Kallasın bu sözlərinin Bakı-İrəvan sülhünə müsbət təsiri şübhə doğurur...
Abutalıb Səmədov: "Sonradan konfrans çağrılmadı, ortaya Minsk qrupu deyilən bir qurum çıxdı, ancaq bunun da yaradılması barədə heç bir qərar və digər sənəd yoxdur"
Avropa İttifaqının xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Kaya Kallas bəyan edib ki, biz Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşdırılması məsələsi ətrafında yaxşı müzakirələr apardıq. Avropa İttifaqı Ermənistan və Azərbaycanın davamlı və davamlı sülh əldə etmək səylərini dəstəkləyir.
Ermənistan və Azərbaycanın indi buna nail olmaq imkanı var: "Mən həmçinin sülh sazişi layihəsinin mətni üzərində işin başa çatdırılması ilə bağlı razılığın əldə olunmasını alqışlamaq istərdim. Növbəti addımları səbirsizliklə gözləyirik".
Kallasın bu mövqeyini Bakı ilə Yerevan arasında sülhünün həqiqətən irəlilədiıməsi üçün yetərli saymaq olarmı?
"Bakı-Xəbər" qəzetinin sualını cavablandıran politoloq Abutalıb Səmədov bildirdi ki, Avropa İttifaqının xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Kaya Kallasın bəyanatının Azərbaycanla Ermənistan arasında imzalanacaq sülh sazişinə heç bir təsiri yoxdur: "Onun verdiyi bəyanatlar bu prosesə mənfi və ya müsbət yönümdə heç bir təsir göstərə bilməz.
Məlumdur ki, Azərbaycanla Ermənistan aradında sülh sazişinin hazırlanması prosesində ilk vasitəçi Avropa İttifaqı olub. Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişelin vasitəçiliyi çox ciddi iş aparıldı, çox mühüm qərarlar qəbul edildi. Ermənistanın müəyyən konstruktiv addımlar atmasında Avropa İttifaqı müsbət rol oynadı.
Praqada keçrilən sammitdə Ermənistanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini qəbul etməsi sülh prosesinin sürətlənməsində çox böyük rol oynadı. Bu həm Qarabağ erməniləri, həm də Rusiya üçün şokedici bir addım oldu.
Dalbadal Ş.Mişelin vasitəçiliyi ilə görüşlər keçrildi, qarşıya çıxan manielərin aradan qaldırılması istiqamətində çox ciddi şlər görüldü. Baxmayaraq ki, Ermənistan hər dəfə yeni bəhanələrlə sülh sazişinin irəliləməsinə manie olmağa çalışdı. Hər dəfə yeni şərtlər irəli sürüldü, sonra onlardan imtina edildi, daha sonra yeni təkliflər tapdı və son nətiçədə çox böyük əziyyət hesabına 17 bənddən ibarət sülh sazişinin razılaşdırmaq mümkün oldu.
Xatırlatmaq yerinə düşər ki, əvvəlcə Ermənistan Minsk qrupunun bu prosesə qoşulmasını istədi və Qarabağın statusu məsələsini qaldırdı. Ardınca bunlardan imtina edib, Qarabağ ermənilərinin beynəlxalq mexanizmlər vasitəsi ilə təhlükəsizliyinin təmin edilməsini istədi. Bütövlükdə təhlükəsizlik məsələsinin müzakirəsinə beynəlxalq mexanizmləri qoşmağa çalışdı. Daha sonra bundan da imtina etdi.
Ardınca "Qranada prinsipləri" ortaya atıldı. Yenidən ondan da imtina edildi. Zəngəzur dəhlizi və kommunikasiyaların sülh sazişindən ayrılması qərara alındı. Bu proseslərdən keçdikdən sonra, nəhayət 17 bəndlik sülh sazişini razılaşdırmaq mümkun oldu. İndi sazisin imzalanmasının imzalanmasını təmin etmək üçün son maniələr aşılmamış qalıb. Yenə Ermənistan bu manieləri aradan qaldırmaq istəmir. Bir tərəfdən Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü qəbul etdyini deyir, sülh sazişi imzalanaq istəyir, digər tərəfdən isə konstitusiyalarının priambulasından və müstəqillik bəyannaməsindən Qarabağın Ermənistanala birkəşdirilməsi barədə qərara istinadı çıxarmaq istəmir.
