Ukrayna üzrə danışıqlardan Avropanı kənarda qoydular - müqavimət başladı...
Azər Həsrət: "Əslində belə düşünmək olar ki, Tramp bir güllə ilə iki dövşan vurmağa çalışır"
Hazırda Finlandiyada olan Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ABŞ və Rusiya liderləri Donald Tramp və Vladimir Putinin söhbəti fonunda deyib ki, regionadakı münaqişənin həlli üçün Avropa danışıqlar masası arxasında olmalıdır.
“Avropa danışıqlar masası arxasına əyləşməlidir və Avropanın təhlükəsizliyi ilə bağlı hər şey Avropa ilə birlikdə həll edilməlidir”, - Zelenski bildirib.
Finlandiyaya səfərin məqsədinin Ukraynanın müdafiəsinə dəstək və Ukraynada silah istehsalına investisiyalar üzrə danışıqlarla bağlı olduğu bildirilir.
Əslində Zelenskinin tələb etdiyi Avropa təhlükəsizliyi, həm də elə Ukraynanın təhlükəsizliyi deməkdir. Digər tərəfdən, Tramp nədənsə, əvvəldən Ukrayna müharibəsini bitirmək üçün yalnız Rusiya ilə danışır. Əslində isə beynəlxalq ekspertlər də bəyan edir ki, münaqişənin ədalətli həlli üçün danışıqlarda tərəflər və onların yaxın müttəfiqlərinin iştirakı mütləqdir. Zelenskinin bu çağırışı nəyi dəyişə bilər? Tramp çoxtərəfli Ukrayna-Rusiya müharibəsinin aradan qaldırılması üçun apardığı danışıqlara kənar aktorları - ən azı hər iki tərəfi və onların müttəfiqlərini dəvət edəcəkmi? Yoxsa bu, zamana bağlı məsələdir?
Məsələ ilə bağlı baki-xeber.com-a açıqlama verən siyasi şərhçi Azər Həsrət bildirdi ki, ümumiyyətlə, bu prosesdən nə Ukraynanı, nə də Avropanı kənarda qoymaq mümkündür: "Ukrayna bu münaqişənin tərəfi kimi, sözsüz ki, masa arxasında oturmalıdır. Eyni zamanda, Ukrayna Avropanin bir parçasıdır və bu məsələdə həm də Avropanin taleyi həll edilir. Belə bir şəraitdə heç kim, hətta Tramp belə Avropanı bu oyundan çıxara bilməz. Bu baxımdan Avropanın bu danışıqlarda iştirakı mütləqdir.
Mən inanıram ki, müəyyən zaman kəsiyindən sonra Avropa, Ukrayna, Rusiya, ABŞ və onların müttəfiqlərindən ibarət bir danışıqlar formatı qurulacaq.
Düşünürəm ki, tərəflərdən biri kimi, qardaş Türkiyənın də bu danışıqlarda iştirakı mümkündür. İstənilən halda, Türkiyə bu məsələdə özünün konstruktiv mövqeyi ilə seçilib. Münaqişənin hər iki tərəfi ilə Türkiyə normal münasibətlər saxlamağı bacaran yeganə dövlətdir. Heç bir ikinci dövlət bu performansı təkrarlaya bilmir. Ona görə də sülhyaratma prosesində Türkiyənin faydalı rolu ola bilər.
Avropa isə istənilən halda bu prosesdə tərəf kimi iştirak edəcək, onsüz mümkün deyil. Necə yəni, Avropanin taleyi həll edilir, amma o kənarda qalır? Bu mümkün deyil.
Əslində belə düşünmək olar ki, Tramp bir güllə ilə iki dövşan vurmağa çalışır. Yəni o, bu prosesdən Avropanı kənarlaşdırıb nüfuzdan salmağa çalışır ki, dünyanın taleyini həll edəcək supergücün Amerika olduğunu ortaya qoysun. İndi bunu zaman göstərəcək,Tramp bu işi bacaracaqmı?"
Beynəlxalq ekspertlərin yekdil fikri ondan ibarətdir ki, Trampın ilkin mərhələdə yalnız Rusiya ilə anlaşmasının arxasında müəyyən iqtisadi və siyasi maraqlar dayanır. Belə ki, ilk növbədə Tramp yalnız Rusiya ilə anlaşmaqla onun etibarını qazanıb, öz tərəfinə çəkmək istəyir. Bununla Tramp həm də Çin-Rusiya münasibətlərinə təsir etmək imkanı qazanmaq istəyir. Bu da Amerikanın ümümi maraqlarına tam şəkildə cavab verir. Çünki ABŞ-nin qarşıdakı yüz illik siyasəti Çin üzərində qurulub.
Digər tərəfdən, o düşünür ki, yalniz Rusiya ilə anlaşmaqla qısa müddətə atəşkəsə, müvəqqəti də olsa, nail olmaq mümkündür. Hazırda 3-5 aylıq atəşkəs də Tramp üçün məqbuldur. Həmin atəşkəs dövründə Tramp Ukrayna minerallarının istismarı ilə bağlı müqavilə bağlaya və hasilata başlaya bilər. Tramp hazırda bu hasilatı tezliklə başlamaq istəyir ki, qarşıdakı parlamentlik dönəmi ərzində Amerikaya sanballı məbləğdə sərvət gətirə bilsin. İş başlayandan sonra Rusiya ilə də alver etmək olar. Rusiyanın işgal etdiyi ərazilərdə qalmasına görə Tramp Putindən də layiqli ənam alacaq. Yəni bu gün Tramp dünyanın siyasi sisteminə yalnız biznesmen gözü ilə baxır. Bu yolla Amerikaya daha çox sərvət gətirib, firavanlığı yüksəltmək və növbəti dönəmdə prezidentlik kürsüsünu qorumaq - ABŞ-nin 47-ci prezidentinin əsas hədəfi budur.
Akif NƏSİRLİ
