İran və İsrail genişmiqyaslı müharibə hazırlığına başladı...

Son günlərdə İran və İsrail arasında daha gərgin xarakter alan münasibətlərin müharibə mərhələsinə qədəm qoya biləcəyinə dair xəbərdarlıqlar artır. Bu fonda İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun 7 üzvünün ölümünə görə qisas alacağını bir daha bəyan edib. İnqilab keşikçilərinin İsrailin Suriyaya hava zərbələri nəticəsində həlak olması Tehranı çox qəzəbləndirib.

İranın Dəməşqdəki səfirliyinin konsulluq şöbəsi olduğu deyilən bina aprelin 1-də endirilmiş hava zərbələri nəticəsində dağılıb. Tehran bu zərbələrə görə İsraili ittiham edir. İsrail isə, bir qayda olaraq, belə hava zərbələri barəsində şərh vermir. İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun baş komandanı general-mayor Hüseyn Səlami Tehranda keçirilən “Qüds günü” mitinqi zamanı deyib: “Bizim müqəddəs sistemimizə qarşı hər hansı düşmənin hərəkəti cavabsız qalmayacaq”. İranda Ramazan ayının son cümə günündə ənənəvi olaraq Fələstinə dəstək anti-İsrail mitinqləri keçirilir. Builki mitinqlər həm də briqada generalı Məhəmməd Rza Zahedinin və başqa İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun zabitlərinin dəfn mərasimi kimi keçirilib. Nümayiş iştirakçıları mitinqə İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun zabitlərinin portretləri və “İsrailə ölüm!” və “Amerikaya ölüm!” plakatları ilə çıxıblar. İranın dövlət mediasında Amerika bayraqlarının və İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahunun müqəvvasının yandırılması videoları dərc olunub. İranın ali rəhbəri ayətüllah Əli Xamneyi bildirib ki, İsrail “bizim cəsur oğullarımız tərəfindən cəzalandırılacaq”. Bəzi təhlilçilərin yozumuna görə, bu o deməkdir ki, İran İsrailə regional müttəfiqləri və proksilərinin əli ilə deyil, özü cavab vermək niyyətindədir. İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun keçmiş baş komandanı Mohsen Rezayi  mühafizəkar “Təsnim” xəbər agentliyinə deyib ki, İsrailə cavab məsələsində qərar qəbul olunub və mütləq həyata keçiriləcək. Rezayi məsələnin detallarını açıqlamayıb. Şərhçilər deyir ki, İslam respublikasının mühafizəkar dəstəkçiləri öldürülmüş zabitlərin qisasının alınmasını tələb edirlər. İranın Dəməşqdəki səfiri Hüseyn Əkbəri dövlət televiziyasına bildirib ki, zərbə İsrail Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən F-35 qırıcılarından istifadə edilərək həyata keçirilib. Ötən dekabrdan bəri Suriyada İsrailin endirdiyi deyilən hava zərbələri nəticəsində, generallar da daxil, İslam İnqilab Keşikçiləri Korpusunun azı 18 zabiti həlak olub. Məhşur CBS telekanalı isə bildirir ki, ABŞ və İsrail əmindir ki, İran Dəməşqdəki konsulluğa edilən hücuma görə qisas almağa hazırlaşır. ABŞ kəşfiyyatının hesablamalarına görə, cavab zərbəsi dronlar və qanadlı raketlərin birləşməsi ilə edilə bilər. Telekanal zərbələrin təxmini vaxtını açıqlamar. Lakin ehtimal edir ki, Dəməşqdəki hücuma cavab İsrail diplomatik obyektləri olacaq. Mənbələr hesab edir ki, zərbələr gələn həftə ola bilər. Məlumatda hücumun Ramazan ayının sonuna qədər baş verəcəyi bildirilib: “İsraillilər cavab verəcəklərini bildirirlər, buna görə də İranın İsrail obyektinə hücumu regional müharibəyə doğru daha bir addım olar”. Telekanal həmçinin qeyd edir ki, dronların və raketlərin İraqdan, Suriyadan və ya İranın ərazisindən haradan atılacağı hələ də bəlli deyil. "The New York Times" mənbələrə istinadən yazıb ki, ABŞ və İsrail qoşunlarını yüksək döyüş hazırlığı vəziyyətinə gətirib. İsrail Silahlı Qüvvələri döyüş hissələrinin buraxılmasını ləğv edib. Nəşrin məlumatına görə, İsrail ehtiyatda olan bəzi əsgərləri hava hücumundan müdafiə bölmələrinə çağırıb, GPS siqnallarını bloklayıblar. İranın da iki rəsmisi bildirib ki, İslam Respublikasında silahlı qüvvələr də yüksək döyüş hazırlığı vəziyyətindədir.

