Ermənistanda yerlilərlə Qarabağdan gəlmələrın qarşıdurması son həddə çatdı - "bu pula kirayə ev tapmaq olar?!"
Paşinyan qaçqınları öz tərəfinə çəkməkdənsə, taleyin ümidinə buraxmağı üstün tutur
Ermənistanda aprelin 1-dən "40+10" min dram (50 min Ermənistan dramı hazırda 217 Azərbaycan manatına bərəbərdir. Yəni 1000 dram 4.34 manat ekvalentindədir) qısamüddətli yardım proqramı çərçivəsində yalnız iki kateqoriyadan olan vətəndaşlar müavinət alacaq. Proqram 2026-cı ildə dayandırılacaq.
Qarabağdan olan bir qrup köçkün “40+10” min dram dəstək proqramı çərçivəsində vəsaitin ödənilməsi tələbi ilə etiraz aksiyası keçirib. Etirazçılar əmək və sosial məsələlər naziri Narek Mkrtçyanın bəyanatına qarşı çıxırlar.
Mkrtçyan bir müddət əvvəl parlamentdə bəyan edib ki, Ermənistan hökuməti qısamüddətli proqramları davam etdirməyi planlaşdırmır və bu, Qarabağ sakinlərinin işlə təmin olunması və sertifikatlardan istifadə edərək mənzil əldə etməyin növbəti mərhələsinə keçməsi üçün edilir.
"Artsax Analarına Yardım Mərkəzi” QHT-sinin həmtəsisçisi Mariam Abrahamyan qeyd edib ki, hakimiyyət qarabağlılara güvənmirsə və bu "40+10" min kirayə pulu verib yaşamağın mümkün olduğunu iddia etmirsə, qoy mənzilini kirayə verən sahibkarlarla müqavilə bağlayıb birbaşa onlara kirayə haqqı ödəsinlər.
“Orta maaş 150-200 min dramdır, kirayə haqqı da belədir, qoy hesablasınlar”, - Abrahamyan bildirib.
Onun sözlərinə görə, nazir qısamüddətli proqram üzrə ödənişlərin dayandırılmasının məşğulluğu stimullaşdırdığını iddia edərkən dərindən yanılır, çünki ölkədə yaxşı işlənmiş məşğulluq proqramları yoxdur.
Eyni fikir mənzil sertifikatlarına da aiddir. Abrahamyan iddia edir ki, qarabağlıların özləri bu proqramı hazırlayanlara 5 milyon dram (21 700 manat) verməyə hazırdırlar ki, onlar sərhəd bölgəsində həm mənzil ala, həm də orada iş tapa bilsinlər.
Onun sözlərinə görə, Qarabağ əhalisi başa düşür ki, bu proqramlar Ermənistan üçün maliyyə yüküdür və hakimiyyət bütün problemləri həll etmək iqtidarında deyil. Ancaq bunu edə bilməyəcəklərsə, beynəlxalq donorlara müraciət edə bilərlər.
Aksiya iştirakçıları Sosial Əmək Nazirliyinin nümayəndələri ilə görüşmək istəduklərini vurğulayıblar.
Qarabağlı analar idarənin binasının girişindəki daş plitələrə “Biz normal həyata layiqik” sözlərini yazıblar.
Aprelin 1-dən əmək qabiliyyətli vətəndaşlar "40+10" min dram qısamüddətli yardım proqramı çərçivəsində müavinət almayacaqlar. Yardımı yalnız uşaqlar (18 yaşadək), pensiyaçılar (63 yaşdan yuxarı), əlil vətəndaşlar (1-ci və 2-ci qrup əlillər), habelə ailə başçısını itirmiş ailələr ala biləcək. Lakin onlar üçün dəstək ayda 40 min dram, iyuldan dekabr ayına qədər isə 30 min drama qədər azalacaq. Gələn ilin 1 yanvar tarixindən isə yardım proqramı tamamilə dayandırılacaq.
