ABŞ-ın İran əməliyyatından qorxuya düşən Ermənistan Zəngəzur dəhlizini açmağa hazırlaşır
ABŞ yaxın həftələrdə İrandakı nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyi planlaşdırır. Bu barədə “The Daily Mail” nəşri anonimlik şərti ilə məlumat verən israilli siyasətçilərə və hərbçilərə istinadən yazıb. İsrail hökumətindəki yüksək rütbəli mənbə nəşrə bildirib ki, bunu çoxdan etmək lazım idi: “Bunlar çılğın tələblər deyil. Bu, İsraildə və bütün dünyada sabitlik üçün son dərəcə vacibdir. Artıq buna son qoymağın vaxtıdır”.
“The Daily Mail” qeyd edir ki, ABŞ-ın İrana hücuma hazırlığının təsdiqi “B2 Spirit” strateji bombardmançılarının Hind okeanındakı Dieqo Qarsiya adasındakı Amerika-Britaniya hərbi bazasına köçürülməsi ola bilər. Hazırda orada 7 belə təyyarə, eləcə də yanacaqdolduran təyyarələr var. Bu arada ABŞ ordusu regional təhdidlərə cavab vermək məqsədilə ikinci təyyarədaşıyan gəmisinin Yaxın Şərqə göndəriləcəyini açıqlayıb. Pentaqonun sözçüsü Şon Parnell bildirib ki, “Karl Vinson” təyyarədaşıyan gəmisi regional sabitliyi təşviq etmək, təcavüzün qarşısını almaq və regionda sərbəst ticarət axınını qorumaq üçün hazırda Yaxın Şərqdə olan digər təyyarədaşıyan “Harri Trumen”ə qoşulacaq. İsrailli hərbi mənbə “The Daily Mail”ə bildirib ki, İsrail ordusu son bir il ərzində Suriya, İraq və İranda hava hücumundan müdafiə sistemlərinə zərbələr endirərək, təyyarələr üçün yolları açıb və indi ölkə böyük hava hücumlarına hazırlaşır. Qəzetin mənbəsi vurğulayıb ki, İrana gedən yolda böyük bir hava əməliyyatı olub, hücum üçün əlverişli zəmin yaranıb. ABŞ və İsrail hesab edir ki, “Hizbullah” və HƏMAS artıq təhlükə yaratmır və ABŞ-ın Yəmən husilərinə qarşı hərbi əməliyyatı üsyançıların İsrail ərazisinə raket atmaq imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb. Bundan əlavə, Tehran Suriyanın devrilmiş keçmiş prezidenti Bəşər Əsədin simasında regionda mühüm tərəfdaşını itirib. Mənbə “The Daily Mail”ə bildirib: “İsrailin nöqteyi-nəzərindən Trampın Ağ Evə gəlişi ilə İran probleminin həlli üçün optimal vaxt gəlib çatıb. Bundan yaxşı şans olmayacaq. Hər hansı bir xətt çəkmək vaxtıdır. Gözlənilən hücumun vaxtı hələ müəyyən edilməyib. Lakin Donald Tramp iranlılara mayın sonuna qədər vaxt verib ki, nüvə imkanlarını ləğv etməyə başlasınlar. Və İraqdakı müharibə ərəfəsində olduğu kimi, 2023-cü ildə İrandan qovulmuş nüvə müfəttişlərini ölkəyə qaytarsınlar”. “The Daily Mail” etiraf edir ki, İran Trampın ultimatumu qarşısında geri çəkilə bilər: “Donald Trampın həqiqətən qorxduğu yeganə şey nüvə silahıdır”. Britaniyanın “Deyli Ekspress” nəşri bu fonda yazır ki, Tehran nüvə sazişinin imzalanmasına razılaşmasa və nüvə silahı üzərində işi dayandırmasa, İran sentyabr ayına kimi yox olacaq. Nəşrə danışan mənbə bildirib ki, İranın nüvə sazişinə razılaşması üçün ABŞ-ın Yaxın Şərqə bombardmançı təyyarələr və əlavə aviadaşıyıcı qrupu yerləşdirdiyi müddət qədər sayılı günləri qalıb. Qeyd edək ki, artıq İranın hava məkanını bağladığı və ordunu tam döyüş hazırlığına gətirdiyi barədə məlumat yayılıb. “Mehr” agentliyi qeyd edir ki, müvafiq qərarlar ABŞ-ın təhdidləri və həm İsrail, həm də Amerika qüvvələrinin regionda fəallığının artması ilə bağlı qəbul edilib.
