Azərbaycan Çinin “Bir kəmər, bir yol” layihəsində həlledici ölkədir...
Azərbyacanla Çin arasında əlaqələr bu gün olduqca dinamik şəkildə və kifayət qədər uğurla inkişaf edir. Bu hal, xüsusilə logistika üzrə özünü getdikcə daha qabarıq formada büruzə verir. Burada qeyd edək ki, Çin ilə Azərbaycan xalqları arasında böyük tarixə malik olan dostluq münasibətləri nəticəsində Azərbaycan Çinin irəli sürdüyü “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsünə Qafqaz regionunda dəstək verən ilk ölkə olub.
Müasir dünya tarixində ən iddialı iqtisadi proqramlardan biri kimi qəbul edilən bu təşəbbüs beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemində çox böyük dəyişikliklər yarada bilər. “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsünün beynəlxalq səviyyədə yüklərin daşınmasında və milli gəlirlərin həcmində ciddi artıma, regional inkişafa təkan verəcəyi proqnozlaşdırılır.
Xatırladaq ki, Çin 2013-cü ildə Avrasiya ölkələri arasında infrastrukturun yaradılması və qarşılıqlı əlaqələrin qurulmasına yönələn “Bir kəmər, bir yol” adlı yeni layihənin əsasını qoyub. Layihə beynəlxalq çoxtərəfli ticarət və investisiya layihələrini aktivləşdirmək üçün təklif edilən konsepsiyadır. Strategiya iki əsas inkişaf istiqamətini nəzərdə tutur: “İpək Yolu İqtisadi Kəməri” və “Dəniz İpək Yolu”. Burada söhbət malların Şərqdən Qərbə güzəştli şərtlərlə birbaşa daşınması üçün ticarət dəhlizinin yaradılmasından gedir. Hazırda bu layihənin reallaşmasında Azərbaycan əsas ölkələrdən biridir. Ölkəmizin nəqliyyat və geosiyasi mövqe üstünlüyünə malik olması isə onun nəqliyyat-logistika üstünlüyünü açıq şəkildə büruzə verir. “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsünün uğurla reallaşması isə Azərbaycanın tranzit imkanlarından xeyli asılıdır. Başqa sözlə, “Bir kəmər, bir yol” strategiyasının həyata keçirilməsində Azərbaycan logistika mərkəzi, qovşaq və körpü rolunu oynayır. Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyevin 2015-ci ilin dekabrında Çinə rəsmi səfəri çərçivəsində “Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Çin Xalq Respublikası Hökuməti arasında İpək Yolu İqtisadi Kəmərinin yaradılmasının birgə təşviqinə dair Anlaşma Memorandumu” imzalanıb. “Bir kəmər, bir yol” layihəsinə qoşularkən Azərbaycanın artıq hazır infrastrukturu malik olkə olub. Xüsusən də Avropa ilə Asiya arasında ən qısa dəmir yolu əlaqəsini təmin edən Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolu təkcə Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə üçün deyil, ümumilikdə Avrasiya regionunda yerləşən ölkələr üçün də iqtisadi baxımdan yeni imkanlar açır. Dünyanın ən böyük ixracatçı və ikinci ən böyük idxalçı ölkəsi olan Çinin də bu dəmir yoluna marağı yüksəkdir. Həmçinin bu dəmir yolu “Bir kəmər, bir yol” strategiyasının səmərəliliyini də artırır. Ona görə də, Çin bu dəmir yolu xəttinə böyük əhəmiyyət verir. Bir sözlə, Çin Azərbaycan vasitəsilə Avropaya daha sürətli çıxış əldə etmiş olur. Amma məsələ təkcə bununla məhdudlaşmır. Ötən il Prezident İlham Əliyev Çinin “China Global Television Network” televiziya kanalına müsahibəsində digər mühüm məqamlara da toxunub: “İndi sadəcə, texniki imkanları artırırıq. Ticarət limanımızı genişləndiririk, çünki Şərqdən-Qərbə daşınan yüklərin həcminin artması yükaşırma baxımından problemlər yaradacaq. Bizim dəniz ticarət limanımız bir neçə il əvvəl açıldı. Onun imkanlarını hazırda 25 milyon tona qədər çatdırırıq. Gəmiqayırma zavodunun genişləndirilməyi nəzərdə tutulur, ildə 6-8 deyil, 10-20 gəmi inşa ediləcək. Böyük yük axınına daha yaxşı hazır olmaq üçün çox işlər görülür. Hazırda mövcud dəmir yolunu müasirləşdiririk ki, qatarların sürəti artırılsın və daha çox yüklər nəql edilsin”. Şübhəsiz ki, gələcəkdə Zəngəzur dəhlizinin açılması “Bir kəmər, bir yol” layihəsinin əhəmiyyətini daha da artıracaq. Sözügedən müsahibədə dövlət başçısı vurğulayıb: “Azərbaycan ərazisindən təkcə Bakı-Tiflis-Qars kimi bir yol keçməyəcək, o cümlədən Zəngəzur dəhlizi işə salınacaq. Azərbaycandan Türkiyə və Avropa istiqamətində gedən əlavə yol olacaq Zəngəzur dəhlizi üzərində çox fəal şəkildə çalışırıq. Azərbaycan ərazisində tikinti işlərinin təxminən 70 faizi artıq başa çatdırılıb”.
İndilikdə isə Avropa ilə Çin arasında ən qısa dəmir yolu əlaqəsini təmin edən Bakı-Tiflis-Qars xətti, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı kimi önəmli infrastruktur layihələri “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsü və ümumilikdə regional əməkdaşlıq üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. “Bir kəmər, bir yol” layihəsi isə region üçün qlobal əhəmiyyət daşıyan layihələrdən biridir. Burada söhbət Çindən başlayan və Avropaya qədər uzanan yoldan gedir. Bundan başqa, elektron xidmətlərdən istifadə olunması, prosedurların sadələşdirilməsi Azərbaycanı beynəlxalq yükdaşımaları baxımından cəlbedici edir. Azərbaycan Gürcüstan və Qazaxıstanla vahid tarifin tətbiq edilməsi ilə bağlı razılıq əldə edib. Bu da iş adamları üçün beynəlxalq yükdaşımalar baxımından çox vacibdir. Azərbaycan Ələt qəsəbəsində yerləşən yeni Bakı Limanında “Ro-Ro” terminalını istifadəyə verib. Bu da yükdaşımalarda vaxta qənaət edilməsi baxımından mühüm addımdır. “Bir kəmər, bir yol” layihəsi Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı, fərqli mənbələrdən daxilolmanın artırılması baxımından çox vacibdir. Layihə Azərbaycanın dövlət gəlirlərinin artması ilə yanaşı, ölkəyə daxil olan valyuta həcminin artmasına da müsbət təsirini göstərir.
Ramil QULİYEV
