Azərbaycan İKT-nin inkişafı üzrə ən dinamik ölkələr sırasındadır...
Müasir dövrdə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları (İKT) qlobal inkişafın təməl daşı hesab edilir. Təhsildə inqilab etməkdən səhiyyənin yaxşılaşdırılmasına və sosial əlaqələrin gücləndirilməsinə qədər İKT insan həyatının demək olar ki, hər bir aspektində mühüm rol oynayır.
Texnologiya irəliləməyə davam etdikcə, güclü İKT infrastrukturunun inkişafı iqtisadi artım, sosial tərəqqi və ümumi qlobal əlaqə üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir.
İqtisadi artım və iş yerlərinin yaradılmasında İKT müstəsna rol oynayır
İKT-nin inkişafı iqtisadi genişlənməyə əhəmiyyətli dərəcədə kömək edir. Rəqəmsallaşma bizneslərə səmərəliliyi artırmağa, əməliyyat xərclərini azaltmağa və daha geniş bazarlara daxil olmağa imkan verib. Elektron ticarət platformaları, bulud hesablamaları və rəqəmsal ödəniş sistemləri bizneslərə qlobal miqyasda fəaliyyət göstərməyə şərait yaradır, sahibkarlara və kiçik müəssisələrə əvvəllər əlçatmaz olan imkanlar verir.
Buların fonunda təsadüfi deyil ki, Azərbaycanda infrastrukturunun inkişafı istiqamətində genişmiqyaslı fəaliyyət həyata keçirilir. ABŞ-dan olan məşhur iş adamı İlon Maska məxsus olan “Starlink” qlobal peyk rabitə sisteminin Azərbaycanda fəaliyyətə başlaması bunun daha bir təzahürdür. Xatırladaq ki, “Starlink” qlobal peyk rabitə sisteminin xidməti Azərbaycanda artıq rəsmən işə saınıb. Peyk şəbəkəsinin “X” sosial media hesabında paylaşımında bildirilir ki, “Starlink”in yüksək sürətli və aşağı gecikməli internet xidməti artıq Azərbaycanda mövcuddur. “Starlink”in internet xidməti İlon Maska məxsus olan “SpaceX” şirkəti tərəfindən həyata keçirilir. Onu da bildirək ki, Azərbaycanda 2022-ci ilin dekabr ayında "SpaceX" Bakıda "Starlink Azerbaijan" MMC adlı şirkət qeydiyyatdan keçirərək, ölkəmizdə fəaliyyətə başlayıb. Paralel olaraq hökumət qanunvericiliyə dəyişiklik edərək indiyədək ölkədə əhali üçün qadağan olan peyk internetini də leqallaşdırıb. Nəticədə hazırda ölkədə peyk internetindən istifadə etmək qanuniləşib. Azərbaycanlı istifadəçilər “Starlink” xidmətindən yararlanmaq üçün “Starlink Mini Kit” və ya “Starlink Standard Kit” cihazlarından birini əldə etməlidirlər. Cihazların qiyməti müvafiq olaraq 340 və 670 manat, çatdırılması 50 manatdır. Bütün bunlar Azərbaycana əlavə üstünlüklər vəd edir. Üstəlik, İKT sektorunun özü əsas məşğulluq mənbəyidir. Proqram təminatının inkişafı, kibertəhlükəsizlik, məlumatların təhlili və şəbəkə administrasiyası sahəsində karyera tələbat artmaqda davam edir. İKT infrastrukturuna sərmayə qoyan ölkələr iş yerləri yaradır, innovasiyaları təşviq edir və özlərini qlobal iqtisadiyyatda rəqabətədavamlı oyunçular kimi yerləşdirirlər. İKT öyrənməni daha əlçatan və effektiv etməklə təhsildə inqilab edib. Onlayn kurslar, rəqəmsal kitabxanalar və interaktiv öyrənmə platformaları coğrafi maneələri sındıraraq, bütün dünyada tələbələrə keyfiyyətli təhsil əldə etməyə imkan verib. Elektron təhsil alətləri və virtual sinif otaqları fərdi öyrənmə üslubları və ehtiyaclarına cavab verən fərdiləşdirilmiş öyrənmə təcrübəsi təqdim edir. Bundan əlavə, İKT 8müəllimləri tədris metodologiyalarını təkmilləşdirmək üçün innovativ vasitələrlə təmin edir. Rəqəmsal qiymətləndirmələr, smart lövhələr və süni intellektə əsaslanan repetitorluq sistemləri daha cəlbedici və səmərəli təlim prosesini təmin edir. Texnologiyaya geniş çıxış yolu ilə rəqəmsal uçurumun aradan qaldırılması təhsilin inklüziv və ədalətli olmasını təmin etmək üçün vacibdir.
