Tramp Çinə tarifi 125, Çin isə 84 faizə qaldırdı - "Trampın arxasını öpən ölkə olmarıq"...
ABŞ prezidenti Donald Tramp Çindən gətirilən mallara rüsumların 104 faizdən 125 faizə qaldırıldığını elan edib. O, qərarını Çinin dünya bazarlarına göstərdiyi hörmətsizlik ilə izah edib. Dəyişikliklər dərhal qüvvəyə minir.
Tramp özünün “Truth Social” səhifəsində məsələ ilə bağlı yazıb: “Hansısa məqamda, ümid edirəm ki, yaxın gələcəkdə Çin ABŞ və digər ölkələri soymağın artıq mümkün olmadığını, bunun qəbuledilməz olduğunu başa düşəcək”.
O əlavə edib ki, 75-dən çox ölkə tariflərlə bağlı danışıqlar xahişi ilə Vaşinqtona müraciət edib və Birləşmiş Ştatlara qarşı heç bir cavab tədbiri görməyib. Bununla əlaqədar olaraq Amerika prezidenti bu ölkələrə əlavə rüsumların tətbiqini 90 gün təxirə salmaq qərarına gəlib. Bu müddət ərzində bu ölkələr minimal məbləğdə - 10 faiz rüsum ödəyəcək. Bundan əvvəl Çinin Xarici İşlər Nazirliyi ABŞ-ın artıq tammiqyaslı ticarət müharibəsinə çevrilməkdə olan son tədbirlərinə reaksiya verərək bu ölkədən idxal olunan mallara 84 faiz rüsum tətbiq olunduğunu elan edib. Lakin bu həddin də qaldırılacağı gözlənilir. Çin məsələ ilə bağlı bildirir: “Əgər ABŞ iqtisadi və ticarət məhdudiyyətlərini daha da sərtləşdirməkdə israr edərsə, Çin bunun qarşısını almaq və sona qədər mübarizə aparmaq üçün qəti iradəyə və yetərli imkanlara malikdir”. Pekin gərginliyi azaltmaq və Vaşinqtonla danışıqlara başlamaq üçün ilk addımı atmaq niyyətində olmadığını göstərdiyi üçün iki ölkə arasındakı ticarət müharibəsinin daha da böyüyəcəyi görünür. Beləliklə, Çin açıq şəkildə, Donald Trampın təbirincə desək, onlar üçün daha yaxşı beynəlxalq ticarət şəraiti tələbləri ilə onun “arxasını öpməyə” hazır olan vassal ölkələrin növbəsinə qoşulmaq istəmir. Ticarət münaqişələrinin kəskinləşməsi təhlükəsi neftin qiymətini kəskin şəkildə aşağı salıb. Bu fonda ABŞ maliyyə naziri Skott Bessent Çinin danışıqlar masasına oturmaq əvəzinə Amerika idxalına tarifləri 84%-ə yüksəltməsindən təəssüfləndiyini bildirib. ABŞ rəsmisi deyib: "Məncə, Çinin həqiqətən də danışıqlar aparmaq istəməməsi təəssüf doğurur". Çin prezidenti Si Cinpin bir daha insanlara Amerikanın mütləq qlobal hökmranlıq siyasətinə Çin alternativini xatırladıb. O, qonşu ölkələr üçün ortaq gələcək yaratmağa və qonşu ölkələrlə birgə işdə yeni üfüqlər açmaq üçün səy göstərməyə çağırıb. Pekində keçirilən görüşdə Çin rəsmiləri vurğulayıblar ki, Çinin geniş ərazisi və uzun sərhədləri qonşu ölkələri milli inkişaf və rifah üçün mühüm təməl, milli təhlükəsizliyin təmin edilməsində əsas amil, ölkənin diplomatik işinin ümumi vəziyyətində prioritet sahə, bəşəriyyət üçün ortaq gələcəyin qurulmasında həlledici həlqədir. Çin liderləri qonşu regionlara qlobal kontekstdə baxmağa və qonşu ölkələrə qarşı işin effektiv idarə olunması üçün məsuliyyət hissi və missiyanı gücləndirməyə çağırıblar.
