Macarıstan Avropa İttifaqından çıxarıla bilər... Səbəblərə inanmayacaqsınız...
Əli Orucov: "Budapeştin oyuncaq olmaması, bir sıra məsələlərdə dirəniş göstərməsi, təbii ki, Brüsseldə xoş ovqat yaratmır"
Böyük Britaniyanın “The Guardian” qəzeti Macarıstanla bağlı sensasiya sayılacaq yazı dərc edib. Yazıda qeyd olunur ki, Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələri Kiyevə dəstəyi əngəlləmək cəhdlərindən sonra Macarıstanı səsvermə hüququndan məhrum etmək imkanını nəzərdən keçirirlər.
Bundan əvvəl rəsmi Budapeştin Ukraynanın Aİ-yə mümkün üzvlüyü ilə bağlı referendum keçirmək qərarına gəldiyi məlum olmuşdu. Səsvermə bülletenlərində “Ukraynanın Aİ-yə üzvlüyünü dəstəkləyirsinizmi” sualı qoyulur. İngilis nəşri yazır ki, bu baş verərsə, o zaman Aİ-də ciddi problemlər meydana çıxacaq.
Ümumiyyətlə, Macarıstan tərkibində olduğu Aİ-nin bir sıra qərarlarının əleyhinə gedir, bəzi qərarlari boykot edir. İki dəfə Ermənistana 10 milyon avro yardımın verilməsinin də əleyhinə çıxdı.
Daha sonra Ukrayna ilə bağlı bir çox prinsipial məsələlərdə, o cümlədən rəsmi Kiyevin NATO-ya qəbul olunmasına qarşı açıq çıxış edir. Bu hərəkətlərinə görə Aİ üzvləri Macarıstanı səs hüququndan məhrum eləmək istəyirlər. Bu, Avropa məkanında demokratiyanın, kollegial idarəçiliyin bir dəyər kimi təhlükə altında olduğunun göstəricisi sayıla bilərmi?
Yadınızdadırsa, ABŞ-nin vitse-prezidenti Devid Vens demişdi ki, Avropa üçün təhlükə nə Çindən, nə də Rusiyadan deyil, daxildən gəlir - demokratiyanı boğursunuz...
Bu kontekstdə Macarıstana qarşı aparılan siyasətlə demokratiya necə bir araya sığışdırıla bilər?
Baki-xeber.com saytının sualını cavablandıran politoloq Əli Orucov bildirdi ki, Avropa İttifaqının daxilində narazılıqların baş qaldırması təkcə demokratiya problemləri ilə bağlı deyil, həm də Fransa və Almaniyanın bu qrupu tam təsir altında saxlaması, Parisin və Berlinin alətinə çevirməsidir: "Hər iki dövlət inhisarçı mövqelərindən istifadə edərək burda təmsil olunan digər dövlətlərin mövqelərinə əhəmiyyət vermədən istədikləri qərarları verdirə bilir. Uzun illərdi ki, Macarıstan kök salmış bu neqativ ənənənin davam etməsinin qarşısını almağa və milli maraqlarını qorumağa çalışır.
Lakin Macarıstanın müstəqil davranış sərgiləməsi və Almaniya-Fransa inshisarını bir qədər azaltmaq istiqamətində səyləri son dönəmlər İttifaqı narazı salmaqdadır. Daha açıq ifadə etsək, Budapeştin oyuncaq olmaması, bir sıra məsələlərdə dirəniş göstərməsi, təbii ki, Brüsseldə xoş ovqat yaratmır. Ancaq Macarıstan kimi bir ölkədən də vaz keçə bilmirlər. İttifaqın Ermənistana 10 milyon yardımı bloklaması, Ukraynanın NATO-ya üzvlüyə qəbul edilməsinə qarşı çıxması və Moskva ilə əlaqələri, Türk siyasi coğrafiyası ilə inteqrasiyası İttifaqın tərkibində, xüsusən də Fransa tərəfində qıcıq doğurur. Ona görə Macarıstanın səsvermə hüququnu məhdudlaşdırmaqla onu cəzalandırmağı və zərərsizləşməyı hədəfləyirlər. Ancaq bunu mümkün hesab etmirəm. Əvvəla ona görə ki İttifaqın təcrübəsində və sənədlərində belə bir müddəa və hal yoxdur. Bir üzvün səsvermə hüququndan mərhum edilməsi İttifaqın nizamnaməsində yoxdur və qərarlar səs çoxluğu ilə deyil, konsensus əsasında qəbul edilir. İkincisi, əgər İttifaq buna əl atarsa, Macarıstanın ciddi təhlükəsi ilə üzləşə və hətta onu itirə bilər.
Eyni zamanda bu, İttifaq daxilində ziddiyyətlərin və parçalanmaların dərinləşməsinə gətirib çıxarar. Təhlillər aparsaq görərik ki, Macarıstanın mövqeyi İttifaqdakı hegemon dövlətlərdən fərqli olaraq praqmatikdir və reallığa söykənir. Görünür, Aİ-nin bəzi üzv dövlətlərinə bu sərf etmir. Məncə, optimal variant bütün dövlətlərin milli maraqlarının uzlaşdırılması, fərq qoyulmadan hamıya eyni kontekstdən yanaşılması, məcburetmə və diqtə metodundan imtina edilməsidir".
Akif NƏSİRLİ
