Azərbaycanda kişilərə qarşı da zorakılıq halları baş verirmiş - nə kimi?..
Könül İsmayılova: “Bu gün konkret olaraq Azərbaycan cəmiyyətində, ailəsində mühafizəkarlıqla liberallığın savaşı gedir”
Son zamanlar "kişilərə qarşı məişət zorakılığı” ifadəsi ilə tez-tez rastlaşırıq. Halbuki, bugünə qədər zorakılıq deyiləndə ağıla ilk olaraq qadınlar və uşaqlar gəlirdi. Amma ölkəmizdə məişət zorakılığına məruz qalan kişilərin sayı da heç az deyilmiş.
Mental dəyərlərimiz baxımından inandırıcı görünməsə də, bununla bağlı statistik rəqəmlər də ortaya çıxıb. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin 2023-cü il üzrə Məlumatında qeyd edilir ki, 2023-cü il ərzində gender əsaslı zorakılıqla bağlı Dəstək Xəttinə (860) 302 müraciət daxil olub. Müraciət edənlərin 237 nəfəri qadın, 65 nəfəri kişi olub.
Maraqlıdır, kişilər hansı formada məişət zorakılığının qurbanı olur? Ümumiyyətlə, Azərbaycan reallığında kişilərin məşiət zorakılığına məruz qalması nə dərəcədə inandırıcıdır?
“Kişi də ailədə psixoloji zorakılığa məruz qala, mənəvi cəhətdən əzilə bilər, bunların hamısı ailədaxili zorakılıq deməkdir”
Psixoloq Könül İsmayılova “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, zorakılıq insanın şəxsi keyfiyyətlərinə və ailənin mühitinə görə dəyişir: “Əslində məişət zorakılığında qadın və ya kişi ayrıseçkiliyi yoxdur. Sadəcə, kişinin məişət zorakılığına məruz qalması cəmiyyətdə çaşqınlıqla qarşılanır və səbəbi axtarılır. Danılmaz faktdır ki, ölkəmizdə məişət zorakılığına məruz qalan daha çox qadınlardır. Adətən kişi psixologiyası basqın hesab olunur. Bu cür psixologiyada eqo, özünü göstərmək və fiziki güc üstünlük təşkil edir. Əgər ailə daxilində qadın psixoloji və fiziki olaraq kişidən güclüdürsə, bu halda kişiyə rahatlıqla məişət zorakılığı tətbiq oluna bilər”.
Psixoloqun sözlərinə görə, kişi də ailədə psixoloji zorakılığa məruz qala, mənəvi cəhətdən əzilə bilər. Bunların hamısı ailədaxili zorakılıq deməkdir. Qadınların üzləşdikləri problemlər zamanla işıqlandırılır, həlli istiqamətində addımlar atılır. Cəmiyyətdə də belə bir fon yaranır ki, ailədə əzilən, haqları pozulan ancaq qadınlardır: “Bir sıra qadınlar mübahisə zamanı kişiyə hansısa əşyanı atmaqdan belə çəkinmirlər. Hər hansı bir əşya atmaq, alçaldıcı ifadədən istifadə etmək, təhqir etmək də ailədaxili zorakılıq hesab olunur. Bəzi kişilər artıq ətrafda hər kəs bildiyi üçün həyat yoldaşı tərəfindən döyüldüyünü də boynuna alır. Əksər vaxtlarda kişilər potensial zorakılıq tətbiq edən tərəf hesab edilir. Əvvəllər kişilər çox nadir hallarda məişət zorakılığına məruz qalırdı. Illər öncə bu cür hallar o qədər də yox idi. Bu gün isə gender bərabərliyi fonunda bir cəmiyyətdə yaşayırıq. Yəni bu gün cinslərarası münasibət başqa cür tənzimlənir. Bu gün çalışan, karyera quran, təhsil alan xanımlar var. Həmin xanımlarla ünsiyyət, davranış əvvəlki illərdə mövcud formada tənzimlənə bilməz. Yəni bu gün konkret olaraq Azərbaycan cəmiyyətində, ailəsində mühafizəkarlıqla liberallığın savaşı gedir. Kişi mühafizəkardır, istəyir ki, daha çox əvvəlki qaydalarla idarə olunsun, biri də bu mövqeyi qəbul etməyən xanımlardır. Şübhəsiz ki, biz bunu bütün xanımlara aid edə bilmərik. Lakin müşahidə edirik ki, bu gün reallıq belədir. Karyera quran, təhsil alan qadın qarşı tərəfdən özünə qayğı, diqqət, düşüncəsinə hörmət istəyir. Dünən isə başqa cür idi, kişi işə gedib, qazanıb evə gətirirdi, qadın isə evdə oturub, evi idarə edirdi. Bu gün qadın həm işləyir, həm də evi idarə edir. Belə olan halda münasibət də başqa cür olur”.
Günel CƏLİLOVA
