Paşinyan kilsənin "nəfəsini” kəsmək üzrədir…
Ermənistanda kilsə ilə hakimiyyətin qarşıduması getdikcə özünün pik həddinə yaxınlaşır. Kilsə bilir ki, hakimiyyətə qarşı hansısa addım ata bilməsə, özü fəaliyyətini dəyişməli, siyasətə müdaxiləsindən vaz keçməli olacaq. Elə bu fonda Tavuşdan başlayan, İrəvanda davam edən etirazlara hər cür dəstək verir.
Hazırda irəvanda etirazlara qatılanlara, radikal müxalifətlə yanaşı, kilsə də maliyyə və digər formada dəstək verir. Erməni ekspert Yuri Manvelyan də bunu təsdiqləyir. O qeyd edir ki, meydanlara çıxanları müxtəlif vasitələrlə ələ alıblar: “Amma bütün hallarda indi Ermənistanda nə keşiş Baqrat Qalstanyan populyardır, nə kilsə, nə də ki, onlarla eyni cəbhədə olan müxalifət. Onlar Paşinyanı devirəcək gücdə deyillər. Kilsənin heç vaxt humanist bir qurum imici olmayıb. Onların adı müxtəlif vaxtlarda müxtəlif qalmaqallarda, korrupsiyada hallanıb. Onlar demokratiya və sair də tələb etməyiblər. Məsələn, vaxtilə Robert Köçəryanı etirazçıların ölümünə görə, digər qanunsuz əməllərə görə tənqid etməyiblər. Onların cinayətkar oliqarx imici var. Bəzi din xadimləri lap varlıdır. Bir sözlə, hamı bilir onlar necə dolanır, necə yaşayır”. Manvelyan deyir ki, İrəvanda aksiyalar Paşinyanın əleyhinə olan qüvvələrin mitinqlərinin davamıdır: “Nə vaxt ki böyük hadisə baş verir, mitinqə çıxırlar. İndi də sadəcə olaraq öz aralarından başqa bir qüvvəni - kilsəni seçib qabağa veriblər”. Manvelyan etirazçıların sərhəd kəndlərinin və ya erməni xalqının mövqeyini əks etdirməsinə inanmadığını deyir: “Çünki çoxluq sülh istəyir, nəinki münasibətlərin pisləşməsini”. O inanır ki, keşiş Qalstanyan keçmiş prezidentlərə - Robert Köçəryana, Serj Sarkisyana bağlıdır. Onlar da öz növbəsində, Paşinyandan fərqli olaraq, Kremlə yaxın qüvvələrdir. Azərbaycanda orta yaşlı nəsil Erməni Kilsəsinin siyasətdə rolunu 1980-ci illərin sonunda kilsənin Qarabağakı erməni separatçılara dəstəyi ilə xatırlayır. O vaxt Erməni Kilsəsi həm də erməni diasporunun separatçılara yardım etməsinə lobbiçik edirdi. Bəs indi necə? Kilsə Ermənistanın dövlət siyasətinə təsir edəcək qədər nüfuzlu ola bilərmi? İrəvandakı Regional Araşdırmalar İnstitunun direktoru Riçard Giraqosyan deyir ki, indi durum fərqlidir: “Erməni kilsəsinin bir beynəlxalq şəbəkəsi var. Onlar dünyada erməni diasporu ilə işləyir. Qarabağ hərəkatı və müharibəsi vaxtı kilsə fəal idi. Amma indi baş verən başqadır. Bu, Ermənistanın daxili məsələsidir. İlk dəfədir ki, kilsə demokratik yolla seçilmiş hökumətə qarşı çıxır, müxalifəti dəstəkləyir. İlk dəfədir ki, belə şey baş verir”. O deyir ki, bir neçə səbəbdən bu aksiyaların davamlı olacağını düşünmür. “Çünki nə müxalifət, nə kilsə populyardır, onlar ermənilər üçün keçmişdir. Üstəlik, iştirakçılar Paşinayana alternativ namizəd və siyasət irəli sürə bilməyiblər”.
