Azərbaycanda illik doğum 171 mindən 102 minə düşüb - 60 faiz azalma təhlükəlidir...
Rəsul Cahangirli: “Əhalinin artım səviyyəsinin aşağı düşməsi təkcə iqtisadi-sosial vəziyyətlə bağlı deyil”
Azərbaycanda əhali artımı davam etsə də, son 10 ildə doğum 60 faiz azalıb. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin yanvar-fevral aylarında Ədliyyə Nazirliyinin rayon (şəhər) qeydiyyat şöbələri 15 min 971 doğulan körpə qeydə alıb. Ötən ilin eyni dövründə doğulan uşaqların sayı 17 min 81 olub.
Əgər 2023-cü ildə ölkədə 112 min 620 uşaq doğulmuşdusa, 2024-cü ildə bu rəqəm 102 min 310 olub. Ölkədə doğum son 10 ildə isə daha kəskin şəkildə azalıb. Doğum nə az, nə çox, düz 60 faiz azalıb. 2014-cü ildə Azərbaycanda 170 min 503 uşaq doğulmuşdu.
Göründüyü kimi, Azərbaycanda doğumun sayı kəskin şəkildə azalmaqdadır. Maraqlıdır, ölkəmizdə doğum niyə kəskin sürətdə azalır? Proses belə davam edərsə, bunun nə kimi fəsadları ola bilər?
“Əvvəl ailələrdə 3 uşağın dünyaya gəlməsi ənənəsi mövcud idisə, indiki ailələrdə 1, maksimum 2 uşaq dünyaya gəlir”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən ekspert Rəsul Cahangirlinin fikrincə, müxtəlif səbəblərdən Azərbaycanda doğum səviyyəsi aşağı düşür: “Demoqrafik proseslərə obyektiv və subyektiv amillərin təsiri olur. Əhalinin artım səviyyəsinin aşağı düşməsi təkcə iqtisadi-sosial vəziyyətlə bağlı deyil. Düzdür, bunların da təsiri var. Mövcud bahalaşma, təminat xərclərinin artması, mənzil problemi buna öz təsirini göstərir. Ancaq təkcə səbəb bu deyil. Düzdür, ölkənin iqtisadi inkişaf tempi nə qədər yüksək olarsa, anadan olan uşaqların, nikahların sayı buna uyğun olaraq artır. Ancaq məsələ ondadır ki, insanların ailədə uşaqların sayına münasibəti dəyişir. Elə ailələr var ki, bir neçə uşaq saxlamağa imkanı olsa da, ikidən artıq uşaqda maraqlı olmur. Fikirləşirlər ki, çox uşaq saxlamaqdansa daha yaxşı həyat sürmək məsləhətlidir. Digər bir tərəfdən, əvvəlki dövrün gəncləri "evlənək, ailə quraq, sonra təhsil alaq, karyera quraq" fikri ilə yaşayırdılarsa, indiki dövrün gəncləri daha çox karyera qurmaq, həyatını təmin edəcək vasitələri özü üçün əlçatan etdikdən sonra ailə qurmağa daha çox üstünlük verir. Əvvəlki gənclər 30 yaşa qədər ailə qururdular. İndi sanki 30 yaşdan sonra ailə qurmaq dəb halını alıb. Nəinki oğlanlar, qızlar da buna üstünlük verirdilər. Sanki gənclər problemlərini həll etmədən ailəyə daxil olmuş yeni bir iqtisadi gücün, əlavə vəsaitlərin ailə üçün yük olmasını istəmirlər. Başqa bir tərəfdən, əvvəl ailələrdə 3 və daha çox uşağın dünyaya gəlməsi ənənəsi mövcud idisə, indiki ailələrdə 1, maksimum 2 uşaq dünyaya gəlir. Halbuki, əhali artımını təmin etmək üçün ən azı 3 uşaq olmalıdır. İkisi valideynləri əvəz etməlidir, üçüncüsü əhali artımını təmin etməlidir. Bütün bunlar ölkədə əhalinin artım dinamikasına və doğuma təsir göstərən məsələlərdir. Ona görə də əhali artımını təmin etmək üçün kompleks sosial proqramlar qəbul edilməlidir. Uşaqpulu bərpa olunmalıdır və s.”.
Vidadi ORDAHALLI
