Tramp bu media orqanlarından Azərbaycanın da "qisasını aldı"...
Müşfiq Ələsgərli: "Stiven Kapusun bu açıqlaması təsdiq edir ki, “Azad Avropa” (“Azadlıq”), “Amerikanın səsi” və “Azad Asiya” radioları ABŞ xarici siyasətinin təbliğatçısı və təşviqatçısı olublar"
USAID-in, “Amerikanın səsi” və “Azadlıq” radiolarının fəaliyyəti dayandırıldı, yəni ən azı ABŞ-dən ayrılan maliyyə kəsildi. Bu struktur və media qurumları onilliklərdir ki, ayrı-ayrı dövlətllərə, xalqlara, o cümlədən Azərbaycan dövlətinə və xalqına qarşı çirkin kampaniyalar təşkil ediblər.
Uzun illər Azərbaycanda sağlam düşüncəli, dövlətçilik mövqeyi olan insanlar bu şər yuvalarının əsl niyyətlırini ifşa edib, onlara işləyən xəyanətkarların simasını açıb göstərublər.
İndi bu qurumlar artıq layiq olduqları yerdədirlər.
Bu cür qurumlar doğrudanmı artıq Amerikaya lazım deyil? Yoxsa Tramp daha effektiv təşkilat və media orqanları qurmaq fikrindədir?
Məsələ ilə bağlı baki-xeber.com-a açıqlamasında Mətbuat Şurası İdarə heyətinin üzvü, media eksperti Müşfiq Ələsgərli bildirdi ki, ABŞ Prezidenti Donald Tramp martın 14-də 7 federal qurumun ləğv edilməsi barədə fərman imzalayıb. Onların sırasında Qlobal Media Agentliyi (USAGM) də yer alır. USAGM əsasən ABŞ-nin xaricə yönəlik media layihələrini maliyyələşdirib. Beynəlxalq auditoriya üçün məlumatlar yayan “Azad Avropa” (“Azadlıq”), “Amerikanın səsi”, “Azad Asiya” radiolarının fəaliyyəti Qlobal Media Agentliyinin ayırdığı vəsaitlə təmin edilib. Martın 14-də imzalanan fərman USAGM ilə yanaşı, adıçəkilən media subyektlərini də sıradan çıxarır. Çünki maliyyə kəsilir. Nəzərə alaq ki, təkcə “Amerikanın səsi” radiosunun illik büdcəsi təxminən 260 milyon dollar məbləğində olub. “Azadlıq” Radiosunun büdcəsi də bənzər rəqəmlərlə ifadə edilib. Bu vəsaiti digər hər hansı bir donorun kompensasiya edə biləcəyi rasional görünmür. Düzdür, Çexiyanın Xarici işlər naziri Yan Lipavski martin 17-də avropalı həmkarlarına müraciət edərək, maliyyədən məhrum edilmiş "Azad Avropa/Azadlıq Radiosu"nun fəaliyyətinin davam etdirilməsi üçün hərəkətə keçməyin zəruri olduğunu elan edib. Amma bu, sadəcə təklifdir. İcrasına qərar verilib-verilməyəcəyi bilinmir.
USAGM-ın bağlanmasından bir həftə öncə - martın 9-da isə ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAİD) icra etdiyi proqramların 83%-nin rəsmən ləğv edilməsinə qərar verilib. Həmin 83 faiz layihə USAİD tərəfindən maliyyələşdirilən və 120-yə yaxın ölkədə icra olunan 5200 qrant müqaviləsini, on milyardlarla dollar məbləğində vəsaiti əhatə edir.
Məsələ ondadır ki, hər iki qurum - həm USAGM, həm də USAİD indiyədək ABŞ xarici siyasətinin, ABŞ-nin ekspansiya proqramının əsas icraçılarından biri olub. Mövzu ətrafında yaranmış ajiotajın səbəbi də bu nöqtəyə bağlanır. Donald Tramp ABŞ-nin xarici ekspansiya siyasətinin əsas elementlərindən olan bu radioları nə üçün hədəfə alır? ABŞ-nin ümumilikdə xarci siyasət kursu dəyişirmi, yoxsa Tramp komandası ABŞ xarici siyasətini təbliğ etmək üçün yeni, daha effektiv mexanizmlər tapıb? Qlobal rəy mərkəzlərinin son 2 ay müddətində apardıqları müzakirələrə rəğmən, bu suallara hələ ki, aydın cavab verilməyib. Ən müxtəlif versiyalar gündəmə gətirilir. Həmin versiyaları 2 qrup üzrə təsnifatlaşdırmaqla, prosesin mahiyyəti barədə müəyyən təsəvvürə gəlmək mümkündür.
