Azərbaycan Avropa Şurasından hansı hüquq proseduru ilə çıxacaq...
Xəyal Bəşirov: “Bu təşkilatdan çıxmaqla bağlı prosedurlar elə bu təşkilatın öz nizamnaməsində nəzərdə tutulub”
Azərbaycan Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) Azərbaycanın nümayəndə heyətinin etimadnaməsini ratifikasiya etməmək qərarına cavab olaraq Avropa Şurasından çıxma prosedurunu nəzərdən keçirir.
Trend-in məlumatına görə, rəsmi Bakı, həmçinin, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin (AİHM) yurisdiksiyasını qəbul etməkdən imtina edə bilər.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Avropa Şurası Parlament Assambleyasındakı (AŞPA) nümayəndə heyəti yanvarın 24-də qurumun iclasında bəyanatla çıxış edib.
"Biz Azərbaycanın AŞPA-dakı nümayəndə heyətinin etimadnaməsinə etiraz etmək təşəbbüsünü bu çirkin kampaniyanın tərkib hissəsi kimi dəyərləndiririk. Biz, həmçinin bu təşəbbüsü Azərbaycanda hazırda gedən seçki prosesinə əsassız müdaxiləyə yönəlmiş məqsədyönlü və qəbuledilməz cəhd, ölkəmizdə demokratik təsisatların fəaliyyətinə xələl gətirən məkrli addımların bariz nümunəsi kimi qiymətləndiririk. Nümayəndə heyətimizin etimadnaməsini ratifikasiya etməkdən imtina ilə bağlı təklif bütövlükdə Avropa Şurasının etibarlılığına və qərəzsizliyinə ciddi zərbə olacaq, bunun ciddi və geri dönməz nəticələrinə görə məsuliyyət tamamilə onun təşəbbüskarlarının üzərinə düşəcək.
Dünyada heç kim, o cümlədən bu zalda əyləşənlər Azərbaycanla təhdid və şantaj dili ilə danışa bilməzlər. AŞPA-nın tarixində heç vaxt bu təşkilat özünü belə biabırçı şəkildə aparmayıb.
AŞPA-da mövcud olan dözülməz irqçilik, Azərbaycanofobiya və İslamofobiya mühiti fonunda Azərbaycan nümayəndə heyəti AŞPA ilə əməkdaşlığı və təşkilatda iştirakını qeyri-müəyyən müddətə dayandırmaq qərarına gəlib", - bəyanatda deyilir.
Azərbaycan Avropa Şurasından hansı hüquq proseduru ilə çıxacaq?
“Hər bir təşkilata üzv olmağın qaydaları olduğu kimi, həmin təşkilatdan çıxmaq prosedurları da var”
Siyasi və Hüquqi Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Xəyal Bəşirov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Avropa Şurası ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin gərginləməsi artıq neçə gündür gündəmdədir: “Təbii ki, bu, Azərbaycandan qaynaqlanan məsələ deyil, heç bunu təsadüfi bir məsələ də hesab etmək olmaz. Xüsusilə də Azərbaycanın 2020-ci ildə düşmənə qalib gəlib öz torpaqlarını işğaldan azad etməsi, bu gün öz ərazi bütövlüyünü, suverenliyini tam təmin etməsi bir sıra qüvvələri ciddi şəkildə narahat edib. Həmin o qüvvələr də Azərbaycana qarşı əllərində olan bütün imkanlardan, platformalardan, resurslardan istifadə edərək “səfərbərlik” elan ediblər, müxtəlif istiqamətlərdə hücuma keçiblər. Bu platformalardan biri də Fransa, Almaniya və bir sıra digər ermənipərəst, qərəzli, ədalətsiz qüvvələrin təsiri altında olan Avropa Şurasıdır”-deyə bildirən X.Bəşirovun sözlərinə görə, son zamanlar baş verən proseslərdən də görürük ki, bütün