Tramp region ölkələri arasında ən ağır rüsumu Qazaxıstana yüklədi - Almatının “suçu” nə...
Eldəniz Əmirov: “Ticarət dövriyyəsində ABŞ-ın zərərinə olan məqamlarla əlaqədar həmin ölkələrə daha çox rüsum tətbiq olunub”
ABŞ prezidenti Donald Tramp xaricdən idxal edilən bütün mallara rüsumların tətbiq ediləcəyini açıqlayıb. O, bu barədə Ağ Evdə keçirdiyi mətbuat konfransında bildirib. Baza tarifi 10 faizdir. Ancaq bir çox ölkələr üçün tariflərin daha yüksək olduğu ortaya çıxıb.
Məsələn, Çindən gələn mallara gömrük rüsumları 34 faiz, Avropa İttifaqı ölkələrindən 20 faiz, İsveçrədən 31 faiz, Qazaxıstandan 27 faiz təşkil edir. ABŞ-nin keçmiş Sovet İttifaqı ölkələri üçün gömrük rüsumları 31%-ə çatacaq, bu, Trampın Moldovaya tətbiq etdiyi tarifdir. Əksər ölkələr üçün 10% dərəcəsi tətbiq edilib. ABŞ prezidenti Donald Trampın keçmiş Sovet İttifaqı ölkələri üçün müxtəlif səviyyəli rüsumlar barədə açıqlamasında Rusiyanın, Belarusun adı çəkilmir. Rüsumların tətbiqi aşağıdakı kimidir: Moldova - 31%, Qazaxıstan - 27%, Ermənistan - 10%, Azərbaycan - 10%, Gürcüstan - 10%, Özbəkistan - 10%, Türkmənistan - 10%, Qırğızıstan - 10%, Tacikistan - 10%.
Ölkələrin ABŞ-a ixracı fərqlidir. Məsələn, ötən il Azərbaycan ABŞ-dan 2 milyard dollara yaxın məhsul idxal edib. İxrac etdiyimiz məhsulun həcmi 130 milyon dollar olub. Qazaxıstan təxminən 2 milyard dollar məhsul ixrac edib. O cümlədən 2 milyard dollara qədər məhsul idxal edib.
Ancaq maraqlıdır, Mərkəzi Asiya, Qafqaz dövlətləri içində ən böyük idxal rüsumunun (27 faiz) Qazaxıstana tətbiq edilməsi nə ilə bağlı ola bilər?
“Qazaxıstanla bağlı tətbiq edilən yüksək rüsumlar bununla əlaqədardır”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən iqtisadçı-ekspert Eldəniz Əmirov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bunu bir sıra amillərlə əlaqələndirdi: “Əvvəla, Trampın bu siyasətinin səbəbi ölkəsinin triliyon dollardan artıq olan ticarət dövriyyəsində olan mənfi saldonun aradan qaldırılmasıdır. Lakin hesab edirəm ki, bu, müvəqqəti xarakter daşıyır. Çünki bunun ən böyük mənfi təsirləri məhz Birləşmiş Ştatların özünə olacaq. ABŞ-ın tarif siyasəti qlobal ticarətə ciddi şəkildə təsir göstərəcək. Ancaq bu təsiri proqnoz etmək qəti şəkildə mümkün deyil. Düzdür, bir çox beynəlxalq və yerli ekspertlər bununla bağlı müxtəlif proqnozlar verirlər. 300-400 milyarddan 1,5-2 trilyon dollara qədər qlobal ticarətdə daralmanın olduğu proqnoz edilir. Ancaq bu böyüklükdə olan interval əslində proqnozdan daha çox fərziyyələrdir. Çünki digər ölkələrin hələ qərarları açıqlanmayıb. Digər ölkələrin hansı qərarı verəcəyini zaman göstərəcək. Bütün hallarda hesab edirəm ki, bu müvəqqətidir. Ona görə ki, bunun fəsadları daha çox ABŞ iqtisadiyyatında özünü göstərəcək. Çünki digər ölkələrin güzgü effekti yaratması nəticə etibarı ilə ABŞ-da ciddi şəkildə iqtisadi istiqamətlər üzrə - həm sahibkarlığa, həm fərdi şəxslərə mənfi təsir göstərəcək. O cümlədən, qiymət artımına və insanların narazılığına səbəb olacaq. Bütün bunların nəticəsində ABŞ geri çəkiləcək. Bu, sadəcə zaman məsələsidir. O ki qaldı ölkədən-ölkəyə tarif dərəcələrinin fərqlənməsinə, bunun müxtəlif səbəbləri var. Bu, əslində təkcə Trampın qərarı deyil. Bu, ABŞ iqtisadiyyatının məlumatlarının ciddi təhlili əsasında verilən qərardır. Burada məhsulun çeşidi, həcmi, hansısa ölkə ilə ticarət dövriyyəsində olan saldonun müsbət və yaxud da mənfi olması, o cümlədən digər faktorlar vardır. O ölkələrdə ki ticarət dövriyyəsində ABŞ-ın zərərinə müəyyən məqamlar var, həmin ölkələrə daha çox rüsum tətbiq olunub. Qazaxıstanla bağlı tətbiq edilən yüksək rüsumlar bununla əlaqədardır. Çünki ABŞ-la Qazaxıstan arasında ticarət dövriyyəsi böyükdür. Bu, Qazaxıstandan məhsulların, xammalların, mineralların və digər məhsulların ixracı ilə bağlı ola bilər. Bu isə artıq ixracın strukturundan asılıdır. Yəni ABŞ-ın təhlili onu göstərir”.
Vidadi ORDAHALLI