İkinci manie isə Minsk konfransı ila bağlıdür. Məlumdur ki, Minsk konfransı 24 mart 1992-ci ildə Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsinin (ATƏM, sonradan ATAT oldu) Nazirlər Şurası tərəfindən yaradılmışdı. Qurumun məqsədi daim fəaliyyətt göstərən forum olaraq Minsk konfransında Qarabağın statusunu müzakirə etmək idi. Sonradan konfrans çağrılmadı, ortaya Minsk qrupu deyilən bir qurum çıxdı, ancaq bunun da yaradılması barədə heç bir qərar və digər sənəd yoxdur. Bütün sənədlərdə Minsk konfransı keçir. Bu qurum ATƏT-in Nazirlər Şürası tərəfindən yaradıldığından, onun da tərəfinfə ləğv edilməlidir. Buna görə də Azərbaycanla Ermənistanın birgə bəyanatına ehtiyac var. Lakin hələ Ermənistan bunu etmək istəmir. Deyir ki, biz buna razıyıq, amma sülh sazişi imzakanan kimi, dərhal biz bu bəyanatı verə bilərik. Bu məsələ bəlkə də operatib həll edilə bilər, ancaq konstitusiyaya dəyişiklik məsələsini Ermənistan 2027-ci ilə qədər ləngitmək istəyir. Belə bir şəraitdə isə Azərbaycanın sülh sazişinin imzalanması mümkün deyil. Kaya Kallas isə təbii ki, buna müdaxilə edə bilməz. Onun bu prosesə müdaxilə etməyə gücü çatmaz. Kallasın görə biləcəyi ən yaxşı iş Avropa İttifaqının bu sülh prosesində iştirakını dərindən öyrənmək ola bilər. Çunki prosesi başladan Avropa İttifaqı və onun prezidenti Şarl Mişel sonradan ermənipərəst mövqe tutmağa başladı və ona görə də Azərbaycan Avropa Şurasını vasitəçilikdən uzaqlaşdırmaq məcburuyyətində qaldı. Kaya Kallas həm bu məsələləri, həm özündən əvvəlki Borrelin məsuliyyətsiz bəyanatlarını və qeyri-konstruktiv fəaliyyətini öynsə, yəqin ki, buraxılan səhvləri təkrarlamaz. Bu da Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərəin yaxşılaşdırılmasına öz töhfəsini verir bilər. Əgər gücü çatsa Avropa İttifaqının Sülh Fondu tərəfindən bundan sonra Ermənistana hərbi yardımlar edilməsinə manie törətməyə çalışar. Çünki Sülh Fondunun Ermənistana göstərdiyi hərbi yardım bu gün sülhə töhfə vermir.
Münaqisə tərəflərindən birini eskalasiyaya həvəsləndirməyə və gücləndirməyə xidmət edir.
Bunun da nəticəsi o ola bilər ki, regionda yenə silahlı qarşıdurma olar və Avropa İttifaqının ən yaxın tərəfdaşı olan Ermənistan çox ciddi ziyan çəkər.
Kaya Kallas və Avropa İttifaqının Azərbaycala Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanmasına başqa cür töhfə verməsi qeyri-mümkündür. Onlar Ermənistan cəmiyyəti ilə iş aparıb, Paşinyanı qeyri-konstruktiv mövqedən uzaqlaşdıra - yalniz bununla sülh sazişinin imzalanmasına töhfə verə bilərlər. Ancaq onların belə bir istəyinin olması hiss edilmir".
Dəniz NƏSİRLİ
