Ermənistan sülhə ən yaxın olduğumuz vaxt sərhədlərə təcavüz edir - kimin planıdır...
Mehman İsmayılov: "Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanması gercəkləşməyə doğru yaxınlaşdıqca təmas xəttində gərginlik bir qədər də artacaq"
Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin mətni razılaşdırılandan sonra mövqelərimiz tez-tez atəşə tutulmağa başlayıb. Son günlər artıq müxtəlif istiqamətlərdə ordumuzun mövqelərinin bir neçə dəfə atəşə tutulduğu barədə rəsmi məlumat verilib.
Ermənistanla Azərbaycanın heç vaxt müşahidə edilmədiyi qədər sülhə yaxın olduğu bir dönəmdə atəşkəsin pozulması kimin maraqlarına xidmət edir? Bu təxribat kimin işinə yarayır?
Ermənistan isə bu informasiyaları təkzib edir. Adətən Ermənistan atəşkəsi təsdiqləyib, günahı qarşı tərəfin üstünə atırdı. Lakin sadəcə indi təkzib edir. Azərbaycan tərəfi isə adətən düşmənin cavab atəşi ilə susdurulduğunu qeyd edirdi, amma indiki məlumatdan görünür ki, ordumuz cavab atəşi açmır.
Məsələ ilə bağlı baki-xeber.com-a açıqlama verən politoloq Mehman İsmayılov bildirdi ki, birincisi, Ermənistan gerçək sülhdən danışmır: "Ermənistan hakimiyyəti razılaşdırılmış 17 maddədən ibarət olan çərcivə sazişinin imzalanmasını istəyir. Razılaşdırılmış 17 maddə Ermənistanın Azərbaycana qarşı başlatdığı 30 illik təcavüzün səbəblərinin deyil, nəticələrinin ortadan qaldırılmasına hesablanıb. Müharibənin səbəbləri Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialari idi ki, ona ən müxtəlif tərzdə libaslar geyindirirdilər. Deyirdilər ki, guya Qarabağda yaşayan ermənilərin sosial-iqtisadi problemləri var, guya onlar erməni olduqları üçun Azərbaycanda onlara ögey münasibət bəslənilir. Daha sonra tarix uydurdular ki, guya bura tarixi erməni torpaqlarıdır, ona görə də əhalinin təsərrüfat fəaliyyəti Ermənistanla bağlıdır. Gördülər ki, bunların heç biri Sovet İttifaqının, sovet Azərbaycanının və sovet Ermənistanının konstitusiyasına uyğun gəlmir. O zaman Rusiyadakı ideoloqların və strateqlərin düşundüyü tezisləri ortaya atdılar. Dedilər ki, biz millətlərin öz müqəddəratını təyinetmə hüququndan istifadə etmək istəyirik. Lakin artıq ox yayından çıxmışdı və Ermənistan 1989-cu ilin dekabr ayının 1-də Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Qarabağı özünə birləşdirmək barədə qərar verdi. Daha sonra ermənilər müstəqillik bəyannaməsində Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin Ermənistana birləşdirilməsini nəzərdə tutan maddə saldılar. Ardınca isə Ermənistan konstitusiyasının preambulasında müstəqillik bəyənnaməsinə istinad yer aldı. İndi Azərbaycan həmin ərazi iddiasının ortadan qaldırılmasını tələb edir. Yəni Azərbaycan müharibənin nəticələri ilə bərabər, həm də səbəbini aradan qaldırmaq istəyir. Paşinyan rejimi isə tələsərək istəyir ki, Türkiyə və Azərbaycanla kommunikasiyaların açılmasına nail olmaq üçün konstitusiya dəyişikliyinə getmədən 17 maddədən ibarət çərçivə sazişinin imzalanmasina nail olsun. Əlbəttə, Azərbaycanın mövqeyi sərt və obyektivdir. Ermənistan biz bu sənədi imzalamağa hazırıq, yerin və tarixin müəyyən edilməsini gözləyirik deyəndə, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bəyan etdi ki, biz Ermənistandan Minsk qrupu həmsədirlik institutunun ləğvi barədə hüquqi müraciəti və konstitusiyaya müvafiq dəyisikliklərin edilməsini gözləyirik.