beynəlxalq platformalar hansısa qüvvələrin, güclərin, mərkəzlərin maraqlarına xidmət edir, o qüvvələr bu kimi platformalardan öz istəkləri üçün kimlərəsə təsir etmək məqsədilə zamanı gələndə istifadə edirlər. “Avropa Şurası da 46 dövlətdən ibarət olsa da, müəyyən dar çərçivədə olan maraqlara xidmət edir. Bu maraqlar da Fransanın, Almaniyanın, eyni zamanda vaxtilə Avropa Şurasını yaradan digər dövlətlərin maraqlarıdır. Sonradan bu təşkilata qəbul edilən bütün dövlətlər yalnız və yalnız özgə, yad münasibətə, ögeyliyə tuş gəlirlər. Avropa Şurasının bu addımları, Avropa Şirası Parlament Assambleyasında Azərbaycan nümayəndə heyətinin etimadnaməsinin qəbul edilməməsi, təbii ki, Azərbaycanı adekvat addım atmağa vadar edir. Azərbaycana qarşı əsassız iddialar, ittihamlar, bəhanələr səsləndirilir ki, Azərbaycan Avropa Şurası ilə əməkdaşlıq etmək istəmir, Avropa Şurası nümayəndələrini Laçın dəhlizinə buraxmayıb, Prezident seçkilərinə Avropa Şurasını dəvət etməyib. Bütün bu bəhanələrdən də görsənir ki, əslində bu həqiqətən də əsassız ittihamlardır. Nəyə görə? Çünki ötən ilin 23 oktyabr tarixində Azərbaycana qarşı növbəti çirkin kampaniyanın tərkib hissəsi olan “Dağlıq Qarabağda humanitar vəziyyət” adlı qətnamə qəbul etdilər. “Dağlıq Qarabağ” ifadəsinin orada işlədilməsi antiazərbaycan mövqeyinin ortaya qoyulması demək idi, ona işarə idi. Hələ o qətnamənin qəbul edilməsi zamanı bildirilmişdi ki, qış sessiyasında, yəni 2024-cü ilin yanvar ayında Azərbaycan nümayəndə heyətinin etimadnaməsinin qəbul edilib-edilməməsi məsələsi müzakirə ediləcək. Hələ o zaman Azərbaycanda növbədənkənar prezident seçkiləri elan edilməmişdi. Yəni bütün bunlar bəhanələrdən xəbər verir. Bir sıra hallarda belə fikirlər səsləndirirlər ki, Azərbaycan Avropa Şurasında fəaliyyətini dayandırdı, çıxdı. Məsələ bu şəkildə deyil. Hələ ki, Azərbaycan nümayəndə heyəti AŞPA ilə əməkdaşlığı və təşkilatda iştirakını qeyri-müəyyən müddətə dayandırmaq barədə qərar qəbul edib. Amma Avropa Şurasının digər təsisatları, orqanları da var. Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi, baş katibliyi, Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi, yerli və regional qurumları və bir sıra digər təşkilatları mövcuddur ki, onlardan biri də Parlament Assambleyasıdır və Azərbaycan orada nümayəndə heyəti ilə təmsil olunurdu. Avropa Şurası Parlament Assambleyasında Azərbaycana qarşı addım atıldığı üçün Azərbaycan nümayəndə heyəti AŞPA ilə əməkdaşlığı və təşkilatda iştirakını qeyri-müəyyən müddətə dayandırdı. Bu, Avropa Şurasına ümumilikdə bir mesaj idi ki, Azərbaycanla bu şəkildə danışmaq olmaz, əgər bu belə davam edəcəksə Azərbaycan Avropa Şurasından çıxmaq mövqeyini ortaya qoya bilər, Azərbaycanı heç kəs bundan çəkindirə bilməz. Hesab edirəm ki, əslində Avropa Şurasına və onun ayrı-ayrı təsisatlarına, rəhbərliyinə ciddi ismarıcdır ki, bundan nəticə çıxarsınlar. Əks halda düşünürəm ki, Azərbaycan daha ciddi addımlar atmaq mövqeyini ortaya qoya bilər.
