Tramp Putindən də, Zelenskidən də istədiklərini ala bilmədi...
Məhəmməd Əsədullazadə: “Atəşkəslə bağlı Trampın səyləri faktiki olaraq fiaskoya uğrayır”
ABŞ prezidenti Donald Tramp bazar günü Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin nadir metallarla bağlı müqavilədən geri çəkilmək istədiyini bildirib və Rusiya prezidenti Vladimir Putin Zelenskinin legitimliyi ilə bağlı açıqlamaları ilə onu qəzəbləndirib. Halbuki, Tramp hər ikisini problemlərlə hədələyərək, Moskva və Kiyevi danışıqlar masası arxasına əyləşdirməyə çalışırdı.
“O (Zelenski) nadir torpaqlarla bağlı sazişdən çıxmağa çalışır və əgər bunu etsə, böyük bəlalara düçar olacaq”, - Tramp təyyarəsində jurnalistlərə deyib. “O, NATO-ya üzv olmaq istəyir, lakin heç vaxt NATO-ya üzv olmayacaq. O bunu başa düşür", - ABŞ prezidenti əlavə edib. Daha sonra Tramp Putinlə bağlı sərt fikirlər səsləndirib: “Ukraynada axan qanı dayandırmaq üçün Rusiya ilə razılığa gələ bilməsək və bunun Rusiyanın günahı olduğunu düşünürəmsə... Neftə, Rusiyadan gələn bütün neftlərə ikinci dərəcəli rüsumlar tətbiq edəcəyəm”. Məlum olub ki, Trampın Putin haqqında sərt açıqlamaları onun atəşkəs razılaşmasına doğru hərəkət etməməsi ilə bağlı artan məyusluğunu əks etdirir.
Göründüyü kimi, heç bir istiqamətdə nəticə yoxdur. Nə Ukraynanın nadir metalları ilə bağlı Vaşinqtonla Kiyev arasında saziş var, nə də Rusiya ilə ABŞ arasında razılaşma. O cümlədən Ukraynanın təhlükəsizliyinə zəmanət də yoxdur. Ən başlıcası, atəşkəsə belə nail olunmayıb. O baxımdan bu, yəni Ukrayna üzrə ABŞ-Rusiya danışıqlarının iflası və yaxud dalana dirənməsi kimi dəyərləndirilə bilərmi?
“Əgər atəşkəs danışıqları mümkün görünmürsə, deməli, sülh də uzaq perspektivdədir”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən politoloq Məhəmməd Əsədullazadənin fikrincə, Tramp qarşısına qoyduğu məqsədlərə çata bilmir: “Rusiyanın qeyri-konstruktiv mövqeyi üzündən tərəflər arasında atəşkəs əldə edilmədi. Demək olar, Ərəbistanda ABŞ-Rusiya danışıqları fiaskoya uğradı. Putinin istəkləri ondan ibarətdir ki, Birləşmiş Ştatlar Rusiyanı bir fövqəldövlət kimi tanısın. Ukraynanı Rusiyaya güzəştə getsin. Əlbəttə ki, bu da ABŞ-ın geosiyasi mövqeyini zəiflədə bilər. Nəticədə Rusiya Qərb üzərində strateji qələbə çala bilər. Ona görə də Tramp buna getmir. Vəziyyət o yerə gəlib çatıb ki, Tramp artıq Putini neft qiymətləri ilə hədələməyə başlayıb. Çünki atəşkəslə bağlı Trampın səyləri faktiki olaraq fiaskoya uğrayır. Zelenski ilk mərhələdə buna razı olsa da, Putin müxtəlif bəhanələrlə bundan yayınır. Bununla yanaşı, Tramp əvvəl yalnız Ukraynaya qarşı qəzəbli idisə, indi hər iki tərəfə münasibətdə qəzəblidir. Çünki hələ də Ukraynanın mineral ehtiyatları ilə bağlı ortada saziş yoxdur. Problem ondadır ki, ABŞ Ukraynaya təhlükəsizlik təminatı vermir. İstəyir ki, Ukraynanın təbii ehtiyatlarını tamamilə özü idarə etsin. Bu da Ukraynanın suverenliyinin itməsi deməkdir. Ona görə də Zelenski yenidən müqaviləyə baxmağı təklif edir. Göründüyü kimi, Rusiya-Ukrayna müharibəsi daha da şiddətlənir. Atəşkəs isə ümumiyyətlə mümkün görünmür. Əgər atəşkəs danışıqları mümkün görünmürsə, deməli, sülh də uzaq perspektivdədir. Hesab edirəm ki, Tramp davamlı olaraq Putinin nazı ilə oynamayacaq. Rusiyaya qarşı müəyyən addımlar atası olacaq. Rusiyaya qarşı təzyiqlər işə salına bilər. Ümumiyyətlə, Ukrayna zəif bənddir. Bu ölkənin taleyi ABŞ-dan asılıdır. Ancaq Ukrayna qurban verilərsə, bu, ABŞ-ın məğlub olması deməkdir. Bax, məsələnin bu tərəfi də var. Hesab edirəm ki, Trampın ətrafı, müşavirləri artıq Rusiyanın apardığı siyasətin ABŞ-ın fövqəldövlət statusunu zədələyəcəyi ilə bağlı onu başa salacaqlar. Çünki reallıq odur ki, Putin Trampı manipulyasiya edir. Bütün bunlar isə sonra Birləşmiş Ştatların ziyanına olacaq. O baxımdan ABŞ-ın Rusiya ilə bağlı siyasətinə yenidən baxacağı ehtimalı böyükdür”.
Vidadi ORDAHALLI