Amerika mərkəzli dünyaya Çin alternativi ortaya çıxana qədər əmtəə qiymətlərinin düşməsi görünməkdə davam edəcək. Tramp tarifləri elan etdikdən sonra qlobal neft qiymətləri artıq 25% ucuzlaşıb. Və belə bir eniş açıq şəkildə “qara qızıl” ixrac edən bütün ölkələrin büdcəsinə zərbə vuracaq. Bu arada ABŞ-ın Avropa ölkələrindən gələn mallara əlavə rüsumlar tətbiq etməsinə qarşı Aİ-nin ilk cavab tədbirləri paketi təsdiqlənib. Brüssel Donald Trampın seçicilərini vurmağa qərar verib. Aİ-nin cavab tariflərinin əhəmiyyətli bir hissəsi dəstəyinin xüsusilə güclü olduğu ştatlardan gələn mallara təsir edəcək. Avropalılar Trampın seçki bazasının aşınmasına töhfə vermək qərarına gəliblər. Konqresdəki Respublikaçı fraksiyaların belə başa düşmədiyi tarif artımı artıq ciddi çaşqınlıq yaratsa da, hələ də Trampçıların sıralarında parçalanma yaratmayıb.
Aİ ölkələri ABŞ-a qarşı cavab tarifləri tətbiq etmək üçün demək olar ki, yekdilliklə səs verib. Yalnız Macarıstan buna qarşı çıxıb. Macarıstanın xarici işlər naziri Peter Syarto bildirir ki, Aİ Trampla danışıqlara cəhd etmədən ABŞ-ın tariflərinə cavab verməklə böyük səhv edir.
O xəbərdarlıq edib ki, tarif müharibəsi yalnız qiymətlərin, xüsusən də Avropada bahalaşmaya gətirib çıxaracaq və nəticədə razılaşma əldə edilməli olacaq, çünki bu, vəziyyətdən yeganə çıxış yoludur. Bir çox avropalı siyasətçi və ekspertlər eyni fikirdə olsalar da, Aİ Trampın hərəkətlərinin cavabsız qala bilməyəcəyinə qərar verib. “Bloomberg”in məlumatına görə, qurumun ABŞ-a qarşı rüsumları 25% təşkil edəcək və ABŞ-ın 21 milyard avro dəyərində idxalına təsir edəcək. Belə çıxır ki, heç olmasa, Trampa praktiki olaraq simmetrik cavab vermək qərara alınıb. Eyni zamanda, Aİ-nin zərbəsi ABŞ prezidenti üçün daha ağrılı sayıla bilər. Digər şeylərlə yanaşı, polad, dəmir, alüminium, ət, tütün, soya paxlası, portağal suyu, “Harley Davidson” motosikletləri və “Levi Strauss” cins şalvarlarına cavab rüsumları tətbiq edilib. Buna görə də zərbə ən çox Respublikaçı ştatlarda hiss olunacaq. Bütün bunlar əsasən onlarda istehsal olunur. Mətbuatda rüsumların Trampın sevimli spirtli içkisi olan burbona təsir edəcəyi ilə bağlı fərziyyələr var. Tramp burbon tariflərinə cavab olaraq Avropa şərablarına 200% rüsum tətbiq etməklə hədələyib. Baş verənlər dünya iqtisadiyyatına öz təsirini göstərir. Proses Azərbaycanda da yaxından izlənir. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı ABŞ və Çin arasında ticarət dövriyyəsinin bu ölkələrin bir-birinə qarşılıqlı tariflər tətbiq etməsi səbəbindən 80 % azalacağını proqnozlaşdırır. Birləşmiş Ştatlar və Çin birlikdə bütün qlobal ticarətin təxminən 3 %-ni təşkil edir. Proses ölkəmizdə də diqqətlə izlənir və artıq müəyyən preventiv tədbirlər də görülür.
Ramil QULİYEV
