Putin Əsədi Şəraaya vermədi - Şəraanın Putinə nə edəcəyi maraq mövzusudur...
Elşad Həsənov: “Hazırkı şəraitdə Əhməd Əl-Şaraa Putinə nə edə bilər, heç nə”
Suriyanın yeni hökumətinin lideri Əhməd əl-Şaraa Rusiyadan ötən il dekabrın 8-də ailəsi ilə birlikdə ölkədən qaçıb Moskvaya sığınan Bəşər Əsədin onlara təhvil verilməsini tələb edib. O bildirib ki, Əsəd mühakimə üçün Suriyaya ekstradisiya edilməlidir.
Moskvadan isə Suriya hakimiyyətinin Əsədin ekstradisiyası tələbi qəti şəkildə rədd edilib və Əsəd və ailəsinin Putinin himayəsində olduğu bildirilib. Kreml devrilmiş lider Əsədin Rusiyada qalmağa davam edəcəyini və bununla bağlı hər hansı dəyişikliyin planlaşdırılmadığını bildirib. Həmçinin ilk dəfə olaraq Əsədin birbaşa Putinin göstərişi ilə Moskvada olduğu və onun “media və siyasətdən tamamilə kənarda qalması” şərti ilə qəbul edildiyi açıqlanıb.
"Əsədin Moskvada qalmasının şərtlərindən biri də bütün siyasi və media fəaliyyətlərindən uzaq durmasıdır" - deyən Rusiyanın Bağdaddakı səfiri Alperus Kotraşev Əsəd və ailəsinin Moskvanın qoyduğu bütün qaydalara əməl etdiyini bildirib.
Qeyd edək ki, Bəşər Əsəd 2024-cü il dekabrın 8-də Dəməşqdə çevriliş cəhdindən qaçaraq Rusiyanın Latakiyadakı Hmeymim bazası vasitəsilə Moskvaya gedib və hazırda ailəsi ilə birlikdə burada yaşayır.
Rusiya Əsədi verməkdən imtina etdi. Bu, Rusiya-Suriya münasibətlərinə necə təsir edəcək?
“Putin Bəşər Əsədi Suriyaya verərsə, onun Rusiyaya gətirilən qızılı, pulu, varidatı da geri qaytarılmalıdır, amma bunu etməz”
Siyasi ekspert Elşad Həsənov “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Əvvəlcə onu demək lazımdır ki, Bəşər Əsədin atası Hafiz Əsədin dövründən Rusiya və Suriya arasında yaxşı münasibətlər olub. Bəşər Əsəd dövründə də Rusiya onların hakimiyyətini daim dəstəkləyib”-deyə bildirdi.
E.Həsənovun sözlərinə görə, Rusiyanın başı Ukrayna ilə müharibəyə qarışdığından və burda da vəziyyət gərgin olduğundan, Bəşər Əsəd Suriyadan qaçmazdan təxminən bir həftə əvvəl Moskvaya gəldi, Putinlə gecə yarısı görüşdü, amma Putin onu əliboş qaytardı. “Rusiya o vaxt Bəşər Əsədə heç bir hərbi yardım göstərə bilmədi. Dediyimiz kimi, real vəziyyət bu idi ki, onun hərbi qoşunları Rusiya-Ukrayna müharibəsində iştirak edir və Bəşər Əsədə əlavə hərbi yardım göstərməsi onun əlavə gücü yox idi. Bunun üzərində dekabrın 8-də (2024) Azadlıq ordusu Dəməşqə daxil olandan sonra əl-Şaraanın rəhbərliyi ilə Bəşər Əsəd rejimi devrildi, o Rusiyaya qaçdı. Onu da bildirək ki, hələ xeyli əvvəl Bəşər Əsəd Rusiyanın Elit rayonunda özünə, övladlarına və yaxın qohumlarına çox böyük maddi dəyəri olan mənzillər alıb. Eyni zamanda, ekspertlərin dediyinə görə, Bəşər Əsəd özü ilə Rusiyaya 250 ton qızıl, bundan əlavə, 200 milyarddan artıq qiyməti olan varidatını gətirib yerləşdirib. Yəni belə bir personanın Suriyaya geri qaytarılması heç cür mümkün deyil. Çünki tarixdən məlumdur ki, belə hadisələr olanda, xüsusilə də Rusiya, ABŞ, Fransa, İngiltərə kimi böyük ölkələrə sığınan birinci şəxsləri, dövlət başçısı olan şəxsləri geri vermirlər. Bu bir qəbul olunmuş qanundur. Bu səbəbdən də Putin Bəşər Əsədi Əhməd Əl-Şaraaya verməyəcək. Putin Bəşər Əsədi Suriyaya verərsə onun Rusiyaya gətirilən qızılı, pulu, varidatı da geri qaytarılmalıdır, amma bunu etməz. Təbii ki, bu qızıllar, bu pullar Suriya xalqına məxsusdur, bu onların var-dövlətidir, Əsəd çapıb-talayıb Rusiyaya gətirib”.
