Paşinyan hakimiyyəti itirmək təhlükəsi ilə üzləşdi, Ermənistanda siyasi vəziyyət dəyişir
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın “Vətəndaş Müqaviləsi” partiyası respublikanın ikinci böyük şəhəri Gümrüdə keçirilən yerli seçkilərdə məğlub olub. Eyni zamanda, müxalif düşərgədə əsas qalibin keçmiş prezidentlər Serj Sarkisyan və Robert Köçəryana sadiq olan təşkilatlar deyil, lideri şəhərin keçmiş meri Vardan Qukasyanın olduğu Kommunist Partiyası olduğu üzə çıxıb.
Hakim partiya seçkilərdə qalib 36,8 faiz, kommunistlər isə 20,71 faiz səs toplayıb. Üçüncü yeri Martun Qriqoryanın rəhbərlik etdiyi “Bizim şəhər” bloku tutub. “Mənim Güclü Cəmiyyətim” və “Ana Ermənistan” müvafiq olaraq 7,94 faiz və 6,18 faiz səs toplayıb. “Vətəndaş Müqaviləsi” istisna olmaqla, heç bir Avropayönlü siyasi qüvvə beş faizlik seçki baryerini aşa bilməyib.Seçkilər ərəfəsində Paşinyanın rəqibləri heç bir halda hakim partiyanı dəstəkləməyəcəkləri barədə razılığa gəliblər. Əvəzində Gümrü Ağsaqqallar Şurasında ikinci yeri tutacaq siyasi qüvvə ətrafında koalisiya yaratmaq və birgə yeni mer seçmək qərarına gəliblər. Beləliklə, indi əsas məsələ kommunistlər və “Bizim şəhər” liderlərinin razılığa gələ bilməsindən asılıdır. Beləliklə, fərdi məğlubiyyətlərə baxmayaraq, müxalifət qüvvələrinin səslərinin ümumi sayı yerli hakimiyyəti öz nəzarəti altına almağa imkan verir. Parakarda isə vahid blok kimi çıxış edən müxalifət 57 faizdən çox səs toplayaraq inamlı qələbə qazanıb. Gümrü və Parakarda keçirilən seçkilərin nəticələrinin seçicilərin hakimiyyətə ümumi münasibətini nə dərəcədə əks etdirdiyini söyləmək hələ tezdir. Lakin bu nəticələr parlament müxalifətini ruhlandırıb və hakimiyyətə təzyiqləri artırıb. Belə ki, “Hayastan” fraksiyasının deputatı Artur Xaçatryan bəyan edib ki, Nikol Paşinyan açıq şəkildə kollektiv müxalifətə uduzub: "Gümrüdə və Parakarda müxalifət nümayəndələri Nikol Paşinyana qalib gəliblər. Gümrüdə Paşinyan şəxsən hakim partiyanın namizədi Sarik Minasyanın arxasında dayanıb, lakin Minasyanın əleyhinə səs verməklə insanlar əslində onun əleyhinə səs veriblər". Onun sözlərinə görə, 2026-cı il parlament seçkilərinə iki il qalmış insanlar nümayiş etdirdilər ki, Nikol Paşinyana onun bu qədər danışdığı ictimai dəstək yoxdur: "Paşinyan özü də dərk edir ki, onun nüfuzu sürətlə aşağı düşür. Hakimiyyətə gələndən bu günə kimi onun reytinqi artıq 7-8 dəfə aşağı düşüb. Əgər belə olmasaydı, o, Gümrüdə “Vətəndaş Müqaviləsi”nin seçki mitinqində iştirak etməzdimi?". Bununla belə, hakim partiyanın deputatı Arsen Torosyan hesab etmir ki, onların Gümrüdəki məğlubiyyəti “Vətəndaş Müqaviləsi”nin 2026-cı il parlament seçkilərində hakimiyyəti saxlamaq qabiliyyətinə təhlükə yaradır: “Biz indi seçkilərin nəticələrini təhlil edirik. Hesab edirik ki, xüsusilə Gümrü yaxşı nəticə göstərdi - 36 faiz. Bu, hələ də xalqın bizə etibarı deməkdir. Bəli, bu nəticə 50 faizdən aşağıdır və biz bunu nəzərə alırıq. Ona görə də biz seçicilərlə və vətəndaşlarla işimizi davam etdirəcəyik ki, həm növbəti seçkilərə, həm də yerli seçkilərə daha çox səs toplamaq üçün gedəcəyik".
