Yenidən Azərbaycan-Ermənistan toqquşmaları ola bilər - İrəvan eskalasiya yolundadır...
Azərbaycan və Ermənistan hakimiyyəti sülh müqaviləsinin mətni üzərində razılığa gələ bilsələr də, regionda təhlükəsizlik vəziyyəti İrəvanın üzündən heç də müsbətə doğru dəyişməyib. Son bir neçə gündə erməni tərəfi Azərbaycn ordusunun mövqelərini atəşə tutmaqdadır. Həmişəki kimi Ermənistan tərəfi hər şeyi inkar edir, avropalı müşahidəçilər də onların tərəfində duraraq “heç bir qanun pozuntusu qeydə almırlar”.
Qeyd edək ki, təkcə martın 16-dan 18-dək Ermənistan hərbçiləri atıcı silahlardan azı altı dəfə atəş açıb. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, ermənilər Qarabağda yerləşən əraziləri atəşə tutublar. Adəti üzrə Ermənistan Müdafiə Nazirliyi hər dəfə belə bir hadisənin baş vermədiyini bəyan edib. Ermənistan baş nazirinin ofisinin sərhəddə atışmaları təkzib edir. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi isə bu xüsusda bəyan edib ki, Bakı erməni tərəfinin yerdəki reallıqları və sərhədyanı bölgələrdə atışma faktlarını təhrif edən bəyanatını qətiyyətlə rədd edir: “Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin bəyan etdiyi atəş açılması hallarına, eləcə də Ermənistan tərəfinin də xəbərdar olduğu video çəkilişlərdə görünən Ermənistan hərbi qulluqçularının açıq təxribatlarına son qoyulması sabitlik üçün zəruri şərtdir. Xoşməramlılıq nümayiş etdirmək və bu cür təxribatlara son qoymaq əvəzinə, Ermənistan tərəfinin mücərrəd və praktiki olaraq qeyri-mümkün təklifləri Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan tərəfindən 30 ilə yaxın işğalı müddətində olduğu kimi heç bir əsası yoxdur. Bu, işğala son qoymağa çağırış etmək əvəzinə, Minsk qrupu həmsədrlərinin irəli sürdüyü təklifləri xatırladır”. O da vurğulanır ki, əgər Ermənistan hökuməti baş nazirin ofisinin də bəyan etdiyi kimi sülh gündəmini rəhbər tutursa, o zaman sərhədyanı ərazilərdə hücum silahlarının yerləşdirilməsi də daxil olmaqla kütləvi hərbiləşmənin Ermənistanın belə bir gündəliyinə necə xidmət etdiyi barədə izahat verməsi yerinə düşərdi: “İki ölkə arasında sülh və dövlətlərarası münasibətlərin qurulması haqqında sazişin mətninin yekunlaşdırılması ilə bağlı Ermənistanın guya xoşməramlı olmasına gəlincə, məhz Azərbaycanın sülh sazişi üzərində işləmək təklifi ilə ilk addımları hələ 2022-ci ilin əvvəlində atmasına baxmayaraq, Ermənistanın bütün vasitələrlə prosesi necə pozduğu faktını xatırlatmaq yerinə düşər. Onu da qeyd edək ki, Ermənistanın danışıqlarda törətdiyi çoxsaylı çağırışlara, o cümlədən Azərbaycan ərazilərindən qalan qüvvələrini çıxarmaqdan imtina etməsinə və ərazilərimizdə qurduqları rejimi təşviq etməsinə baxmayaraq, məhz Azərbaycanın səyləri və tədbirləri nəticəsində prosesdə belə bir nailiyyət əldə olunub”.
Bunların fonunda Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan baş verənlərə o qədər də əhəmiyyət verməməyi təklif edir: “İndiki mərhələdə vəziyyətin gərginləşəcəyini düşünmürəm, biz yalnız sülh müqaviləsi ilə bağlı razılaşmanı elan etmişik və Aİ müşahidəçilərinin qiymətləndirməsi göz qabağındadır. Azərbaycanın qaldırdığı hər bir “narahatlığın” müqavilədə həlli yolları var. Əgər bu kifayət etməsə, biz yenidən müzakirə etməyə və anlamağa hazırıq ki, Ermənistan konstitusiyasinda ərazi iddiaları kimi bir anlayış var, ya yox?”.
Bütün bunlara da rəsmi Bakının cavabı gecikməyib. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Ceyhun Bayramov Ermənistandakı revanşist meyllərin ikitərəfli münasibətlərin normallaşmasına ciddi maneə olduğunu bildirib: “Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişi üzrə ikitərəfli danışıqlarda əldə olunan irəliləyişlərə, Ermənistanda davam edən revanşizm tendensiyası, Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını özündə əks etdirən konstitusiyanin və digər hüquqi aktların müddəalarının dəyişdirilməsi üçün siyasi iradənin olmaması, eləcə də xarici qüvvələrin birbaşa dəstəyi ilə Ermənistanın sürətlə silahlanması Azərbaycanla münasibətlərin normallaşmasına ən ciddi maneə kimi qalmaqda davam edir”. Ermənistandakı Qafqaz İnstitutunun rəhbəri Aleksandr İskəndəryan bildirib ki, proseslər sülh müqaviləsinin mətni üzrə razılaşmanın onun tezliklə imzalanmasına gətirib çıxarmayacağından xəbər verir: “Adətən, mövqelərin atəşə tutulması ilə bağlı bəyanatlar danışıqlar prosesi çərçivəsində bəzi hadisələrlə əlaqələndirilir. Bakı və İrəvan sülh müqaviləsinin mətni üzərində razılaşdıqlarını elan etməzdən əvvəl də onlar dinlənilib. Bu, təzyiq formalarından biridir. Bu, bir növ yelləncəkdir: əgər müsbət bir şey eşidilirsə, o zaman hansısa təhlükə də eşidilməlidir və əksinə”. Azərbyacnın Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzində isə hesab olunur ki, Ermənistan tərəfinin atəşkəsi pozması halları heç nəyə ciddi təsir etməyəcək adi təxribat ola bilər. Lakin Ermənistan hakimiyyəti konstitusiyanin preambulasından Qarabağın adı çəkilən Müstəqillik Bəyannaməsinə istinadı çıxarmayana qədər sülh müqaviləsi imzalanmayacaq: “Tarix bilir ki, beynəlxalq sənədlər 10-20 ildən sonra öz əhəmiyyətini itirir. Əgər müəyyən müddətdən sonra Ermənistanda revanşistlər hakimiyyətə gələrək Paşinyanın konstitusiyaya zidd saziş imzaladığını bəyan etsələr, eyni şey sülh müqaviləsi ilə də baş verə bilər. Bu, fundamental problemdir, qalanı, o cümlədən ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılması tez bir zamanda həll oluna bilər. Bakı İrəvanın sülhə hazır olması ilə bağlı bəyanatları ilə kifayətlənmir, ondan əməli addımlar gözləyir”.
Ramil QULİYEV