Bizim Avropa Şurasından çıxmağımızla bağlı məsələyə gəldikdə, bu istiqamətdə hüquqi prosedurlar mövcuddur. Hər bir təşkilata üzv olmağın qaydaları olduğu kimi, həmin təşkilatdan çıxmaq prosedurları da var. Azərbaycan Avropa İnsan haqları Konvensiyasına imza atıb, qoşulub. Təbii ki, Avropa Şurasından çıxıb-çıxmamasından asılı olmayaraq, Azərbaycan hüquqi dövlətdir. Azərbaycan hüquqi dövlət olduğu üçün də həmin o konvensiyanın tələblərinə riayət edib-etməmək onun suveren hüququdur. Əslində Azərbaycan bunun marağındadır”.
X.Bəşirovun fikrincə, Avropa Şurası kimi təşkilatlar əslində onlara üzv olan dövlətlərə münasibətdə elə mövqe ortaya qoyurlar ki, sanki yalnız həmin dövlətlər öz üzərinə öhdəliklər götürür, bunların heç bir öhdəliyi olmur. Həmin təşkilatların da öz üzərlərinə öhdəliklər götürdüyünü deyən X.Bəşirovun sözlərinə görə, bu təşkilatlara üzv olmaq üçün bu dövlətləri maraqlandıran məsələlər olduğu kimi, təşkilatları da maraqlandıran məsələlər var. “Təəssüf edirəm ki, Avropa Şurası ona üzv olduğu 23 il ərzində Azərbaycanın gözləntilərini doğrultmadı, Azərbaycan bu təşkilata üzv olan zaman qarşısına qoyduğu məqsədlərdən heç birinə nail ola bilmədi. Keçmiş münaqişə ilə bağlı Azərbaycanın haqlı mövqeyinə heç bir dəstək vermədi. Heç bir dəstək görməyən Azərbaycan daha sonra bu təşkilatı idarə edən, bu təşkilatın sükanını əlində saxlayan qüvvələrin çirkin oyunlarını gördükdə, təbii ki, buna öz sərt təpkisini göstərməli idi. Bu təşkilatdan çıxmağın hüquqi prosedur qaydaları da, nümunələri də var. Zaman-zaman Avropa təşkilatlarından çıxan dövlətlər olub. Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqından, Rusiyanın Avropa Şurasından çıxmasını qeyd edə bilərik. Eyni zamanda Fransa özü NATO-dan çıxdı və sonra təkrar daxil oldu. Hesab edirəm ki, bu təşkilatdan çıxmaqla bağlı prosedurlar elə bu təşkilatın öz nizamnaməsində nəzərdə tutulub. Təşkilat özü də hansısa bir üzvünün ondan çıxarılması ilə bağlı mövqe ortaya qoya bilər, yaxud təşkilata üzv olan dövlətlərin özləri də məhz o təşkilatdan çıxmaq mövqeyini göstərə bilərlər. Çünki bu könüllü bir prosesdir. Yəni təşkilata üzv olmaq da, təşkilatdan çıxmaq da könüllü prosesdir. Azərbaycan müstəqil, suveren dövlətdir. Azərbaycan o təşkilata üzv olmaqla özünün müstəqilliyini, suverenliyini itirmir. O təşkilata üzv olmaq Azərbaycanın milli dövlətçilik maraqlarına xidmət edirsə üzv olur, əks mövqe ortaya qoyulursa, maraqlarımıza zidd olan məqam varsa Azərbaycan yenə də beynəlxalq hüququn müstəqil bir subyekti kimi o təsisatdan, yaxud başqa bir qurumdan çıxmaq mövqeyini ortaya qoya bilər. Eyni zamanda onu da unutmaq olmaz ki, Azərbaycan beynəlxalq hüququn müstəqil bir subyekti olduğu kimi, bu təşkilatlar da, məsələn, Avropa Şurası, BMT, Avropa İttifaqı və digərləri beynəlxalq hüququn subyektləridir. Qaydalara görə bərabərhüquqlu əməkdaşlıq qurmalıdırlar. Əks təqdirdə bir təşkilat, yaxud bir dövlət digər dövlətə fəqrli mövqe sərgiləyirsə, bərabərhüquqlu əməkdaşlığa üstünlük vermirsə, o halda bu, beynəlxalq hüquqa zidd addımdır. Təbii ki, həmin o təşkilat beynəlxalq hüququ pozduğuna görə dövlət müvafiq addımlar ata bilər”-deyə X.Bəşirov vurğuladı.
İradə SARIYEVA
