Azərbaycanla Çinin birgə yeni dövrü başladı...
Azərbaycan və Çin arasında münasibətlər özünün yeni yüksəliş mərhələsini yaşamaqdadır. Hazırda Azərbaycan Çin ilə bir çox sahələrdə sıx əməkdaşlıq edir. Ən vacib məqamlardan biri isə bundan ibarətdir ki, Azərbaycan və Çin arasında yüksək səciyyəli siyasi dialoq bütün istiqamətlərdə əlaqələrin gücləndirilməsinə yaxşı zəmin yaradır.
Qeyd edək ki, iqtisadi əlaqələrin artım dinamikası, nəqliyyat-logistika sahəsində həyata keçirilən layihələr əlaqələrin daha da gücləndirilməsinə imkan verir. Azərbaycan Çinin “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsünə ən fəal dəstək verən ölkələrdən biridir. Bu layihə dünyanın iqtisadi və geosiyasi mənzərəsini dəyişməyə qadirdir. “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsü çərçivəsində Orta Dəhlizin inkişafı da çox mühüm strateji əhəmiyyətə malikdir. O da faktdır ki, prezident İlham Əliyev ilə Çin lideri Si Cinpin arasında qarşılıqlı inam və etimada əsaslanan yüksək səviyyəli münasibətlər yaranıb. Dövlət başçılarının ötən il Astanada Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının sammiti çərçivəsində görüşü ölkələrimiz arasında münasibətlərin daha da inkişafına yeni təkan verib. Azərbaycan liderinin 22-24 aprel tarixlərini əhatə edən və Çin Xalq Respublikasının sədri Si Szinpinin dəvəti ilə bu ölkəyə reallaşan səfəri münasibətlərin yüksəlişində yeni mühüm rol oynayacaq. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi hazırda Azərbaycan və Çin iqtisadi sahədə sıx əməkdaşlıq edir. Azərbaycan Çinin irəli sürdüyü “Bir kəmər, bir yol” layihəsini dəstəkləyən ölkələrdən biridir və Çinlə nəqliyyat–logistikaya dair qlobal təşəbbüslər müstəvisində sıx əməkdaşlıq qurub. Ölkəmiz bu istiqamətdə ciddi praktiki layihələr həyata keçirib və bu layihənin mühüm hissəsi olan Orta Dəhlizin infrastrukturunun inkişafına əhəmiyyətli investisiyalar yatırıb. Eləcə də, Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi - Orta Dəhliz Çindən Avropaya və geriyə yüklərin çatdırılması üçün ən səmərəli və təhlükəsiz marşrutdur. Zəngəzur dəhlizinin açılmasından sonra tranzit həcminin ildə daha 5-8 milyon ton artması gözlənilir. Eləcə də, Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolunun istifadəyə verilməsi ilə Çindən Türkiyəyə yük daşımalarının müddəti 1 aydan 12 günə qədər azalıb. Çindən göndərilən bu yüklərin Türkiyə vasitəsilə Qərbi Avropa ölkələrinə çatdırılması isə ümumilikdə cəmi 18 günə baş verir. Onu da qeyd edək ki, Azərbaycan ilə Çin arasında iqtisadi-ticari sahədə əməkdaşlıq üçün olduqca böyük potensial var. Azərbaycan Çini təkcə dost ölkə deyil, həm də bilik, təcrübə və texnoloji tərəqqi mənbəyi kimi qəbul edir. Bununla belə ölkələrimizin iqtisadi əməkdaşlığı üçün daha geniş imkanlar var. Azərbaycan milli prioritetlərdən biri olan rəqəmsal və yaşıl keçid sahələrində Çini tərəfdaş kimi görür. Bu istiqamətdə əməkdaşlıq çərçivəsində Azərbaycanda bərpaolunan enerji avadanlığı və elektrik avtomobillərinin birgə istehsalı sistiqamətində addımlar atılır.
Çinlə imzalanmış strateji tərəfdaşlıq bəyannaməsi isə qarşılqlı münasibətləri daha da inkişaf etdirməyə imkan verir. “Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında strateji tərəfdaşlığın qurulması haqqında Birgə Bəyannamə”nin qəbulu iki ölkə arasında münasibətlərin inkişafında yeni mərhələnin əsası kimi dəyərləndirilir. Bəyannamənin əsas müddəalarında da qeyd edildiyi kimi, tərəflərin strateji tərəfdaşlığı qarşılıqlı hörmət, bərabərlik, etimad və qarşılıqlı dəstəyə əsaslanır. Azərbaycanla Çin xarici amillərdən asılı olmayaraq bir-birini etibarlı tərəfdaş hesab edir. Münasibətlər ərazi bütövlüyü və suverenliyə qarşılıqlı hörmət, daxili işlərə qarışmama prinsiplərinə əsaslanır. Azərbaycan “Vahid Çin” prinsipini qətiyyətlə dəstəkləyir və Tayvanı Çinin ayrılmaz hissəsi kimi qəbul edir. Azərbaycanla Çin milli, regional və qlobal təhlükəsizliyin vacib məsələləri ilə bağlı sıx əlaqə və koordinasiya saxlayır, öz ərazisindən hər hansı bir qüvvənin digər tərəfə qarşı istifadəsinə imkan vermir. Tərəflər BMT himayəsi altında beynəlxalq sistemi dəstəkləyir, BMT nizamnaməsinin məqsəd və prinsiplərinə söykənən beynəlxalq münasibətlərin əsas normalarına riayət edir, hegemonluğa və güc siyasətinə qarşıdır, real çoxtərəfliliyə sadiqdir. Birgə bəyannamə tərəflərin iqtisadi-ticarət sahəsində əməkdaşlığa diqqəti artırmasına, infrastruktur, rəqəmsal iqtisadiyyat, kommunikasiyalar və başqa bu kimi sahələrdə birgə layihələr həyata keçirməsinə zəmin yaradıb. Bundan başqa, hər iki ölkənin inkişaf strategiyalarının birləşdirilməsi gücləndirilir, elm və texnologiya sahəsində əməkdaşlıq inkişaf etdirilir. Çin Azərbaycan üzərindən Cənubi Qafqazda möhkəmlənib Mərkəzi Asiyadakı prioritetlərini raallaşdırmaq fürsəti qazanır. Xatırladaq ki, Azərbaycanın yerləşdiyi Cənubi Qafqaz, Xəzər-Qara dəniz hövzəsi Avropa və Asiyanın nəqliyyat–kommunikasiya xətlərinin kəsişməsi, siyasi, hərbi və iqtisadi cəhətdən mühüm əhəmiyyətə malik bölgə, eyni zamanda, zəngin karbohidrogen ehtiyatları ilə zənginliyinə görə hər zaman diqqət və maraq mərkəzində olub. Bu, Çin üçün də cəlbedicidir və prezident İlham Əliyevin bu ölkəyə səfəri münasibətlərdə yeni mrhələ açır.
Ramil QULİYEV