Bunlar fonunda ABŞ da İranın Suriyadakı konsulluğuna hava zərbəsi vurulduqdan sonra İran və İsrail arasında genişmiqyaslı müharibə ehtimalının artdığını bəyan edir. Bu fonda İsrail hakimiyyəti dünyadakı 28 diplomatik missiyasının işini dayandırmağa qərar verib. İranlı siyasi ekspert Mehdi Məhdəviazad isə baş verənlərlə bağlı bildirir: “İran çıxılmaz dalana dirənib. Bu səbəbdən də nə tərəfdarları razı sala, nə də müxalifləri sakitləşdirə bilir. Bu hökumətin illərdir yeritdiyi səhv siyasətin nəticəsidir ki, hazırda heç bir əlverişli yol qalmayıb. Artıq kimə nə üçün hücum edəcəklərini bilmirlər. Əgər hökumətin pərdəarxası proseslərinə nəzər salsanız görərsiniz ki, bu, teatrı xatırladır. Məncə, hökumət Qasım Süleymaninin qisasında olduğu kimi teatr oynayır. İran hazırda fürsət axtarır ki, haradasa kimisə vursun, ya da bir yerdə partlayış törədilsin ki, bu zəhər bir yerə axıdılsın”. Ekspert qeyd edib ki, İsrailin Dəməşqdə hücum etdiyi bina İranın diplomatik korpusunun binası olmayıb: “Hər İran rəsmisinin girdiyi, ya da yatdığı yerə “diplomatik məkan” demək olmaz. Diplomatik məkan rəsmi olaraq qeydə alınan və həm İranın Xarici İşlər Nazirliyi, hə də ümumilikdə bütün dünya tərəfindən tanınan məkan olmalıdır. Lakin istənilən halda görünən odur ki, oyun dəyişib. Hər zaman Xamenei oyunun öz xeyrinə olduğunu düşünürdü. İndi isə Sistan və Bəlucistanda baş verən hadisələrə nəzər saldıqda, təhlükəsizlik probleminin elə İranın öz ərazisində yarandığını müşahidə edə bilərik. İsrailin 7 oktyabr hadisələrindən sonra, xüsusilə axır aylardakı siyasəti ona yönəlib ki, İran ya şəhadətin şərbətini içəcək, ya da bu oyunu yekunlaşdıracaq. İsrail bütün şərait və situasiyalar üçün hazırlıqlı görünür”. Rus  politoloq Vladimir Kireyev isə bildirir ki, İsrail və İran arasında münaqişə onilliklərdir qaynayıb-qarışır, amma indi hər şey başqa cürdür. Ölkələr birbaşa qarşıdurmaya hazırdır: “İsrail ABŞ-ı münaqişəyə cəlb etməklə öz strateji düşməninə son qoymaq arzusundadır. Və bütün bunlar Qəzza zolağında uğursuz əməliyyat fonunda baş verir. Eyni zamanda, İran Rusiya və Çinin dəstəyini nəzərə alaraq özünü güclü hiss edir. İran hətta Vaşinqtonun müharibəyə qoşulması ilə belə İsrailə meydan oxumağa hazırdır. Bu baş verərsə, dünya müharibəsinə doğru daha bir addım olacaq. Bu, Çinin Tayvanda hərbi əməliyyat keçirməsi ilə nəticələnəcək. Yaxın Şərq səhnəsində müharibənin başlaması müasir dünya düzəninin sona çatmasına xidmət edəcək”.

Nahid SALAYEV