E.Həsənov qeyd etdi ki, Bəşər Əsədi qaytararsa onun gətirdiyi varidatı da geri verməli olacaq, Rusiyanın isə onu qaytarmaq niyyəti yoxdur. “Bəşər Əsəd qaçıb Rusiyaya gələndə demişdik və indi də o fikrin üstündəyik ki, bu vəsaitdən Rusiya Ukrayna ilə apardığı müharibədə istifadə edir. Rusiyanın getdikcə iqtisadi vəziyyəti çətinləşir. Əvvəllər bu ölkəyə neftdən, qazdan, yanacaqdan 1 milyard avro gəlir gəlirdi, indi o gəlir azalır. ABŞ Rusiyanın enerji resurslarına sanksiya qoyub. Ona görə də getdikcə iqtisadi vəziyyəti çətinləşir. Bəşər Əsədin gətirdiyi vəsait də Putinin əlini oynadı. Yəni onlar Bəşər Əsədə müəyyən bir faiz saxlasa böyük işdir. Rusiya hakimiyyəti o pulu alıb istifadə edir. Bu da, təbii ki, Rusiya-Suriya münasibətlərinə sərinlik gətirir. Ona görə də hələlik Rusiya Suriyada əvvəlki bazalarını saxlaya bilmir, onun qoşunları çıxarıldı və müəyyən danışıqlar aparırlar ki, o bazaları saxlasınlar. Bildiyimiz kimi, Əhməd Əl-Şəraa da Türkiyənin dəstəklədiyi liderdir. Bu gün Suriyada vəziyyət çox ağırdır. İndi Suriyada Türkiyə öz bazalarını qurur. Burda da digər qüvvələr İsraildən istifadə edirlər. İsrail də Türkiyənin qurduğu bazaları bombardıman etdi. Bu da Suriyada Türkiyə ilə İsrailin qarşı-qarşıya gəlməsinə yönələn bir addımdır. Hesab edirəm ki, bütün bunlar diplomatik yollarla həll olunmalıdır. Yəni Rusiya da Suriyada İran kimi öz mövqeyini itirdi. Hazırkı şəraitdə Əhməd Əl-Şaraa Putinə nə edə bilər, heç nə. Çünki Suriyanın Rusiyadan bəzi aslılıqları var. Əhməd Əl-Şaraa onları siyasi yolla qaydasına qoyacaq, istəməz ki, Rusiya da Suriyaya qarşı döyüşən cəbhənin bir üzvü olsun. Təbii ki, bu halda Türkiyənin də dəstəyi lazım olacaq. Hesab edirəm ki, Suriyadakı vəziyyət yaxın zamanlarda düzələsi deyil. Çünki Suriyada İran, Rusiya, İsrail kimi dövlətlərin marağı var, ABŞ-ın dəstəklədiyi qüvvələr mövcuddur. Bütün bu problemləri Türkiyənin dəstəyi ilə Əhməd Əl-Şaraa qaydasına qoymağa çalışır, amma çox çətin proseslər gedir. Hesab edirəm ki, bu proseslərdə də Rusiya öz maraqlarını təmin etmək üçün müəyyən addımlar atacaq. Ancaq bu gün, bildiyimiz kimi, onun başı Rusiya-Ukrayna müharibəsinə qarışıb. Rusiya Ukraynanın daha çox torpaqlarını işğal etmək istəyir ki, gələcəkdə danışıqlarda əlində güclü kart olsun”-deyə E.Həsənov bildirdi.
İradə SARIYEVA