ABŞ-nin Dövlət İdarəetməsinin Səmərəliliyi Departamentinin (DOGE) rəhbəri İlon Maskın verdiyi açıqlamaların təhlili göstərir ki, USAİD və USAGM-in fəaliyyətində sövdələşmə, mənimsəmə, korrupsiya əlamətləri aşkara çıxıb. Ehtimal olunur ki, ABŞ büdcəsindən ayrılan və bu agentliklər üzərindən realizə edilən maliyyə vəsaitinin təqribən 40 faizə qədəri mənimsənilib, yaxud israf edilib.
İkinci istiqamət isə USAİD və USAGM-ın fəaliyyətinin qeyri-səmərəliliyi üzərində qurulub. Bu fikirlər ABŞ-nin dövlət katibi Marko Rubionun açıqlamalrından ortaya çıxır. Rubionun fikrincə, bu agentliklər üzərindən indiyədək icra edilmiş proqramlar ABŞ-ın əsas milli maraqlarına xidmət etməyib, bəzi hallarda isə, hətta milli maraqlara zərər vurub. Ehtimal olunur ki, Tramp komandası ABŞ-nin ekspansiya siyasətini daha effektiv mexanizmlər üzərindən qurmağı planlayır. Bu baxımdan ənənəvi media üzərində qurulmuş təbliğat ruporları səmərəsiz görünür, sıradan çıxarılır. Əvəzində sosial şəbəkə platformaları üzərindən iş qurulmasına daha çox önəm verilir.
Hansı versiyaların dayanaqlı olacağı yaxın zamanlarda bilinəcək. Hər halda, Prezident Donald Tramp 2025-ci il yanvar ayının 24-də ABŞ-nin xaricə yönəlik xərclərinin araşdırılıb qiymətləndirilməsi üçün sərəncam verib. Sərəncama uyğun olaraq, qarşıdakı 90 gün ərzində ABŞ-nin xaricə yönəlik bütün proqramları üzərində təhqiqatlar aparılacaq. Təhqiqatlar yekunlaşdıqdan sonra bu mövzuda daha detallı bilgilər ortaya çıxacaq.
İndi isə mövzu ilə bağlı daha bir nüansa diqqət yetirilməsi zərurətə çevrilir. “Azadlıq” Radiosunun baş direktoru Stiven Kapus USAGM-ın fəaliyyətinin dayandırılmasına münasibət bildirərkən deyib ki, Azadlıq Radiosunun maliyyəsinin dayandırılması, yəni radonun faktiki olaraq ləğv edilməsi “Amerikanın düşmənlərinə böyük hədiyyə olacaq. İranın ayətullahları, Çinin kommunist liderləri, Moskva və Minskdəki avtokratlar 75 illik fəaliyyətindən sonra Azadlıq Radiosunun bağlanmasına sevinəcəklər. Çünki USAGM-ın fəaliyyətinin dayanması düşmənlərimizin qarşısında ABŞ təbliğatını zəiflədəcək”. Stiven Kapusun bu açıqlaması təsdiq edir ki, “Azad Avropa” (“Azadlıq”), “Amerikanın səsi” və “Azad Asiya” radioları ABŞ xarici siyasətinin təbliğatçısı və təşviqatçısı olublar. Hansı ki, indiyədək özlərini bütün dünyaya müstəqil, obyektiv, qərəzsiz media subyekti kimi təqdim ediblər. Müasir Qərb nəzəriyyəsində qeyd edilir ki, “təbliğat və təşviqatın başlandığı yerdə azad jurnalistika fəaliyyəti bitir”. Bu radiolar tendensiyalı fəaliyyət göstəriblər. Hadisələri obyektiv şəkildə deyil, ABŞ xarici siyasəti kontekstindən işıqlandırıblar. Onların bu cür davranışları dünya dövlətlərinə, bəşəriyyətə, demokratiya hərəkatına ciddi zərbə vurub. Bu davranışdan zərər çəkənlər sırasında Azərbaycan da var. Həmin radiolar 30 il müddətində işğala məruz qalmış Azərbaycanın deyil, işğalçı Ermənistanın yanında yer tutublar. Ölkəmiz barədə olmayan hədyanlar uyduraraq dünyaya çatdırıblar və beynəlxalq ictimai rəydə dövlətimiz haqqında yanlış rəy formalaşdırmağa çalışıblar. Prezident Donal Trampın bu gün bu media qurumları barədə verdiyi qərarlar, hansı niyyət güdməsindən asılı olmayaraq, sanki indiyədək yol verdikləri qəbahətlərə görə onların cəzalandırılmasını təmin edir".
Dəniz NƏSİRLİ