Baş verənlər şübhəsiz ki, İrana qonşu ölkələrə də təsir edəcək. Amma hazırda ən çox narahat olan ölkə kimi Ermənistan çıxış edir. Məsələ ilə bağlı politoloq Artur Xaçikyan qeyd edir ki, ABŞ-ın İrana hücumu Ermənistan üçün ciddi təhlükə yaradacaq: “Daxil olan məlumatlara görə, ABŞ buna ciddi hazırlaşır və bölgəmizə qoşun yeridir. ABŞ-ın İranla müharibəsi elə vəziyyət yaradacaq ki, rəqiblərimiz Zəngəzur məsələsinin güc yolu ilə həllinə əl ata bilər. Ümumiyyətlə, İranın mövqeyi Ermənistan və məncə, digər ölkələr üçün də son dərəcə arzuolunmazdır, çünki bu, Qərbin və İsrailin regionumuzda hegemonluğu demək olacaq”. İranşünas Nver Davtyan isə bildirir ki, Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizini zorla açmaq kimi mümkün addımlarına İranın necə reaksiya verəcəyi məsələsi onun Qərblə, ilk növbədə ABŞ-la o dövrdəki münasibətlərinin vəziyyətindən asılıdır: “ABŞ və İsrail tərəfindən İrana qarşı aktiv hərbi əməliyyatlar İran üçün bir davranış modeli təklif edir, indiki hibrid qarşıdurmanı müşayiət edən nisbi sabitlik isə tamamilə fərqli bir model təklif edir. Hər halda, Tehran Ermənistandan keçən ekstraterritorial dəhlizin özünün uzunmüddətli maraqlarına ciddi təhlükələr yaratdığını yaxşı bilir. Eyni zamanda, bu dəhlizin açılmasının qarşısını almaq cəhdləri özlüyündə İranın təhlükəsizliyi üçün əlavə risklər yarada bilər. İranın fəal şəkildə müdaxilə etmək imkanları həm də hüquqi bazanın və İrəvanla Tehran arasında müvafiq razılaşmanın olmaması ilə məhdudlaşır. Tərəflər arasında Ermənistana hərbi yardım göstərilməsi üçün əsas ola biləcək hərbi əməkdaşlıqla bağlı ciddi razılaşmalar yoxdur, birgə təlimlər keçirilməyib”. Davtyan deyir ki, hüquqi və müqavilə bazasının olmaması aşkar problem və maneədir. Rusiyalı ekspert Vitali Arkov isə qeyd edir ki, əslində, Ermənistan özü İrana qarşı platsdarm ola bilər: “İrəvan hakimiyyəti ölkədə demokratik inqilab başlayacağı halda ABŞ və AB-nin simasında dünya birliyinin mütərəqqi qüvvələrinin köməyinə gələcəyi təqdirdə, ölkə ərazisini İrana qarşı mümkün müdaxilə üçün tramplin kimi istifadə etməyə razılıq verib. ABŞ-ın Almaniyadan Ermənistandakı poliqona hərbi texnika köçürmək istəməsi də bundan irəli gəlir. Almaniyadan Ermənistana təhvil verilən hərbi texnika Amerika-Ermənistan birgə sülhməramlı missiyalarının həyata keçirilməsi üçün vacibiyyət kimi ictimaiyyətə təqdim olunacaq, çünki məhz bu “əfsanə” altında iki ordunun birgə hərbi təlimləri keçirilib və bundan sonra Amerika qoşunları Ermənistanda qalmaqda davam edir”.
Nahid SALAYEV
