Ermənistan Cənubi Qafqazın ümumi inteqrasiyasını azı 30 il geri saldı...
Ermənistan liderləri öz şəxsi maraqları naminə dövləti şikəst edib
Prezident İlham Əliyev ADA Universitetində keçirilən “Yeni dünya nizamına doğru” mövzusunda beynəlxalq forumda dedi ki, Ermənistan bu bölgədə ümumi inteqrasiya siyasətinə mane oldu, bu bölgədə tranzit ölkəyə çevrilmək şansından məhrum oldu, bu, Ermənistanın öz səhvidir.
Ermənistan regional layihələrdən və tranzit məkana çevrilmək imkanından məhrum olmasaydı, bu gün hansı inkişaf pilləsinə çata bilərdi? O bu gün gec də olsa nə edə bilər?
Məlum olduğu kimi, hələ 90-cı illərin əvvəllərində Ermənistana təklif edilmişdi ki, "Əsrin Müqaviəsi" çərçivəsində Azərbaycandan Avropaya uzanacaq neft kəməri Zəngəzur dəhlizindək keçsin. Sözsüz ki, bu layihənin baş tutması üçün Ermənistan Azərbaycan torpaqlarına qarşı iddialardan və düşmənçilikdən əl çəkib, bizimlə döst ölkə olaraq üzərinə bir sıra öhdəliklər göturməli idi. Həmin vaxt indi Ermənistanın "ən ağıllı" prezidenti sayılan Levon Ter-Petrosyanın dönəmi idi. Ter-Petrosyan özündə cəsarət tapıb buna gedərək soydaşlarını xilas edə bilmədi. Onlar fərqində olmadılar ki, iki ölkə arasında ikinci, üçüncü qüvvələr tərəfindən alovlandırılan münaqişə elə Ermənistanı blokadaya salmaq üçün düşünülüb. Biz deməzdik ki, bu işi yalnız sovet imperiyasının varisi olan Rusiya təkbasına qurub-qoşmuşdu. Düzdür, səhnədə Rusiyanin açıq aktorluğu var idi. O, baş rolun ifaçisı idi. Amma ona dəstək verən böyük güclər də bu işin peşində idi. Həmin vaxt ABŞ səfirlərinin sonradan ifşa edilmiş yazışmadından aydın olur ki, Qafqazda münaqişə ocağının alovlanması həm də Vaşinqtonun marağında olub. Amerika Avropanin müttəfiqi olsa da, onlar arasında pərdəarxası rəqabət həmişə olub. Həmin rəqabət bu gün özünü daha çılpaq şəkildə göstərir. Diqqətli oxucuların yadındadır ki, ABŞ Baki-Tiflus-Ceyhan boru kəmərinin tikintisi üçün investisya qoymaqdan, hətta kredit tranşı açmaqdan belə imtina etdi. Nədən, axı bu kəmər onun əzəli və əbədi müttəfiqi olan Avropa üçün hava-su kimi lazım idi. Düşünürük ki, bu da, Azərbaycan və Ermənistan arasında münaqişənin yardılması da məhz Amerikanın Avropaya təzyiq olaraq Xəzər regionunun enerji daşıyıcılarının Qərb ölkələrinə çatdırılmasına mane olmaq siyasətinin bir hissəsi idi. Amma ermənilər elə bilirdi ki, ABŞ və Rusiya Qarabağı Ermənistana birləşdirmək üçün onlara dəstək verir. Ermənistan prezidentləri öz icmasının bədbəxtliyi üzərində karyera qurmağı üstün tutdu. Onlar prezident olub milyonlar qazandı, vətəndaşları isə müflis, miskin və ümidsiz duruma düşdü. Bu gün Gürcüstan üsərindən keçərək dövlət büdcəsi gəlirlərinin 40%-i qədər rəsmi Tiflisə qazanc gətirən beynəlxalq layihələr Ermənistan üzərindən iqtisadi baxımdan Azərbaycana daha səmərəli olardı. Həm də bu gün Gürcüstan qazandıqlarını Ermənistan qazana bilərdi. Azərbaycana qarşı torpaq iddiaları artıq 35 ildir ki, Ermənistanı iqtusadi blokadada saxlayır. Ermənistanın 4 qonşusundan ikisi ilə - Azərbaycan və Türkiyə ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. İran və Rusiya isə özləri sanksiyalar altında can verir. Amma Ermənistanın indi atdığı addımlar - Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıması 90-larda olsaydi onlar dövlət olaraq çox şey qazanardı. Birincisi, Azərbaycanın həyata keçirdiyi bütün beynəlxalq layihələr Ermənistan üzərindən reallaşardı və bu da ona külli miqdarda gəlir gətirərdi. İkincisi, ölkənin enerji daşıyıcıları problemi olmazdı. Üçüncüsu, Çin və Avropaya maneəsiz çıxış əldə edərdi.
Bu gün Rusiya üzərindən 12 günlük yol qət edərək Ermənistana gələn Çin İrəvanda 40 ha. ərazisi olan səfirlik açıb. Çin Ermənistana Azərbaycan üzərindən gəlsə idi o səfirliyin sahəsi azı iki dəfə böyük olardı.
Bəli, Ermənistan liderləri öz şəxsi maraqları naminə dövləti şikəst etdilər. Onlar yaxşı bilirdi ki, Qarabağ heç vaxt Ermənistanın ola bilməz. Bu ideya sadəcə dünya güclərinin Qafqazda varlığının təmin edilməsi üçün vacib idi. Bu gün də Ermənistan lideri sələflərinin əməllərindən geri qalmır. Hərçənd ki, arada bir onları "tənqid edir".
Ermənistanın bu cür yanlış mövqe tutması uzaq başı Azerbaycanın yolunu bir qədər uzaq saldı, amma bununla belə, Azərbaycan artıq Avropanın təhlükəsizlik arxtekturasının bir elementinə çevrilib.
Akif NƏSİRLİ
