməsindən asılı olmayaraq, Brüsseldə keçirilən sammit, sözsüz ki, Rusiyaya, Azərbaycana qarşı yönəlib. Rusiya bu görüşdən yaxşı heç nə gözləməməlidir, çünki Brüsseldə Ermənistanın Qərbin təsir dairəsinə cəlb edilməsini rəsmiləşdirmək tapşırığını yerinə yetirirlər. Bu təsir dairəsi həm iqtisadi, həm də hərbi ola bilər, lakin biz onun sərhədlərini başa düşürük. Avropa İttifaqının bəzi ölkələri tərəfindən Ukraynaya verilən o təhlükəsizlik zəmanətləri nümunə ola bilər. Onlar maliyyə dəstəyi verir, qismən silah yardımı edir, lakin əraziləri qorumaq üçün qoşunların verilməsini nəzərdə tutmur. Beləliklə, Ermənistan əhalisi və hakimiyyəti bu görüşün nəticələrinə aldanacaq. Qərb təbii ki, simvolik müstəvidə onların yanında olacaq - müəyyən pul ödəyəcək, silah-sursat verəcək, lakin mümkün hərbi əməliyyatlarda iştirak etməyəcək. Bu arada, hərbi əməliyyatlar başlaya bilər, bir həftədir ki, Azərbaycan sərhədində Ermənistan qoşunlarının cəmlənməsi ilə bağlı xəbərlər görürük. Biz görürük ki, Ermənistan Konstitusiyasından və Müstəqillik Bəyannaməsindən Qarabağla bağlı iddialara istinadlar çıxarılmayıb”. Aleksey Naumova görə, Qərb istərdi ki, ən azı Bakı İrəvanın dəstəklənməsini özü üçün təhlükə hesab etməsin, ona görə də Blinken və fon der Lyayenin Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə apardığı son danışıqlar da bundan irəli gəlib: “Onların İlham Əliyevə çağırışları bu hərəkətlərin Azərbaycana qarşı yönəlmədiyini nümayiş etdirmək üçün idi. Lakin biz başa düşürük ki, Cənubi Qafqazda aktiv regiondankənar oyunçuların meydana çıxması Azərbaycanın, eləcə də Rusiyanın maraqlarına birbaşa xələl gətirir. Mən düşünmürəm ki, Azərbaycan rəhbərliyi bu təminatlara inanır. Beləliklə, bu gün biz Ermənistanın Qərbin təsir dairəsində iştirakı ilə bağlı sənədləşməni görürük. Bu da Cənubi Qafqazda Rusiya ilə Ermənistan arasında, Cənubi Qafqazın digər dövlətləri arasında gərginlik yaratmaq və nəhayət, Qərbin destruktiv rolunu möhkəmləndirmək üçün növbəti cəhddir”. Onun fikrincə, Azərbaycan öz torpaqlarını azad etdikdən sonra Ermənistan ağır mənəvi məğlubiyyət zərbəsi alıb. Ancaq reallıqla barışmaq əvəzinə, Ermənistan özünə “günah keçisi” kimi Rusiyanı seçmək qərarına gəlib: “Məsuliyyətin Rusiyanın üzərinə atılması Nikol Paşinyana hərbi məğlubiyyətdən sonra hakimiyyətdə qalmaq, Ermənistan xalqına isə hər şeyi üçüncü tərəfin xəyanəti ilə əlaqələndirərək, aparılan siyasətin doğurduğu fəsadları aradan qaldırmaqdan imtina etmək imkanı yaratdı. Güman edirəm ki, tarixi perspektivdə Brüssel görüşü hər şeyi öz yerinə qoyacaq - Rusiya və Ermənistan müttəfiqliyi elə əvvəldən Rusiyaya heç bir fayda gətirməyib və qismən fürsətçi, qismən isə nostaljik-mədəni səbəblərlə əlaqədar diqtə edilib. Bələdçiliyini Ermənistanın etdiyi xarici təsirə qarşı çıxmaq Cənubi Qafqazın bütün ölkələrinə qarşılıqlı fəaliyyət üçün ortaq platforma tapmağa şərait yaradacaq və Rusiyaya “xristian qardaşların” manipulyasiyası ilə diqtə olunan münasibətlərə yox, iqtisadi cəhətdən faydalı münasibətlərə diqqət yetirməyə imkan verəcək”
Digər rus ekspert Vadim Muxanov qeyd edir ki, ABŞ-Avropa İttifaqı-Ermənistan görüşü İrəvanın hərbi-siyasi və hərbi-texniki baxımdan Rusiyadan asılılığını azaltmaq istəyi ilə bağlıdır: “İrəvan və Moskva arasında müəyyən diplomatik höcətləşmə gedir, problemlər çoxalır. Bu, heç də yaxşı nəticələrə gətirib çıxarmayacaq. Yaxın müddətli perspektivdə Rusiya ilə Ermənistan arasında münasibətlər postsovet dövründə olduğundan da aşağı səviyyədə olacaq. Onların münasibəti hələ indiki qədər bərbad olmayıb, ancaq bu münasibətlər hələ də mümkün ola bilər”. Siyasi Araşdırmalar İnstitutunun direktoru Sergey Markov bildirib ki, Brüssel görüşünün iştirakçıları açıq şəkildə bir-birini aldatmağa çalışırlar: “Ermənistan Aİ, ABŞ və NATO-nun Azərbaycan əleyhinə dəstəyini əldə etmək niyyətindədir. Onun buna nail olmaq üçün Rusiya ilə münasibətləri pozmaqdan başqa çarəsi yoxdur. ABŞ və Aİ Rusiyanı Ermənistandan və ümumiyyətlə Cənubi Qafqazdan qovmaq və regionda dominant qüvvə olmaq istəyir”. Digər rusiyalı politoloq və hərbi ekspert İqor Korotçenko isə qeyd edir ki, ABŞ və Aİ Ermənistanı Ukrayna yolu ilə aparacaq: “Bu, Paşinyan-Blinken-Lyayenin Brüssel sammitinin əsas nəticəsidir. Bu o deməkdir ki, qarşıda müharibə var. Ukrayna Krım, Donbas, Xerson və Zaporojye vilayətlərini itirdi. Ermənistan Zəngəzuru itirəcək. Başqa nə?”.
Ramil QULİYEV
