ABŞ “Azadlıq heykəlinə” görə Parisə təhqiramiz cavab verdi - “indi almanca danışırdınız”...
Firdovsiyyə Əhmədova: “ABŞ rəsmisinin “fransızlar ABŞ sayəsində almanca danışmırlar” deyiminə gəlincə, İkinci Dünya müharibəsində Almaniya Fransanı işğal etmişdi, sonra...”
Avropa Parlamentinin fransız deputatı bir neçə gün əvvəl Azadlıq heykəli ilə bağlı məsələni gündəmə gətirərək bildirib ki, heykəl “öz sahibinə - Fransaya” geri verilməlidir.
Ağ Evin mətbuat katibi Kerolayn Livit ABŞ-nin Azadlıq heykəlini Fransaya qaytarıb-qaytarmayacağı ilə bağlı suala cavab verərkən “yalnız Amerika Birləşmiş Ştatlarının sayəsində fransızlar indi almanca danışmırlar. Onlar bizə çox minnətdar olmalıdırlar”-deyib.
“Fransızlar ABŞ sayəsində almanca danışmırlar” fikri ilə Kerolayn Livit hansı hadisəyə işarə vurub? Bununla hansı məsələni Fransanın yadına salıb?
“...ABŞ öz iştirakını qabardaraq Fransaya belə bir mesaj verir ki, faşizm üzərində qələbə qazanılmasaydı Fransa Almaniyanın işğalı altında qalardı və fransızlar almanca danışardı, fransızca aradan qalxardı”
Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Firdovsiyyə Əhmədova “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, ABŞ rəsmisi İkinci Dünya müharibəsi zamanı Almaniyanın Fransanı işğal etməsinə eyham vurub. F.Əhmədova qeyd etdi ki, Fransa Almaniyanın işğalına məruz qalmışdı və sonra 1944-cü ildə ABŞ və digər müttəfiq qüvvələrin köməyi ilə azad edilib.
“Ümumiyyətlə, bu ritorika, bu danışıq onların bir-birinə diplomatik təzyiq vasitəsidir. ABŞ rəsmisinin “fransızlar ABŞ sayəsində almanca danışmırlar” deyiminə gəlincə, İkinci Dünya müharibəsində Almaniya Fransanı işğal etmişdi, sonra ABŞ və digər müttəfiq qüvvələrin dəstəyi ilə azad edildi. Bilindiyi kimi, o dövrdə SSRİ, Böyük Britaniya, ABŞ və Şarl De Qolun rəhbərlik etdiyi Fransanın mühacirət hökuməti antifaşist düşərgəsini təşkil edirdilər. Ona görə də faşizm üzərində qələbə çalmaqda ABŞ öz iştirakını qabardaraq Fransaya belə bir mesaj verir ki, faşizm üzərində qələbə qazanılmasaydı Fransa Almaniyanın işğalı altında qalardı və fransızlar almanca danışardı, fransızca aradan qalxardı. Amma təbii ki, faşizm üzərində qələbə yalnız ABŞ-ın hesabına olmayıb, bu, tarixdən məlum məsələlərdir. O ki qaldı Fransanın Azadlıq heykəlini ABŞ-dan geri istəməsinə, bu qeyri-ciddi diplomatik təzyiq ritorikasıdır. Məsələ ondadır ki, Azadlıq heykəli Birləşmiş Ştatların yaradılmasının, yəni istiqlaliyyətinin elan olunmasının 100 illiyində Fransa tərəfindən hədiyyə olunub. Təbii ki, müəllif də fransızdır. Amma nəzərə alsaq ki, ABŞ-da hər dörd ildən bir prezident seçkiləri keçirilir və prezidentlər dəyişilir, Tramp administrasiyası ilə Fransa arasında münasibətlərin gərginliyi fonunda fransız deputat tərəfindən bu məsələnin qaldırılmasından belə çıxır ki, hər dəfə rəhbərlik dəyişəndə onun kursundan asılı olaraq o heykəl geri qaytarıla, yaxud tələb oluna bilər”.