O ki qaldı Ermənistanın sülhdən danışıb, bir gündə üç dəfə atəşkəsi pozmasına, əlbəttə, Azərbaycanla Ermənistan arasında sulh sazişinin imzalanması gercəkləşməyə doğru irəlilədikcə təmas xəttində gərginlik bir qədər də artacaq. Bəlkə də bu artım həndəsi silsilə ilə müşayiət ediləcək. Çünki nə İran, nə Rusiya, nə Fransa, nə Rusiyada yaşayan 3,5 milyon erməni, nə Fransada və ABŞ-də olan erməni lobbisi, nə erməni kilsəsi, nə daşnaklar, nə qımçaqçılar, nə asalaçilar, nə də Qarabağı tərk etmiş erməni caniləri bu sənədin imzalanmasında maraqlıdır. Bu səbəbdən atəşkəsin kimin tərəfindən pozulduğunu dəqiq söyləmək çətindir. Ola bilsin ki, bu, Azərbaycana qarşı təzyiq kampaniyasının bir hissəsidir. Buna Paşinyanın özü tərəfindən əmr verilir - Azərbaycana bu cür mesaj ötürsün ki, Ermənistanda revanşist qüvvələr var, mənimlə razılaşın, ricalarımı qəbul edin, konstitusiya dəyişikliyinə getmədən sülh sazişini imzalayaq. Yəni Paşinyan bununla göstərmək istəyir ki, ölkədə sülh sazişinin imzalanmasında maraqlı olmayan qüvvələr var, mənə güzəştə gedin.
Dugər tərəfdən, Ermənistanda Paşinyana tabe olmayan qüvvələr də var. Mən hər zaman demişəm ki, Paşinyan birləşdirici fiqur deyil. Onun qarşısında duran ən təhlükəli qüvvə erməni kilsəsidir ki, daşnaklar da, qımçaqçılar da, asalaçılar da, Qarabağ caniləri də həmin kilsənin cətiri altındadır. Ona görə də biz razılaşmaya doğru addımlar atdıqca Ermənistanın daxilində vəziyyət gərginləşəcək. Çünki Azərbaycan və Türkiyə ilə sülhə gəlmək istəyən Ermənistan hakimiyyəti erməni kilsəsinin idyalogiyasına balta çalır. Əgər Azərbaycan Ermənistanı qoyduğu şərtlər daxilində sülhə gəlməyə məcbur edirsə, bu, erməni kilsəsinin ideologiyasının öldürülməsi, onun tənəzzül etməsi deməkdir. Ona gôrə də erməni kilsəsi, daşnaklar və sadaladığımız bütün digər qüvvələr var gücləri ilə bu sazişin imzalanmasına müqavimət göstərəcəklər. Üstəlik, Qarabağ ideyasından istifadə edərək insanlıq əleyhinə cinayətlər törətmiş koçaryanlar, sarkisyanlar, oqanyanlar, petrosyanlar və s-lər yenə ortadadır, yenə də öz qəbilələrini aldatmaqla, beyinlərini yumaqla məşğuldurlar. Bu sazişlə erməni kilsəsinin "böyük ermənistan" xülyasi məhv edilir, dəfn olunur. Ona görə də sözügedən qüvvələr sazişin imzalanmasına müqavimət göstərirlər. Birmənalı şəkildə bunu Paşinyanın təşkil etdiyini iddia etmək olmaz. Amna Paşinyan bundan istifadə edə bilər ki, bununla Azərbaycan tərəfinə ölkə daxilində sülh sazişinin əleyhinə olan qüvvələrin varlığı barədə mesajı ötürsün. Bununla o, Azərbaycanın maksimal tələblərindən yayınmağa ümid edir.
Eyni zamanda, bu təxribatın arxasında xarici aktorlar - İran, Rusiya və Fransa da dayana bilər. Hansılar ki, Azərbaycanla Ermənistan arasındakı münaqişənin aradan qaldırılmasını birmənalı olaraq istəmirlər.
İndi Paşinyan çıxılmaz vəziyyətdədir - Rusiyanın Ukraynada qələbə çala bilməməsi, Rusiya və İranın Yaxın Şərqdə Türkiyəyə məğlub olmaları, Tramp administrasiyasının Ermənistan haqqında yaxın zamanlarda düşünəcəyinin gözlənilməməsi İrəvanın vəziyyətini gərginləşdirən amillərdəndir. Tramp administrasiyasının Ermənistanı müdafiə edəcəyi ehtimali da əfsanəyə bənzəyir.
Eyni zamanda, Tramp administrasiyasının Azərbaycan və Türkiyə ilə xoş münasibətləri var və bu munasibətlər inkişaf edəcək. Paşinyan bütün bunları nəzərə alaraq, istəyir ki, Türkiyə və Azərbaycanın çətiri altına girib kommunikasiyaların açilmasına nail olsun.
Sonda bir daha vurğulamaq istəyirəm ki, sülh sazişinin imzalanmasına doğru hər bir addım vəziyyəti bir qədər də gərginləşdırəcək".
Akif NƏSİRLİ
