Tramp ermənilərin "genosid gözləntisinə" od qoydu...
Ermənistanın, bu ölkəyə bağlı diaspor və lobbinin ABŞ-da mövqeyi Donald Trampın hakimiyyətə gəlişi ilə əhəmiyyətli dərəcədə sarsılıb. Bunun daha bir təsdiqi ABŞ prezidenti Donald Trampın 1915-ci ilin aprelin 24-də baş verən hadisələr haqda “soyqırımı” sözündən istifadə etməməsi oldu.
Tramp 1915-ci ildə baş verən hadisələri “dəhşətli fəlakət” adlandırıb. Halbuki Trampın sələfi fərqli mövqedə idi. Xatırladaq ki, Tramp əvvəlki prezidentliyi dövründə də “soyqırımı” ifadəsini işlətməyib.
Bütün bunlar Ermənistanda böyük fəlakət qismində qəbul edilir. Məsələ ilə bağlı “armenianreport” portalı yazır: “ABŞ prezidenti Donald Tramp “erməni soyqırımı”nın 110-cu ildönümü ilə bağlı müraciətində Osmanlı İmperiyasında ermənilərə qarşı “meds yeğern” (böyük qırğın) ifadəsi ilə törədilənlərə münasibət bildirib, “soyqırım” ifadəsini işlətməkdən bir daha çəkinib. "Bu gün biz “meds yeğern”ni xatırlayırıq və 20-ci əsrin ən dəhşətli fəlakətlərindən birindən əziyyət çəkən o görkəmli insanların xatirəsini ehtiramla yad edirik" dedi. Fərqli bir şey eşitmək qəribə olardı. Sələfi Co Baydeni tez-tez tənqid edən Tramp əslində heç bir baxımdan ona yaxın deyil. İndi məsələ təkcə Baydenin şanlı keçmişi olan klassik Amerika siyasətçisi olmasında deyil. Co Bayden həm də nüfuzunu itirən biri kimi yadda qalıb. Xatırladaq ki, ABŞ 24 aprel 2021-ci ildə “erməni soyqırımı”nı rəsmən tanıyıb. Həmin gün Co Bayden Osmanlı İmperiyasında 1915-ci il hadisələri qurbanlarının xatirəsinə həsr olunmuş rəsmi bəyanatında ilk dəfə olaraq “soyqırım” sözündən istifadə edib. Bu, mühüm addım idi, çünki əvvəllər Amerika prezidentləri bu termini rəsmi bəyanatlarında istifadə etməkdən çəkinirdilər. Əslində Donald Trampın ermənilər üçün biabırçı addımına məhəl qoymamaq olardı. Axı ABŞ-ın bütün 50 ştatı “erməni soyqırımı”nı rəsmən tanıyıb. Məlum olduğu kimi, bu tanınma mərhələlərlə baş verib - bir neçə onilliklər ərzində ayrı-ayrı ştatlar müvafiq qətnamələr qəbul edib, 2019-cu ildə isə federal səviyyə onlara qoşulub: ABŞ Konqresi (həm Nümayəndələr Palatası, həm də Senat) “erməni soyqırımı”nı rəsmən tanıyan qətnamələr qəbul edib. Və həmin ildə prezident Donald Trampın bu mövqeyi dəstəkləmədiyini xatırlamaq qəbahət deyil. Bəli, o, ilk prezidentlik dövründə ermənilərin gözündə qorxaq idi, indi də qorxaqdır. Tramp 1915 - ci il hadisələrini hələ də şiddətlə inkar edən birinə heyrətamiz ehtiram bəsləyir: Türkiyə prezidenti Ərdoğana. Üstəlik, Tramp İsrailin baş naziri Netanyahu ilə görüşü də daxil olmaqla, türk liderinə rəğbətini açıq və yüksək səslə dilə gətirir. Təsadüfi deyil ki, Ankara və Bakı Trampın ikinci prezidentliyinə böyük ümid bəsləyir. Məhz o, əvvəlki dövründə Qarabağ savaşına göz yummuşdu. O zaman onun kovboy münasibəti harada idi?