Texnoloji tərəqqiyə üstünlük verən ölkələr qlobal bazarda rəqabətə daha davamlıdırlar
İKT insanların ünsiyyət və qarşılıqlı əlaqə tərzini dəyişdirir. Sosial media platformaları, ani mesajlaşma və videokonfrans proqramları insanları məsafədən asılı olmayaraq daha da yaxınlaşdırıb. Bu texnologiyalar real vaxt rejimində ünsiyyət qurmağa, müxtəlif regionlar və mədəniyyətlər arasında əlaqələri və əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə imkan verir.
Bundan əlavə, İKT informasiya mübadiləsi və vətəndaşların iştirakı üçün platforma təmin edir. Vətəndaşlar rəqəmsal platformalar vasitəsilə öz fikirlərini səsləndirə, kritik xəbərləri əldə edə və idarəçilikdə iştirak edə bilərlər. İnformasiyanı sürətlə yaymaq bacarığı sosial və siyasi məsələlər haqqında məlumatlılığın artırılmasında və bununla da demokratik proseslərin gücləndirilməsində mühüm rol oynayır. İKT-nin davamlı inkişafı müxtəlif sahələrdə innovasiyalara təkan verir. Süni intellekt, blokçeyn texnologiyası səmərəliliyi və təhlükəsizliyi artıraraq sənayeləri dəyişdirib. İKT sahəsində araşdırmalar və inkişaflar iqlim dəyişikliyinin azaldılmasından tutmuş ağıllı şəhər həllərinə qədər mürəkkəb problemləri həll edən yeni ixtiralara gətirib çıxarır. Texnoloji tərəqqiyə üstünlük verən ölkələr qlobal bazarda rəqabətə davamlı olaraq qalırlar. Hökumətlər və özəl müəssisələr tədqiqata, rəqəmsal bacarıqların öyrənilməsinə və texnologiyaya əsaslanan həllərə sərmayə qoymaqla innovasiya mədəniyyətini inkişaf etdirmək üçün əməkdaşlıq etməlidir. İKT çoxsaylı faydalar gətirsə də, kibertəhlükəsizlik təhdidləri, rəqəmsal bərabərsizlik və məlumatların məxfiliyi ilə bağlı narahatlıqlar kimi problemlər həll edilməlidir. Kibercinayətlər, hakerlik və dezinformasiya fərdlər və təşkilatlar üçün risklər yaradır, ciddi kibertəhlükəsizlik tədbirlərinə ehtiyac olduğunu göstərir. Ancaq istənilən halda informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının yüksəlişi iqtisadi rifah, təhsilin inkişafı, səhiyyənin təkmilləşdirilməsi və sosial əlaqə üçün vacibdir. İKT infrastrukturuna sərmayə qoymaqla, rəqəmsal savadlılığı təşviq etməklə və əlaqəli problemləri həll etməklə cəmiyyətlər texnologiyanın bütün potensialından istifadə edə bilərlər. Beləliklə, bu gün Azərbaycanın sosial-iqtisadi həyatında mühüm rol oynayan informasiya və rabitə sahəsindəki inkişaf səviyyəsinə görə iqtisadiyyatın digər sahələri ilə müqayisədə daha qabarıq şəkildə nəzərə çarpır. Azərbaycanda informasiya cəmiyyətinə keçid və onun qurulması, elektron hökumətin formalaşdırılması və intellektual potensialın inkişafı sayəsində neft sektorundan sonra prioritet sahə hesab olunan informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sahəsi ölkənin sosial-iqtisadi həyatına son illər daha ciddi nüfuz edir. Azərbaycanda informasiya cəmiyyətinin formalaşmasına dövlət qayğısı, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı, onun xalqımızın rifahına xidmət edən aparıcı amilə çevrilməsi ölkəmizin gələcək perspektivlərinə hesablanmış siyasətin tərkib hissəsidir. Bu, Azəbaycanın uğurlarının təməlində dayana başlıca faktorlardan biridir.
SAMİRƏ SƏFƏROVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