Əvvəla, Ermənistan hökuməti bugünkü durumunu iki il əvvəl görməli və Qarabağda yaşayan erməniləri ölkəyə çağırmamalı idi. Əslində Ermənistan hökuməti başa düşürdü ki, onun dövlətinin qüdrəti heç 20 min qaçqını belə himayə etmək iqtidarında deyil. Sadəcə olaraq Paşinyan düşünürdü ki, Qarabağ erməniləri qaçqın düşəcək, Ermənistan və qarabağlılar buna "etnik təmizləmə" donu geyindirib, erməniləri geri qaytara biləcəklar. Lakin ermənilərin bu planı alınmadı. Ermənilər rus imperiyasının gücü ilə o qədər ağılasığmaz uğurlara imza atıblar ki, onlar üçün Qarabağ ermənilərinin geri qayıtmasını təmin etmək çox asan görünürdü. Rus imperyası o ağılagəlməz uğurları öz məqsədləri üçün təmin edirdi. Ermənilər isə bunun eyfariyasında idi, düşünürdülər ki, bu qələbələr - heçdən erməni dövlətinin yaranması və ərazilərinin genişləndirilməsi - onların dünyanı öz yalanlarına inandırmalarının nəticəsidir. Amma əslində bu məsələlərin arxasında rus imperiyasının məğlubedilməz zor-gücü dayanırdı. O güc bu gün Ermənistanın arxasından əlini məlum səbəblərdən çəkib. Ona görə də Ermənistan indi real olaraq məzlum duruma düşüb.
Son hesablamalara görə, antiterror əməliyyatından sonra Qarabağdan təxminən 86 min nəfər Ermənistana köçüb. Onların yarıdan çoxü artıq Ermənistanda deyil, digər ölkələrə miqrasiya edib. Hazırda Ermənistanda təxminən 40 min civarında Qarabağ qaçqını var. Amma hökumət bunun öhdəsindən gələ bilmir.
90-cı illərin əvvələrində Azərbaycanda bir milyondan çox qaçqın və məcburi köçkün var idi. Azərbaycan xalqı və dövləti əl-ələ verərək bu problemə sinə gərdi, bütün qaçqın və məcburi köçkünləri minimim yaşayış şəraiti ilə təmin etdi.
Ermənistanın isə belə bir qüdrəti yoxdur. Ermənistan Avropa və ABŞ-dan qaçqınları yerbəyer etmək üçün maliyyə dəstəyi istəyir. Onlar isə həmişəki kimi Paşinyana "ağıllı" məsləhətlər verir. Bir müddət əvvəl Avropa Birliyinin dəstəyi ilə Ermənistan Qarabağ qaçqınları üçün məşğulluq proqramına start verdi. Həmin proqram çərçivəsində cəmi 250-300 nəfər civarında qaçqın işlə təmin edilə bildi. Bu isə çox aşağı göstəricidir.
Hazırda isə hökumət qaçqınların xərclərindən konkret olaraq yaxa qurtarmaq istəyir. Buna birinci səbəb dövlət büdcəsinin məhdud olmasıdır. Büdcə imkan versə Paşinyan qaçqınların da səsindən yararlanmaq üçün ən azı bu yardımi iki il davam etdirərdi. Lakin büdcə xəcləri buna imkan vermir.
İkincisi, Qarabağ qaçqınlarının böyük əksəriyyəti Nikol Paşinyanın deyil, "revanşist" müxalifətin elektoratına daxildir. Ona görə də Paşinyan qaçqınları öz tərəfinə çəkməkdənsə, taleyin ümidinə buraxmağı üstün tutur.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, onsuz da onların sayı azdır, seçki nəticələrinə təsir imkanları sıfıra bərabərdir. Bu səbəbdən də, qaçqınların etirazlarına baxmayaraq, hökumət verdiyi qərarı dəyişməyəcək.
Erməni mediasında etiraz aksiyasından yayılan görüntülərdən də məlum olur ki, etirazçıların sayı elə də çox deyil. Yəni bu gün Paşinyan iqtidarının qarşıya qoyduğu başlıca məqsəd gələnilki seçkilərə hazırlaşmaqdır. Qarabağ qaçqınları isə bu prosesdə əhəmiyyətli rol oynaya bilən kontingent deyil. Hələ bəlkə də hökumət bütün digər imtiyazları da aradan qaldıracaq ki, qaçqınlar ölkəni tərk etsin. Bu tendensiya açıq-aşkar sezilməkdədir. Belə ki, qaçqınların həyat şəraitini təmin edə bilməyən hökumət əslində beynəlxalq dönörlara müraciət edə bilər. Amma Paşinyan hakimiyyəti buna ehtiyac duymur. Çünki qaçqınların taleyi onun üçün maraqlı deyil, bu hökumət qaçqınları özünə izafi və xeyirsiz yük sayır.
Akif NƏSİRLİ
