Paşinyan Qara dəniz kabelinə qoşulmaq üçün Almaniya prezidentini Əliyevə minnətçi saldı...
Ermənistan Azərbaycanın haqlı tələblərini yerinə yetirməyənə qədər onun patronajlığında olan heç bir beynəlxalq layihədə iştirak edə bilməz!
Ermənistan hökuməti və parlamenti Azərbaycanın həyata keçirdiyi beynəlxalq layihələrdə iştirak etmək, hətta Azərbaycandan enerji daşıyıcılari və digər məhsullar idxal etmək barədə bir neçə dəfə daxili müzakirə açıb. Lakin müxalif qüvvələr həmisə müxtəlif arqumentlərlə bunun əleyhinə çıxıb.
Müxalifət əleyhinə çıxmasa belə, Azərbaycana qarşı düşmənçilik mövqeindən çəkilməyənə qədər Bakı İrəvanla heç bir iqtisadi və siyasi işbirliyinə getmək fikrində deyil. İndi isə Ermənistan Azərbaycanın reallaşdırdığı Qara dənizin dibi ilə Avropaya çəkiləcək "yaşıl enerji" ixrac kabelinə (“Black Sea Energy”) qoşulmaq, onun vasitəsilə Avropaya özünün əldə etdiyi izafi alternativ enerjini satmaq istəyir.
Almaniya prezidenti ilə görüş zamanı enerji məsələləri və xüsusilə "yaşıl enerji"nin inkişaf perspektivləri müzakirə olunub. Bunu Ermənistan prezidenti Vaaqn Xaçaturyan Almaniya prezidenti ilə birgə mətbuat konfransı zamanı deyib.
“Artıq Almaniyanın KFW maliyyə təşkilatı ilə Gürcüstana yeni elektrik verilişi xətlərinin tikintisini başa çatdırmaq planı var.
İqtisadi məsələlər və elektrik enerjisinin Cənubi Qafqazdan Avropa İttifaqına ixracı imkanları müzakirə edilib.
Müzakirələr zamanı Qara dəniz elektrik kabeli məsələsi də gündəliyə daxil edilib. Düşünürəm ki, gələcəkdə Almaniyanın köməyi və Aİ tərəfdaşlarının dəstəyi sayəsində biz bu layihənin bir hissəsi ola biləcəyik.
Bu gün Ermənistanın enerji balansında yaşıl enerjinin payı təxminən 40% təşkil edir və bu pay artacaq. Bizdə artıq elektrik enerjisi olacaq və biz onu ixrac etməliyik”, - Xaçaturyan əlavə edib.
Xaçaturyanın dediklərindən belə anlaşılır ki, Ermənistan öz "yaşıl enerjisini" Avropaya Qara dənizin dibi ilə çəkiləcək "yaşıl enerji" ixracatı kabelinə qoşmaq üçün Almaniya prezidentindən kömək istəyib. Məlum olduğu kimi, Qara dənizin dibi ilə çəkilən "yaşıl enerji" ixracatı kabeli Azərbaycanın layihəsidir. 2022-ci ilin dekabrında Azərbaycan, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan Qara dənizin dibi ilə ölkəmizdən "yaşıl enerji" ixracatını tənin edən layihənin icrası üçün saziş imzalayıblar. Ermənistan həmin kabelə qoşulmağı çoxdan hədəfləyib, amma Azərbaycan bununla razılaşmır. Böyük ehtimalla, Paşinyan Frank-Valter Ştaynmayerdən xahiş edib ki, Ermənistanın da həmin kabelə qoşulması üçün İlham Əliyevdən razılıq alınmasına yardımçı olsun, bu uşdə İrəvana vasitəçilik etsin. Sözsüz ki, Azərbaycan Ermənistanın ona qarşı düşmənçiliyinə son qoymayana qədər heç bir layihədən onların yararlanmasına imkan verməməlidir. Ermənistanın lobbiçiliyini edənin kimliyindən asılı olmayaraq bu məsələ indiki mərhələdə həll edilə, yəni Ermənistanın Qara dənizin dibi ilə çəkilməsi nəzərdə tutulan, Azərbaycandan Avropaya "yaşıl enerji" ixrac edəcək kabelə (“Black Sea Energy”) qoşulmasına imkan verilə bilməz.
