Bakı forumu Cənubi Qafqazı kənar böhranlardan qorumaq formulunu tapdı...
Faiq Ələkbərli: "Yeni mərhələdə başqa dövlətlərin himayədarlığından uzaqlaşıb Azərbaycanın təklif etdiyi yol izlənərsə, Cənubu Qafqazda uzunmüddətli sülh bərpa oluna bilər"
Prezident İlham Əliyev martın 13-də XII Qlobal Bakı Forumu zamanı “Euronews” televiziyasına müsahibəsində dünya və regionla, eləcə də Azərbaycanla bağlı diqqət çəkən fikirlər səsləndirib.
Jurnalistin "Biz dünyada çoxsaylı geosiyasi dəyişikliklərin şahidi oluruq. Əsasən, xüsusilə də bu regionda baş verən dəyişikliklərlə bağlı mövqeyiniz nədən ibarətdir" sualına cavabında Prezident İlham Əliyev bildirib: "Əlbəttə, ətrafımızda baş verən böhranlardan regionumuzun qorunması vacib məsələdir. Təəssüflər ki, onilliklər ərzində Cənubi Qafqaz qarşıdurma və düşmənçilik bölgəsi olub. Hazırda nisbətən sakit dövrdəyik və biz diqqətimizi buna yönəltməliyik. Biz növbəti hərbi qarşıdurmanı istisna edəcək əhatəli təhlükəsizlik mexanizmləri yaratmalıyıq və Sovet dövründə olduğu kimi qonşuluq şəraitində yaşamağa çalışmalıyıq.
Bəli, biz o zaman müstəqil dövlətlər deyildik, gələcəyimizi planlaşdırmaq iqtidarında deyildik və böyük mənada mərkəzi Sovet hakimiyyətindən asılı vəziyyətdə idik. Ancaq ən azından Cənubi Qafqaz respublikaları arasında fəal təmaslar var idi. Yəni, biz belə bir təcrübəyə malikik və sadəcə bunu nəzərimizdə saxlamalıyıq. Bu regionla əlaqədar biz geosiyasi transformasiyalar ilə bağlı geridə qalmamalı, diqqətimizi regional problemlər və regional fürsətlər üzərində cəmləşdirməliyik".
Prezident bildirdi ki, sovet dövründəki kimi mehriban qonşuluq şəraitində yaşamağa çalışmalıyıq. Bu mesaj kimlərə ünvanlanıb?
"Prezidentin bu mesajı həm ermənilərə, həm də gürcülərə ünvanlanıb ki, biz birləşib öz başımıza özümüz çarə qılmalıyıq, özümüz öz problemimizi həll etməliyik"
Fəlsəfə doktoru, siyasi ekspert Faiq Ələkbərli baki-xeber.com-a şərhində bildirdi ki, Qafqaz xalqlarının, xüsusən də Cənubi Qafqaz xalqlarının dinc bir şəraitdə yaşamasının böyük bir tarixi var. F.Ələkbərlinin fikrincə, bunu yalnız XX əsrə və XXI əsrin əvvəllərinə bağlamalı deyilik, Səfəvilər dövlətinin dövründə də bu xalqlar uzun müddət bir yerdə yaşayıblar. "Sadəcə, Çar Rusiyası gələndən sonra hayları bu bölgəyə köçürməyə başladı. Yəni XIX əsrin əvvəllərində Qacarlar dövləti Rusiya ilə müharibədə məğlub olduqdan, Türkmənçay müqaviləsindən sonra hayların bu bölgəyə köçürülməsi tədricən proseslərdə problem yaratdı. Söhbət Cənubi Qafqaz xalqlarının bir arada yaşamasından gedir. Çar Rusiyasının süqutundan sonra Zaqafqaziya Seymi yarandı. Burda əsasən ermənilər sülh prosesinə mənfi təsir göstərsələr də, hər halda Zaqafqaziya Seymində qısa müddətli müstəqillik oldu. Yəni belə bir təcrübə də vardı. Cumhuriyyət dönəmində də bu sahədə müsbət inkişaf vardı.
Sonrakı dövrdə, Sovetlər zamanında ermənilər, qismən də gürcülər problem yaratsalar da, bütövlükdə stabillik mövcud idi. Sovet dövründə üç xalqın və digər Qafqaz xalqlarının arasında xoş münasibətlər oldu. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, müsbət ünsiyyətlər, təmaslar vardı. Burda həmişə problem yaradan ermənilər olub. Müstəqilliyin ilk dövründə də ən çox sülhü pozan, istər gürcülərə, istər azərbaycanlılara problem yaradan ermənilər olub".
F.Ələkbərli hesab edir ki, bu problemlərə son qoymaq üçün yenidən tarixi fürsət yaranıb və biz Azərbaycan olaraq yenidən bu məsələdə ön plana keçə bilərik. "Necə ki, Cumhuriyyət dönəmində də biz irəlidə idik. Səfəvilər türklərin, azərbaycanlıların qurduğu dövlət idi, amma burada digər xalqlara da geniş şərait yaradılırdı.
Biz həm Səfəvilər dövlətinin, həm Cumhuriyyətin varisi kimi yenə də Cənubi Qafqazda sülhün əsas qarantı, zəmanətçisi olmağa layiqik və buna çox yaxınıq. Bu baxımdan, cənab Prezidentin ifadə etdiyi kimi, biz bu məsələdə yenidən öz iradəmizlə, öz gücümüzlə, ədalətimizlə bu barışı, bu sülhü təmin edə bilərik. Bu istiqamətdə də ciddi addımlar atılır".
F. Ələkbərlinin sözlərinə görə, Azərbaycan Prezidentinin təqdim etdiyi yeni formul Cənubi Qafqaz xalqlarının taleyində mühüm rol oynaya bilər. O hesab edir ki, ermənilər kifayət qədər nəticə çıxarmalıdır, gürcülər müəyyən qədər nəticələr çıxarıblar. Cənab Prezidentin dediyi kimi, indiki şəraitdə də
azərbaycanlılar olaraq biz buna hazırıq. Ancaq ermənilər və gürcülər də artıq birmənalı şəkildə öz işlərini bilməlidir. Onlar bugünlərini və gələcəklərini düşünürlərsə belə etməlidirlər.
Fikrimcə, Prezidentin bu mesajı həm ermənilərə, həm də gürcülərə ünvanlanıb ki, biz birləşib öz başımıza özümüz çarə qılmalıyıq, özümüz öz problemimizi həll etməliyik.
Ermənistan Rusiyanın, Qərb dövlətlərinin, ABŞ, Fransanın himayədarlığından imtina etməlidir, bu çox vacibdir. Ancaq Qafqaz xalqları kimi özümüz sülhü bərpa edib arxasında dayanmalıyıq. Burda da ən güclü iradəni ortaya qoyan Azərbaycandır. Ümid edirəm ki, mesajlar ünvanına çatacaq, ermənilər ciddi nəticə çıxaracaqlar. Bu məsələdə böyük bir məsafə qət etməliyik. Hesab edirəm ki, yeni mərhələdə başqa dövlətlərin himayədarlığından uzaqlaşıb Azərbaycanın təklif etdiyi yol izlənərsə, Cənubu Qafqazda uzunmüddətli sülh bərpa oluna bilər"-deyə F.Ələkbərli bildirdi.
İradə SARIYEVA