Gəlin ondan başlayaq ki, Trampın bütün komandası dövləti idarə etmək üçün Ağ Evin indiki işğalçısına dəhşətli sədaqət prinsipi əsasında yığılmış tamamilə yararsız insanlar xorudur. Məsələn, maliyyə naziri Skott Bessent və ABŞ Hökumətinin Səmərəlilik Departamentinin rəhbəri, milyarder Elon Musk arasında mübahisəni Ağ Ev "sağlam prosesin bir hissəsi" adlandırır. Ancaq bunlar aysberqin görünən hissəsi idi. ABŞ və Çin ikitərəfli ticarət və tariflər üzrə fəal danışıqlar aparır. Donald Tramp bu barədə Ağ Evdə jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən bildirib. Məsləhətləşmələrin gedişatını qiymətləndirən Amerika prezidenti deyib: “Yaxşı görünür, yaxşı görünür... Çinlə ədalətli razılaşma əldə edəcəyik”. Lakin sonra məlum oldu ki, Çin ABŞ-la heç bir məsləhətləşmə aparmır. Çin Ticarət Nazirliyinin sözçüsü He Yadonq deyib: “Hazırda Çin və ABŞ arasında heç bir iqtisadi və ticarət danışıqları yoxdur". Belə çıxır ki, Tramp sadəcə yalan danışıb. Sizcə, o, amerikalılara hansısa yolla bu yalana haqq qazandırmağa çalışıb? Heç nə ilə. Çünki yalan danışmaq Trampın həm biznes, həm də siyasi strategiyasının tanış hissəsidir. Ukrayna şəhərlərinə sarsıdıcı zərbələr endirməklə az qala hər gün Trampı aşağılayan Rusiya prezidenti Vladimir Putin bütün bunları çoxdan anlayıb. Putin başa düşür ki, Tramp Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar tətbiq etməyə cəsarət etməyəcək, Ukraynaya silah verməyəcək. Ən çox baş verəcək odur ki, o, danışıqlar prosesindən çəkilib, əl-qolunu yığışdırsın. Bu da onun qorxaqlığının növbəti nümunəsi olacaq. Ona görə də Trampın “erməni soyqırımı”nın tanınması məsələsində qorxaqlıq göstərməsinə təəccüblənməməliyik”. Burada xatırladaq ki, son vaxtlara qədər Ermənistan hakimiyyəti bu qondarma “soyqırımının” qəbulu istiamətində fəaliyyətini davam etdirirdi. Lakin Qarabağ uğrunda ikinci müharibədən sonra Nikol Paşinyan hökuməti prioritetlərini dəyişmək qərarına gəlib. İndi İrəvan qonşuları ilə barışmağa çalışır və buna görə də Bakıda və Ankarada açıq şəkildə mənfi qarşılanacaq mövzulardan yayınmağa çalışır. Məsələn, aprelin 24-nə keçən gecə Ermənistan paytaxtında ənənəvi məşəl yürüşü keçirilib və bu yürüş zamanı millətçilər Türkiyə və Azərbaycan bayraqlarını yandırıblar. Paşinyan bunu pislədiyini, baş verənləri məsuliyyətsiz və qəbuledilməz hesab etdiyini bildirib: “Beynəlxalq səviyyədə tanınmış dövlətin, xüsusən də qonşu dövlətlərin bayraqlarının yandırılması dövlət başçısı tərəfindən başqa cür qiymətləndirilə bilməz. Bu, təxribatçı və qızışdırıcı praktikadır".Bundan əlavə, Paşinyan Ermənistan xalqına müraciət edərək vurğulayıb ki, “soyqırım” travmasının öhdəsindən gəlməyin ən yaxşı yolu güclü ölkə qurmaqdır: “Yalnız inkişaf etmiş, suveren, təhlükəsiz, yəni sərhədləri müəyyən edilmiş və demarkasiya olunmuş Ermənistan Respublikası “meds yeğern” faciəsinə tab gətirmək üçün bir vasitədir, xalqımızın bütün qurbanlarının xatirəsinə sədaqətimizin sübutudur”. Öz növbəsində Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan izah edib ki, bir əsr əvvəl baş vermiş faciə onun həmvətənləri üçün dərs olmalıdır: “Məqsədimiz keçmişin dərslərinə əsaslanan və davamlı gələcəyə yönəlmiş vahid, güclü və sülhsevər Ermənistan qurmaqdır. Biz baş verənləri unutmuruq, lakin istəmirik ki, xatirə yalnız ağrı və kədər mənbəyinə çevrilsin: bu, bizi gələcək addımlarımızda daha qətiyyətli və uzaqgörən göstərməlidir”. Paşinyan və komandasının əleyhdarları isə əksinə, onları “türk agenti” hesab edirlər.
Tahir TAĞIYEV