Qeyd edək ki, “Black Sea Energy” layihəsi Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda hasil edilən "yaşıl enerji"nin Gürcüstana, oradan isə Qara dənizin dibi ilə çəkilən kabel vasitəsilə Avropaya ötürülməsini nəzərdə tutur. Layihə çərçivəsində ildə 4 GVt yaşıl enerjinin ixracı planlaşdırılır.
Hazırda texniki-iqtisadi əsaslandırmanın hazırlanması yekun mərhələdədir. Qara Dəniz elektrik kabelinin tikintisinin 3-4 il ərzində tamamlanması gözlənilir. Avropa Komissiyası layihəyə 2,3 milyard avro maliyyə ayırmağı planlaşdırır.
Bununla yanaşı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının Azərbaycandakı nümayəndəliyinin rəhbəri Natali Mouravidze bildirib ki, "Qara Dəniz Enerji Sualtı Kabel" layihəsinin (Black Sea Energy) inkişafını diqqətlə izləyir və iştirak imkanlarını qiymətləndirmək üçün tərəfdaşlarla məsləhətləşmələr aparır.
Azərbaycan, Macarıstan, Gürcüstan və Rumıniya hökumətləri 2022-ci il dekabrın 17-də Buxarestdə "yaşıl enerji"nin inkişafı və çatdırılması sahəsində strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalayıblar. Ümumi uzunluğu 1 195 km olacaq xətt Azərbaycan elektrik enerjisini Gürcüstan və Qara dəniz vasitəsilə Rumıniya, Macarıstan və Avropanın digər ölkələrinə çatdıracaq. 2023-cü ilin iyununda Bolqarıstan layihəyə qoşulmaq niyyətini açıqlayıb. Serbiya və Moldova da maraqlı olduqlarını bildiriblər.
Azərbaycan Mərkəzi Asiya, Qafqaz, Avropa, Xəzər və Qara dənizlərini birləşdirən vahid enerji dəhlizi yaratmaq məqsədilə Qara dənizin dibi ilə kabel çəkməyi planlaşdırır. 2024-cü ilin iyulunda Astanada Özbəkistan, Azərbaycan və Qazaxıstan “Mərkəzi Asiya-Azərbaycan-Avropa” "yaşıl enerji" dəhlizinin yaradılması üzrə protokol imzalayıblar. 2023-cü ilin dekabrında isə bu ölkələrin milli elektrik şirkətləri “Yaşıl Dəhliz” Assosiasiyasının yaradılması haqqında təsis müqaviləsinə imza atıblar.
Layihənin texniki-iqtisadi əsaslandırmasını İtaliyanın "CESI" şirkəti hazırlayacaq.
Bir daha qeyd edək ki, Ermənistan Azərbaycanın sülh sazişinə dair irəli sürdüyü haqlı tələbləri (konstitusiyasına məlum dəyisikliklərin edilməsi, ATƏT-in Minsk qrupunun ləğv edilməsinə dair rəsmi bəyanatın verilməsi və Zəngəzur dəhlizində Azərbaycan üçün maneəsiz hərəkətin təmin edilməsi) yerinə yetirməyənə qədər Azərbaycanın patronajlığı ilə həyata keçrilən heç bir beynəlxalq layihənin iştirakçısı ola bilməz. Frank-Valter Ştaynmayer deyil, istərsə Donald Tramp ermənilərə lobbiçilik etsin, bunun Azərbaycan üçün heç bir əhəmiyyəti yoxdur, çünki cavab fərqli olmayacaq - yox!
Akif NƏSİRLİ
