Rəsmi Bakı Avropadan haqlı təminat istəyir - inandırın ki, uzun zaman qaz alacaqsınız...
Firdovsi Şahbazov: “Təminat olmadan xarici neft şirkətləri buna getməz, beynəlxalq maliyyə qurumları kredit verməz”
Prezident İlham Əliyev Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 11-ci iclası və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 3-cü iclasında çıxışı zamanı deyib ki, uzunmüddətli müqavilələr prosesi vacibdir:
“Beləliklə, düşünürəm ki, əgər belə bir mühüm məsələ öz həllini taparsa, onda hasilatçıların işi asanlaşar. Eyni zamanda, uzunmüddətli müqavilələr prosesi də vacibdir. Çünki hamımız bilirik ki, neft və qaz, eləcə də enerji layihələrinə böyük sərmayələr yatırılmalıdır və siz onları uzun illərdən sonra qaytarırsınız. Yeri gəlmişkən, təbii ki, bu günə qədər biz ölkə kimi Cənub Qaz Dəhlizinə sərmayə qoymuşuq, lakin onlar hələ qayıtmayıb. Biz hələ də bu balansda sıfıra çıxmamışıq. Ona görə əmin olmalıyıq ki, gələn bir neçə illər əsas bazarımız olacaq Avropada bizim təbii qaza ehtiyac duyulacaq. Yəni, biz əmin olmalıyıq ki, bunun üçün hələ bir neçə il bazar olacaq. Əgər bizdə belə bir təminat olmasa, onda investorlar və ölkələr sərmayə yatırmayacaqlar. Beləliklə, təbii qazın böyük qıtlığı yaranacaq. Bizim ehtiyatlar isə məlumdur”.
Sözügedən məsələni baki-xeber.com-a şərh edən iqtisad elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Firdovsi Şahbazov hesab edir ki, Prezidentin bununla bağlı arqumentləri tamamilə əsaslıdır: “Ona görə ki, bütün bunlar bir-biri ilə sıx bağlıdır. Məsələ ondadır ki, ərəb ölkələrindən fərqli olaraq bizdə neft-qaz hasilatı böyük sərmayələr tələb edir. Çünki bu ehtiyatlar olduqca dərin laylarda yerləşir. Bunun üçün həm də vaxt lazımdır. Ona görə də hasil ediləcək qazın alışı ilə bağlı konkret təminatlar olmalıdır. Təminatlar olmalıdır ki, hasil olunacaq qazı Avropa dövlətləri alacaq. Bu olmadan xarici neft şirkətləri buna getməz. Beynəlxalq maliyyə qurumları kredit verməz. Bax budur məsələ. Əfsuslar olsun ki, Rusiya qazından asılılığı minimuma endirməyi hədəfləyən Avropa İttifaqı qabaqcadan qaz alışı ilə bağlı uzunmüddətli müqavilələrin imzalanmasına maraq göstərmir. Bir tərəfdən Azərbaycandan daha çox qaz almaq istəyirlər, o biri tərəfdən uzunmüddətli müqavilələrdən yayınırlar. Hazırda Azərbaycanın təbii qazı 12 ölkəyə çatdırılır. Onlardan 10-u Avropa ölkəsidir və 8-i isə Avropa İttifaqının üzvüdür. Proseslərin gedişi göstərir ki, Azərbaycandan qaz idxal etmək istəyən Avropa ölkələrinin sayı bununla məhdudlaşmayacaq. Başqa bir tərəfdən, Ukrayna müharibəsinin yaxın vaxtlarda dayanması gözlənilmir. Müharibə dayansa belə, Rusiyaya qarşı tətbiq olunan sanksiyalar hələ uzun müddət qüvvədə qalacaq. Ən başlıcası isə, Avropa yenidən Rusiya qazından asılı olmağa səy göstərməyəcək. Üstəlik, əvvəlki təchizat zənciri qırılıb. Ukrayna üzərindən Avropaya yenidən qaz ötürülməsi real görünmür. Ona görə də Avropa dayanıqlı qaz təchizatı istəyirsə, sərt qışda donmaq istəmirsə, o zaman Azərbaycanla uzunmüddətli müqavilələr imzalamalıdır. Onsuz da Azərbaycan qazının alıcısı var. O üzdən, qaz daha çox Avropaya lazımdır”.
Vidadi ORDAHALLI
