Azərbaycanda su itkisi dəhşətli səviyyəyə çatıb - içməli suyun 40 faizini itiririk...
İlqar Hüseynli: “Bu məqsədlə ayrılan vəsaitlər səmərəli xərclənsəydi, bu dərəcədə böyük su itkisi olmazdı”
Ötən il Azərbaycanda içməli su itkisi 39 faiz olub. Ölkənin onsuz da qıt olan içməli su ehtiyatlarının az qala yarısına yaxını itkiyə gedib. Təsərrüfatlarda istifadə edilən su üzrə itki göstəricisi daha da yüksəkdir. Suvarma sistemlərində su itkisi 50 faizi aşır.
Başqa sözlə, istifadə edilən suyun itkiyə gedən bölümü istifadə ediləndən daha çoxdur. Dünyada içməli su resursları üzrə ideal itki göstəricisi 10 faizdən aşağı hədd sayılır. Görünən odur ki, Azərbaycanda içməli su resurslarındakı itki göstəricisi normal səviyyədən dörd dəfə çoxdur. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın su resurslarının 70 faizi ölkə xaricində formalaşır. Bu günlərdə Prezident İlham Əliyev də “Euronews” televiziyasına müsahibəsində dedi ki, biz iqlim dəyişikliyinin fəsadlarını, təhlükəli fəsadlarını görürük: “Çaylarımızda su azalır, dağlarımızda qar azalır, Xəzər dənizində suyun səviyyəsi azalır”.
Qlobal istiləşmə ilə bağlı onsuz da Azərbaycanın su ehtiyatları azalır. O biri tərəfdən də məmurların səhlənkarlığı üzündən ölkəmizdə su itkilərinin səviyyəsi həddən artıq böyükdür. Sahəyə nəzarət edən yerli qurumlar işini düzgün qursaydı, məmurlar işləsəydi, su itkiləri bu dərəcədə anormal səviyyədə olmazdı. Bütün bunların fonunda, içməli suyun 39 faizinin, suvarma suyunun yarısının itkiyə getməsi nə deməkdir və məmurlar buna görə nə dərəcədə günahkardılar?
“Azərbaycanda bu açıq qazılmış kanallar vasitəsilə həyata keçirilir və suyun böyük hissəsi torpağa hopur”
Məsələ ilə bağlı “Bakı-Xəbər”ə açıqlama verən ekspert İlqar Hüseynlinin fikrincə, Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı son 20 ildə ölkənin büdcəsindən milyardlarla manat vəsaiti talan edib: “Həmin vəsaitlərin əksər hissəsi su təsərrüfat, su-kanal sisteminin qurulmasına sərf olunmayıb. Bu məqsədlə ayrılan vəsaitlər səmərəli xərclənsəydi, bu dərəcədə böyük su itkisi olmazdı. Dünyanın hər yerində betonlarla örtülmüş suvarma kanallarından istifadə olunur. Dünyanın əksər ölkələrində demək olar böyük bağlar, əkin sahələrinin əksəriyyəti tam olaraq damcı suvarma sisteminə keçib. Əfsuslar olsun ki, bu, Azərbaycanda demək olar son illərdə tətbiq olunmağa başlayıb. Yəni kanalların betonlaşdırılması prosesi başlayıb. Su ötürücülərinin çəkilməsi dünyanın əksər ölkələrində böyük borularla həyata keçirilir. Təəssüflər olsun ki, Azərbaycanda bu, açıq qazılmış kanallar vasitəsilə həyata keçirilir. Orda da suyun böyük hissəsi torpağa hopur və bu, nəticədə ciddi itkilərə səbəb olur. Ona görə də hesab edirəm ki, biz əhalini bu proseslə bağlı maarifləndirməliyik. Vətəndaşlara imkanlar yaratmaq lazımdır ki, bağlarını və həyətyanı təsərrüfatlarını damcı suvarma sistemi ilə sulasınlar. Bunun üçün kreditlər, ləvazimatlar vermək lazımdır. İnsanları damcı su sistemi ilə bağlı tələb olunan avadanlıqla təmin etmək lazımdır. Lazım olsa onu uzunmüddətli kreditlə də vermək olar. Bir sözlə, bağ və fərdi təsərrüfatların damcı suvarma sisteminə keçidi ilə bağlı tələblər artmalıdır. Selləmə üsulu ilə təsərrüfat sahələrinin suvarılmasından imtina etmək lazımdır”.
Vidadi ORDAHALLI
