Avroittifaqın missiyası ilə bağlı Ermənistanın başqa niyyətləri var...
Ermənistan sülh sazişinin imzalanma tarixinin və vaxtının razılaşdırılmasına mümkün qədər tez başlamağı təklif edir ki, bu da Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olması istiqamətində bir addım olacaq. Bunu Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan Qazaxıstan Baş nazirinin müavini - xarici işlər naziri Murat Nurtleu ilə geniş formatda danışıqlar zamanı bildirib:
“Vurğulamağı zəruri hesab edirəm ki, Ermənistan Cənubi Qafqazda sülh gündəliyinə sadiq olub və sadiq olaraq qalır. Biz, həmçinin, Qazaxıstan XİN-in Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh sazişi üzrə danışıqların başa çatması ilə bağlı bəyanatını qiymətləndiririk”.
Bu açıqlama o fonda verilir ki, Ermənistan son vaxtlar sərhəddə yenə təxribatların sayını artırıb. Hətta bu günlərdə Ermənistan silahlı qüvvələri pilotsuz uçuş aparatı və dronlar vasitəsilə Qerenzur yaşayış məntəqəsi istiqamətində yerləşən mövqeləri ilə üzbəüz istiqamətdəki Azərbaycan Ordusunun mövqeləri üzərində yenidən kəşfiyyat xarakterli uçuşlar həyata keçirməyə cəhd edib. Bundan başqa, Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri Gorus, Basarkeçər və Çəmbərək rayonları istiqamətlərindən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini bir neçə dəfə atıcı silahlardan fasilələrlə atəşə tutub. Bununla yanaşı, Avropa İttifaqının Ermənistandakı “müşahidə missiyası” Azərbaycanla həmsərhəd ərazilərdə “binokl diplomatiyasını” davam etdirir. Buradan aydın görünür ki, Ermənistan rəhbərliyinin sözü ilə əməlləri üst-üstə düşmür. Nikol Paşinyan hakimiyyəti sülh müqaviləsi ilə bağlı bütün maddələri qəbul etdiyini açıqlayaraq beynəlxalq ictimaiyyətdə görüntü yaradır və digər tərəfdən isə şərti sərhədimizdə təxribatlara davam etdirir. Rusiyalı politoloq Aleksey Fenenko bütün bunların təsadüf olmadığını qeyd edir: “İrəvanın iki il ərzində KTMT-yə olan haqlarını və borclarını ödəmək niyyətində olmadığı barədə bəyanatına əsasən aydın olur ki, Ermənistan vəziyyəti gərginləşdirməyə çalışır. O, sözün əsl mənasında KTMT-dən çıxarılmasını istəyir. Paşinyan gözləyir ki, minnətdarlıq hissi ilə Qərb onun üçün nə istəsə, edəcək. Başqa bir məsələ də odur ki, Qərb belə düşünmür. Ermənistanın bir həftəyə yaxın Azərbaycanın mövqelərini necə atəşə tutduğunu, Azərbaycanı növbəti dəfə təxribata çəkməyə çalışdığını gördük. Cavab olarsa, NATO-ya qaçaraq “Bizə kömək edin, Rusiya bizi tərk etdi, hamı bizə xəyanət etdi, kiçik demokratik Ermənistana kömək edin!” deyəcəklər. Deməli, bütün bu atəşlər açıq-aşkar təxribatdır. Odur ki, bütün yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq, Paşinyan ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğvi ilə bağlı ayaqlarını sürüyür, həm də Aİ-nin Ermənistan-Azərbaycan sərhədindəki missiyasının “mülki” xarakterindən danışır. Paşinyan qonşuları ilə nə qədər sülhdən danışsa da, yenə də Qarabağın qisasını hesablayır. Və ona ordunu yenidən silahlandırmağı təklif edən hər kəsə xidmət etməyə hazırdır. Ermənistanda hələ də güclü millətçilik hissləri var”.