İndi əsas məsələ müxalifətin birləşib Gümrü və Parakarda rəhbər seçə biləcəyindən əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. Qeyd edək ki, Vardan Qukasyan 1999-2012-ci illərdə Gümrüyə rəhbərlik edib. Bəziləri üçün o, siyasətdə və biznesdə geniş əlaqələri olan, hər zaman razılığa gələ bilən hörmətli bir insandır. Digərləri üçün o, məqsədinə çatmaq üçün heç bir şeydə dayanmayacaq sadəcə Vardanikdir. Martun Qriqoryanın da bir çox cəhətdən oxşar reputasiyası var. Maraqlıdır ki, Vardanik öz nüfuzundan utanmır. Məsələn, “məxməri inqilab”dan sonra Nikol Paşinyan siyasətdə cinayətin mövcudluğuna son qoyacağına söz verdi. Cavabında sabiq mer bəyan edib ki, dünyada qanuni oğrulardan daha ağıllı adam yoxdur və onun dövründə Gümrü Ermənistanda “ən cinayətdən azad” şəhər olub. Hələ 2012-ci ildə Qukasyan və Qriqoryan artıq bir-biri ilə razılığa gəlməyə çalışıblar. Gümrü merinin növbəti seçkiləri öncəsi iki şəxsdən ibarət komandalar hansının şəhərə nəzarət etməyə daha layiq olduğunu əvvəlcədən öyrənmək üçün görüşmək qərarına gəliblər.”Qraparak”ın yazdığına görə, Qriqoryanın dostları Vardanikin dostlarını öz tərəflərinə çəkməyə çalışıblar. Bunan narazı qalan Vardanik Qriqoryanı sərt şəkildə ittiham edib. Beləliklə də həmin vaxt onlar razılaşmadılar və danışıqlar atışma ilə başa çatdı. Nəticədə həmin vaxt siyasətçilərdən heç biri merliyə namizəd olmadı.
Bu dəfə də intriqa itisna deyil. Seçkilərdən bir gün sonra Qukasyan bildirib ki, Qriqoryan onunla əlaqə saxlamayıb, lakin kommunistlərim lideri ümid edir ki, həmkarı “Vətəndaş Müqaviləsi” ilə koalisiyaya girməmək vədinə sadiq qalacaq. Bu arada müxalifət öz qələbəsini qeyd edir və 2026-cı ildə keçirilməsi planlaşdırılan parlament seçkilərinə hazırlaşır. Strateji Araşdırmalar və Təşəbbüslər üzrə Analitik Mərkəzin (rəhbəri Hayk Xalatyanın verdiyi məlumata görə, Gümrüdəki hadisələr daha əlamətdar olayların proloqudur: “Nəticə gözlənilən idi, çünki bütün sorğulara görə, “Vətəndaş Müqaviləsi”nin qalib gəlmək şansı yox idi. Hakimiyyət müxalifət sıralarında parçalanmağa nail olmaq üçün bəzən tamamilə qanuni olmayan müxtəlif manipulyasiya üsullarına arxalanırdı. Lakin biz görürük ki, “Vətəndaş Müqaviləsi”nin populyarlığı o qədər aşağıdır ki, hətta inzibati resurslardan və digər üsullardan kütləvi şəkildə istifadə edilməsi də Paşinyandan əvvəlki mövqedən çıxış etməyə imkan vermirdi. İndi müxalifət birləşməli və uğurları möhkəmləndirmək üçün əməkdaşlığa başlamalıdır”. Qafqaz İnstitutunun rəhbəri Aleksandr İskəndəryan da “Vətəndaş Müqaviləsi” nin seçicilərin 50%-dən çoxunun səsini toplamaq şansının faktiki olaraq olmaması ilə razılaşır: “Əlbəttə, Qriqoryan və Qukasyanın son dərəcə spesifik reputasiyası var, lakin insanlar hətta onlara səs verməyə də hazır idilər. Biz həmişə müxalifət olan şəhərdə etiraz səsverməsinin şahidi olduq. Seçicilər, prinsipcə, “Vətəndaş Müqaviləsi”nin əleyhinə olduğu müddətcə kimə səs verəcəkləri ilə maraqlanmırdı”.
Onun fikrincə, bu əhvalat parlament seçkiləri zamanı da müəyyən qədər təkrarlana bilər: “Ancaq Ermənistanın bölgələri çox fərqlidir və “Vətəndaş Müqaviləsi” hər yerdə uduzmayacaq. Məsələn, Ararat vadisində hakimiyyət o qədər də pis vəziyyətdə deyil. Amma ümumilikdə “Vətəndaş Müqaviləsi”nin etimad reytinqi bütün ölkədə aşağı düşür”.
Ramil QULIYEV
