Macarıstan Avropa İttifaqının Ermənistana daha bir hərbi yardım paketinə veto qoydu...
Macarıstan Avropa İttifaqının (Aİ) Ermənistana 10 milyon avro dəyərində əlavə qeyri-öldürücü hərbi yardım ayırmasına blok qoyub. Bu yardım Avropa Sülh Təşəbbüsü (EPF) çərçivəsində ayrılmalıydı. Aİ-nin xarici siyasət rəhbəri Kaya Kallas ilin əvvəlində bu yardımın ayrılmasını təklif edib. Təsdiqlənməsi üçün ona Aİ-nin 27 üzv ölkəsinin yekdil dəstəyi lazımdır.
Macarıstandan savayı, qalan üzvlər Kallasın təklifini dəstəkləyib. Bunu Brüsseldəki diplomatik mənbə deyib. O əlavə edib ki, Aİ-nin xarici işlər nazirlərinin aprelin 14-də Lüksemburqdakı görüşündə Budapeşt qərara veto qoyub. Ermənistan Aİ-dən ötən ilin iyulunda 10 milyon avroluq ilk hərbi yardımı alıb. Həmin vəsait növbəti iki il yarım ərzində bir batalyonluq hərbi hissə üçün səhra hospitalının və yardımçı obyektlərin quraşdırılmasına xərclənməlidir. Macarıstan həmin vəsaitin ayrılmasını da aylarla bloklayıb, oxşar yardımın Azərbaycana da verilməsini tələb edib. Bakı ilə sıx əlaqələri olan Budapeştin vetonu Aİ-nin Azərbaycanda minaların təmizlənməsini başqa mənbədən maliyyələşdirmək vədi qarşılığında qaldırdığı deyilir. Macarıstan Qarabağ münaqişəsində Azərbaycanı açıq dəstəkləyib. Azərbaycan ilə Macarıstan arasında siyasi əlaqələr yüksək səviyyədədir. Tərəflər arasında ali səviyyədə dialoq mövcuddur. İkitərəfli münasibətlər dostluq, əməkdaşlıq və strateji tərəfdaşlıq ruhunda inkişaf edir. Macarıstan ilə əlaqələrin hərtərəfli inkişaf etdirilməsi ölkəmizin xarici siyasətinin vacib istiqamətlərindəndir. Macarıstan Azərbaycanın strateji tərəfdaşıdır. İki dövlət arasında iqtisadi əlaqələrdə də davamlı inkişaf meyilləri müşahidə edilir. Azərbaycan və Macarıstan geniş iqtisadi potensiala malikdir. İki ölkə arasında imzalanmış strateji tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə, həmçinin iqtisadi sahəni əhatə edən bir sıra digər sənədlər iqtisadi əməkdaşlığın daha da genişlənməsində əhəmiyyətli baza rolunu oynayır. Macarıstan Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə münasibətlərinin inkişafına və ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində oynadığı rolun daha da artmasına dəstək verən, həmçinin Avropanın mühüm nəqliyyat dəhlizlərinin keçdiyi dinamik iqtisadiyyata malik bir ölkədir. Avstriya, Sloveniya, Ukrayna, Rumıniya, Serbiya, Xorvatiya və Sloveniya kimi ölkələrlə həmsərhəd olması, Mərkəzi Avropada yerləşməsi Macarıstanın Şərqi Avropa ilə Qərbi Avropa arasında mühüm strateji mövqeyə sahib olmasına, iqtisadi-siyasi proseslərin mərkəzində dayanmasına imkan yaradır. Ölkənin logistik imkanları, geniş avtomobil və dəmir yolları şəbəkəsinə malik olması və bu şəbəkələrin qonşu dövlətlərin ərazisi ilə Avropanın ən böyük dəniz limanlarına əlverişli çıxış imkanları yaradır. Macarıstanın coğrafi mövqeyi, eyni zamanda, enerji dəhlizlərinin diversifikasiyası üçün də geniş imkanlar açır və bu amil, şübhəsiz ki, həm Azərbaycan, həm də Avropa İttifaqı üçün əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycanla Macarıstan arasında yeni biznes təşəbbüslərinin reallaşdırılması üçün də imkanlar genişdir. Bu təşəbbüslər isə yaxın vaxtlarda energetika, sənaye, nəqliyyat, informasiya texnologiyaları, kənd təsərrüfatı, əczaçılıq və ticarət sahələrində əlaqələrin gücləndirilməsinə inamı artırır. Elə ölkəmizdə yaradılmış əlverişli infrastruktur və tətbiq olunan güzəştlər, eyni zamanda, Azərbaycan ərazisindən keçən nəqliyyat dəhlizləri, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı və Ələt Azad İqtisadi Zonasının imkanları macar şirkətlərinin ölkəmizin əlverişli biznes mühitindən yararlanmasına imkan yaradır.
Siyasi müstəvidə də əıaqələr dinamik inkişaf edir. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi Avropa Sülh Fondunun Ermənistan ordusuna yardımı barədə qərar Avropa İttifaqına üzv olan 27 ölkənin hamısı tərəfindən bəyəniləcəyi təqdirdə qüvvəyə minəcək. Ermənistan fonddan ilk dəfə 2024-cü ildə 10 milyon avro yardım alıb. Macarıstan həmin yardımın verilməsinə ilk vaxtda veto qoyub və Azərbaycana da analoji dəstəyin göstərilməsini tələb edib. Lakin bir neçə həftəlik qapalı danışıqlardan sonra Budapeşt vetosunu ləğv edib. Hərbi ekspert Leonid Nersisyanın sözlərinə görə, Ermənistan çox istərdi ki, yardım çərçivəsində daha çox aviasiya, tanklar, haubitsalar alsın. Amma o qeyd edir ki, indiki yardım da az əhəmiyyət kəsb etmir. O xatırladır ki, keçən il Aİ-nin Xarici Əlaqələr Şurası Ermənistanı dəstəkləmək qərarına gələndə əsasən tibbi avadanlıqların verilməsini həyata keçirib: “Əlbəttə, bunlar da müsbətdir. Amma biz başa düşməliyik ki, söhbət məhdud resurslardan gedir. Bu yardımın Ermənistan ordusunda hər hansı ciddi transformasiyaya səbəb ola biləcəyini indilikdə düşünmək olmaz”. Nersisyan istisna etmir ki, Ermənistan Macarıstanı qərara müdaxilə etməməyə məcbur edə bilməz, amma Fransa və Almaniya edə bilər. Ermənistan ordusundakı vəziyyəti şərh edən Leonid Nersisyan bildirib ki, hətta açıq mənbələrdən gələn məlumatlar da Ermənistanın hərbi strukturlarının fəallığından xəbər verir: “Bu, həm silah tədarükü, həm də orduda islahatlar baxımından özünü göstərir. Artilleriya və bəzi digər qoşun növlərinin hazırlığında müsbət dəyişikliklər qeydə alınır. Ancaq hələ də problemlərimiz var. Biz görürük ki, islahatlar aparılır. Lakin onların heç də hamısı eyni sürətlə və eyni məhsuldarlıqla nəticə vermir”.
Ramil QULİYEV