F.Əhmədovanın fikrincə, bu qeyri-ciddi məsələdir. Burada bir məqamın da olduğunu deyən ekspertin sözlərinə görə, vaxtilə Fransa tərəfindən bir azadlıq, demokratiya carçısı kimi, demokratik institutların təntənəsi olaraq ABŞ-a bir jest olunub. “Nəzərə alsaq ki, Fransa Tramp Rusiyanı - təcavüzkarı dəstəklədiyinə, onun yanında olduğuna, antidemokratik bir kurs yeritdiyinə görə Azadlıq heykəlini ABŞ-ın kursuna simvol kimi uyğun gəlmədiyi baxımından geri istəyir, amma Fransanın özü də o qədər ədalətsizdir ki... Ermənistan 30 il ərzində Azərbaycana qarşı təcavüzkar siyasət yeridəndə Fransa özü niyə zalımın, işğalçının yanında yer alırdı?. İndi ABŞ-ı tənqid edir ki, sən zalımın yanında yer alırsan. Ancaq Fransa nəinki 30 il ərzində təcavüzkarın yanında yer aldı, hətta bu siyasəti indi də davam etdirməkdədir. Yəni çox gözəl bilinir ki, indiki texnoloji imkanlar baxımından təcavüzkar kimdir, təcavüzə məruz qalan kimdir. Avropa İttifaqı missiyasının gəlib Ermənistan sərhədində dayanıb Azərbaycana binoklla baxmağının özü elə utancverici bir hərəkətdir ki, ora gəlib texnoloji baxımdan heç binoklla baxmağa ehtiyac yoxdur. Binoklla gəlib sərhəddən baxırlar, günümüzdə də Ermənistan tərəfindən atəşkəs pozulur, təxribatlarlar törədilir, bəs o azadlıqsevərlər, təcavüzə qarşı olanlar niyə binoklun arxa tərəfindən görmürlər ki, Ermənistandan Azərbaycana yenə də təcavüz cəhdləri olunur? Yəni bu baxımdan, hər bir mesajın, sözün deyimində eyni zamanda bir məsuliyyət olmalıdır ki, sənin öz ölkən doğrudanmı demokratik prinsiplərə, azadlıq prinsipinə ardıcıllıqla riayət edir?
Bəli, əgər bu gün ABŞ faşizm üzərində qələbədə öz payını qabardaraq xatırladırsa ki, fransızlara belə yardım edib, onda ABŞ bir az daha erkən tarixə də nəzər sala bilər. İstiqlaliyyət müharibəsi dönəmində monarxiya Fransasının ABŞ-a yardımı da tarixdə bir faktdır ki, könüllü və dövlət səviyyəsində Fransa tərəfindən (o dövrdə ABŞ dövlət kimi elan olunmamışdı-F.Ə) istiqlaliyyət savaşında onlara xeyli yardım göstərilib. Təbii ki, dövlətlər bu yardımı göstərəndə də öz dövlət maraqlarından çıxış edirlər”.
F.Əhmədovanın sözlərinə görə, İstiqlaliyyət savaşında İngiltərəyə qarşı vuruşan Amerika koloniyalarına dəstək verməkdə o zaman Fransanın öz marağı vardı. “Təbii ki, faşizm üzərində qələbə çalınmasında da ABŞ-ın öz marağı var idi. Bu baxımdan, heç də Fransanın marağı üçün nə ABŞ ona yardım göstərməyib, nə də vaxtilə Fransa İstiqlaliyyət savaşında Amerika koloniyalarının marağını güdərək ona yardım göstərməyib. Hər bir dövlət öz maraqları baxımından çıxış edir.
Nəzərə alaq ki, Azadlıq heykəli 1886-cı ildə Birləşmiş Ştatların elan olunmasının 100 illiyi münasibətilə hədiyyə edilmişdi. O zamanlar hələ ABŞ yenicə başlayırdı. Az sonra biz onu görəcəyik ki, XIX əsrin sonunda necə imperialist siyasəti yürüdərək müstəmləkə siyasətinə başlayıb. Ona görə bütün hallarda istər Fransa olsun, istərsə də ABŞ və yaxud digər dövlətlər olsun, hansılar ki, imperialist siyasət yeridirlər, imperialist niyyətlərini davam etdirirlər onların azadlıq, demokratiya prinsipləri ilə beynəlxalq siyasi möhtəkirlik etmələri çox qeyri-ciddi görünür, hələ də əsarət altında olan, təcavüzə məruz qalan xalqlar, ölkələr tərəfindən qınaqla qarşılanır. Ona görə, yenə də deyirəm, bu ritorika ancaq qarşılıqlı təzyiq və diplomatik gərginliyin bir nümunəsidir. Təbii ki, bundan irəliyə gedən addım yalnız hakimiyyətlərin dəyişməsi fonunda baş verə bilər”-deyə F.Əhmədova bildirdi.
İradə SARIYEVA