Ermənistan xarici işlər nazirinin müavini Paruyr Hovhannisyan bəyan edib ki, indiki halda sülh müqaviləsinin imzalanması İrəvana tam təhlükəsizlik zəmanəti vermir. Bununla belə, respublika hakimiyyəti ümid edir ki, bu, müharibənin yenidən başlanması risqini azaltmağa kömək edəcək. Hovhannisyan qeyd edib ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının bütün daimi üzvləri sülh müqaviləsinin mətni üzrə razılaşma xəbərini alqışlayırlar. Eyni zamanda o bildirib ki, sənədin imzalanması mütləq avropalı müşahidəçilərin Ermənistandan çıxarılmasına gətirib çıxarmayacaq. Hovhannisyan qeyd edib ki, Azərbaycan üçüncü qüvvələrin nümayəndələrinin sərhəddən çıxarılmasını tələb edir, lakin İrəvan hesab edir ki, belə bir ifadə müşahidəçilərə şamil edilə bilməz: “Bilirsiniz, hazırda heç nəyə tam əmin ola bilmərik, amma söhbət üçüncü qüvvələrdən gedirsə, avropalı müşahidəçilər qüvvədirmi? Bu, müşahidə missiyasıdır. Yəni məntiq belə tələblərin olmamasını diqtə edir, amma təbii ki, bunu dəqiq söyləmək çox çətindir. “Güc” deyəndə, biz adətən hərbi mövcudluğu nəzərdə tuturuq”. Eyni zamanda, İrəvan hesab edir ki, parlamentdə müzakirə olunan Aİ ilə tərəfdaşlığın dərinləşdirilməsi respublikada avropalı müşahidəçilərin rolunun genişlənməsinə səbəb ola bilər: “Əgər onlar indi Ermənistan-Azərbaycan sərhədində pozuntuları izləyirlərsə, o zaman gələcəkdə asayişin, demokratik təsisatların inkişafına töhfə verə bilərlər”. Qafqaz İnstitutunun elmi işçisi Qrant Mikaelyan bildirib ki, əslində Ermənistan sülh müqaviləsinin mətni ilə deyil, Azərbaycanın İrəvanın yerinə yetirməli olduğu şərtlər siyahısı ilə razılaşmalıdır. O, həmçinin qeyd edib ki, adətən sənədlərin mətnləri danışıqlar prosesinə zərər verə bilərsə, dərc edilmir. Bu baxımdan Azərbaycanın qorxacağı bir şey yoxdur, çünki istədiyini almaqda israrlıdır: “Eyni zamanda, Azərbaycan sülh müqaviləsinin imzalanması üçün ilkin şərtlər irəli sürüb ki, bu, ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılması və Konstitusiyanın dəyişdirilməsi formasındadır. Bu, o deməkdir ki, Bakı təkcə sülh müqaviləsi ilə bütün məqsədlərinə çatmayacaq”. Öz növbəsində, Cənubi Qafqaz Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Fərhad Məmmədov bildirib ki, Azərbaycan Ermənistanın Konstitusiya və ATƏT-in Minsk Qrupu qarşısında götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirəcəyinə zəmanət almaq istəyir: “Azərbaycan hakimiyyəti İrəvana hər iki bəndin sülh müqaviləsi layihəsinə daxil edilməsini təklif edib. Beləliklə, mətndə qeyd oluna bilər ki, Ermənistan öz Əsas Qanununu dəyişməyincə sazişin bəzi bəndləri qüvvəyə minməyəcək. Lakin Ermənistan hakimiyyəti referendumun qonşularının tələbi kimi görünməsini istəmədiyi üçün bu təklifi rədd edib. Bu, onların haqqıdır, lakin Bakının mövqeyini dəyişməyib”. O, həmçinin, Azərbaycanın sülh müqaviləsinin təşəbbüskarı olduğunu və lazım gəldikdə Ermənistan tərəfinə güzəştə getdiyini diqqətə çatdırıb. Xüsusilə, Zəngəzur dəhlizi deyilən mövzu danışıqlardan çıxarılıb.
Samirə SƏFƏROVA