Hazırda Nikol Paşinyan iqtidarı kilsədə kadr dəyişikliyi, yaxud II Qareginin istefasına nail olmaq niyyətindədir. Paşinyan hökumətinin kilsə başçısına qarşı mübarizəsi Qareginin mühafizəçilərinin dövlətdən maliyyələşdirilməsini dayandırmaqla başlayıb. Bundan sonra proses kilsənin fırıldaqla məşğul olması, dələduzluğu, 12 milyon dollar məbləğində ianənin mənimsənilməsi, Qareginin hökumətə qarşı çıxışları ilə davam edib. Indi kilsə siyasətə müdaxilə edir və bu da hakimiyyətə bu quruma qarşı daha sərt gedişlər etmək imkanı yaradır. Burada xatırladaq ki, Paşinyanın opponenti olaraq hələ də Köçəryan və Sarkisyanı görən Ermənistan ictimaiyyəti 44 günlük müharibədən sonra bütün etirazlara laqeyd münasibət sərgiləyib. Hazırda baş verənlər mövcud müxalifətin simasında hakimiyyətə qarşı müqaviməti genişləndirməyin mümkün olmadığını anlayan kilsənin prosesləri ələ almaq gedişidir. Amma kilsə cəmiyyətdən dəstək ala bilmir. Bunlar fonunda hakimiyyətin kilsəyə qarşı hücumları artır. Hətta bu günlərdə Ermənistan parlamentinin hakim “Vətənaş müqaviləsi” partiyasından olan deputatı Arsen Torosyan ölkədəki xristian kilsəsinin tarixini əfsanə hesab etdiyini bildirib. O, kilsəni erməni dövlətçiliyini məhv etməkdə ittiham edib: “Xalqımız çox ağır talelərlə üzləşib. Bu fırtınalı dənizdə üzmək üçün 100-dən artıq mif və stereotipləri məhv etməli olması ilə yanaşı, əslində o, hələ də 1700 illik mifi tamamilə və tamamilə məhv etməlidir, baxmayaraq ki, dövlətçilik yaratmaqla buna qismən nail oldu”. Paşinyanın tərəfdarı hesab edir ki, kilsə öz daxili və xarici qrup maraqları naminə Ermənistanın dövlətçiliyini qurban vermək istəyir və xalq bu struktura yekun qiymət verməlidir: “1700 illik tarixi ərzində dəfələrlə təkrarlanan erməni dövlətçiliyinin məhvinə kilsənin bilavasitə töhfəsi tükənəcək”. “Vətəndaş müqaviləsi” partiyasından olan deputat Qaqik Melkonyan qeyd edib ki, Baqrat Qalstanyan Rusiyanın ən yaxşı agentlərindən biridir. O, müxalifət və kilsəni qeyri-ciddilikdə ittiham edib: “Əgər bir şey ciddi deyilsə, onu necə ciddi qəbul etmək olar? Əgər insanlar ölkəni dağıtmaq istəyirlərsə, hansı ciddilikdən danışmaq olar? Əvvəlcə onlar Tavuşda toplaşıblar və nə ediblər? Bəli, ciddiləşməliyik, ölkəni itirmək təhlükəsi var, bundan qorxmaq lazımdır. Onlardan üçüncü ölkə kimi, Rusiya tərəfindən Ermənistanı müharibəyə sürükləmək üçün “beşinci kolon” kimi istifadə olunur”. Melkonyan əlavə edib ki, Erməni Apostol Kilsəsinin Tavuş yeparxiyasının təmsilçisi Baqrat Qalstanyan bir çoxları kimi Rusiyanın ən yaxşı agentlərindən biridir: “Rusiyanın Ermənistanda həmişə agentləri olub, onlar hələ də fəaldırlar. Kilsə KQB ilə əlaqəli idi. Xaricdəki keşişlərimizin yarıdan çoxu KQB agentləri idi. Bu barədə özləri danışırlar. Əgər Baqrat Qalstanyan Tavuş yeparxiyasının primatıdırsa, onda niyə İrəvana üz tutur?”.
Samirə SƏFƏROVA
