Ermənistan bu 2 şərti icra etməsə, saziş imzalanmayacaq...
Mehman İsmayılov :"Top Ermənistan tərəfdədir, Ermənistanın rəhbərliyi qərar verməlidir ki..."
"Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh və dövlətlərarası münasibətlərin qurulması haqqında Saziş layihəsinin mətni üzrə danışıqların yekunlaşdığını məmnunluqla qeyd edirik" . Bu barədə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh və dövlətlərarası münasibətlərin qurulması haqqında Saziş layihəsinin mətni üzrə danışıqların yekunlaşmasına dair bəyanatında deyilir.
"Bununla yanaşı, danışıq aparılmış mətnin imzalanması üçün əsas şərtin Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyünə qarşı iddiaların aradan qaldırılması məqsədilə Ermənistanın konstitusiyasına dəyişiklik edilməsi olduğu barədə Azərbaycanın uzunmüddətli və prinsipial mövqeyini bir daha diqqətə çatdırırıq.
Eyni zamanda, ATƏT-in köhnəlmiş və qeyri-funksional Minsk Qrupunun və aidiyyəti strukturların rəsmi şəkildə ləğv olunmasının zəruriliyini vurğulayırıq.
İki ölkə arasında normallaşma prosesi ilə bağlı bu və digər məsələlər üzrə ikitərəfli dialoqu davam etdirməyə hazırıq", - XİN-dən bildirilib.
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bəyan edir ki, sülh sazişinin mətni üzərində iş qurtarıb, amma konstitusiyanın dəyişdirilməsi və Minsk qrupunun buraxılması ilə bağlı məsələ öz yerində qalır. Ermənistan bunu da etməlidir. Yəni bu o deməkdir ki, Ermənistan konstitusiyanı dəyişməsə, Minsk qrupu buraxılmasa sülh sazişi hazır olsa da imzalanmayacaq. Bu proses təxminən nə qədər çəkər?
"Azərbaycanla Ermənistan arasındakı münasibətlərin normallaşdırılması prosesində..."
Politoloq Mehman İsmayılov "Bakı-Xəbər"ə şərhində "Əlbəttə ki, Azərbaycanla Ermənistan arasındakı münasibətlərin normallaşdırılması prosesində irəliləyiş müsbət haldır. Sülh müqaviləsinin 17 maddəsinin hamısının tərəflər arasında razılaşdırılması alqışlanmalıdır. Amma işin mürəkkəbliyi orasındadır ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi layihəsində razılaşdırılmış 17 maddə səbəb törədən maddələr deyil, nəticələrdir. Nəticələrin ortadan qalxması razılaşdırılmalıdır. Səbəb Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiasıdır ki, o ortadan qaldırılmayıb. Onu ortadan qaldırmağın isə ən qısa yolu Ermənistanın dərhal konstitusiya dəyişikliyinə gedib Azərbaycana və Türkiyəyə qarşı ərazi iddialarını ordan qaldırmağıdır. Bunu parlament yolu ilə edəcəklər, yoxsa referendum keçirəcəklər, bu artıq onların öz daxili işləridir. Amma Azərbaycan əmin olmaq istəyir ki, Ermənistan hüquqi cəhətdən Azərbaycana qarşı ərazi iddialarından əl çəkmiş sayılır. Əlbəttə, biz hesab etmirik ki, bu müqavilə imzalanandan, Ermənistanın konstitusiyası dəyişdiriləndən və Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları ortadan qaldırılandan sonra Ermənistan düzələcək və ermənilər sülhə gələcək. Mən heç vaxt ermənilərin Azərbaycan türkləri və anadolulu qardaşlarımızla sülh şəraitində yaşayacağına inanmıram. Sadəcə, bu gün Paşinyanı tələsdirən başqa məsələlərdir"-deyə bildirdi. M.İsmayılov xatırlatdı ki, iki-üç gün bundan əvvəl Ermənistanın baş naziri təşəbbüs göstərib Türkiyə Cumhuriyyətinin 10 aparıcı kütləvi informasiya vasitəsinin nümayəndəsini İrəvana dəvət edib və onlara müsahibə verib. "Orda çox vacib məsələləri səsləndirib ki, biz Türkiyə ilə sərhədlərin açılmasında heç bir ön şərt qoymadan məsələləri reallaşdırmaq istəyirik. O, iki çox vacib nöqtəyə toxunub ki, 1915-ci il hadisələrinin tarixçilər tərəfindən araşdırılmasının tərəfdarıdır. Yəni onu ön şərt kimi və Türkiyə ilə Ermənistanın arasında bir 100 illik boyunca çəkilmiş hasar kimi ortadan qaldırmağı və cənab Ərdoğanın illərdir təkrar-təkrar söylədiyi ki, biz Osmanlı, Türkiyə dövlətinin arxivlərini açmağa hazırıq, Ermənistan da arxivləri açsın, dünyanın ən müxtəlif ölkələrindən ekspertlər gəlsin, o arxivlərdə işləsinlər və həqiqətləri önə çıxarsınlar. "Hraparak" qəzetinin verdiyi məlumata görə, Paşinyan Türkiyə jurnalistlərinə verdiyi müsahibədə məhz bu məsələni xüsusilə qabardıb. Sonra da deyib ki, Türkiyə Cumhuriyyətinin prezidenti cənab Ərdoğanla çox sıx əlaqə saxlayır, münasibətlərin normallaşdırılmasını istəyir və təbii ki, Ermənistanın atacağı sonrakı addımlar da var".
M.İsmayılov qeyd etdi ki, Azərbaycanın Ermənistanın qarşısında qoyduğu 4 şərt var. M.İsmayılovun sözlərinə görə, burda həyata keçməli olan iki mühüm məsələ var ki, onlar öz həllini tezliklə tapmalıdır. "Bilirsiz, məsələlərdən biri Minsk qrupu həmsədrlik İnstitutunun ləğvi barədə hüquqi cəhətdən həm Ermənistanın, həm də Azərbaycanın müraciət ünvanlamasıdır ki, Ermənistan bunu indiyə qədər ləngidir. Üçüncü qüvvələrin bizim şərti sərhədlər boyu yerləşdirilməməsidir ki, bu artıq razılaşdırılıb. Bir-birinə qarşı beynəlxalq müstəvidə iddiaların qaldırılmamasıdır ki, bu da razılaşdırılıb. Bu son iki maddə idi. Amma ortada qalan əsas məsələ bu iki məsələdir - konstitusiyada dəyişiklik və Minsk qrupu həmsədrlik İnstitutunun varlığından imtina etmək.
Amma Ermənistanın indi tələsməsinin əsas səbəbləri var. Ermənistan niyə tələsir? Ukrayna cəbhəsində Rusiyanın mövqe üstünlüyü əldə etməsi, ABŞ-da yeni hakimiyyətə gəlmiş administrasiyanın Ermənistana qarşı etinasız mövqe göstərməsi, ABŞ-ın Avropa İttifaqının müdafiəsindən geri çəkilməsi və daima Ermənistanı qızışdıran Fransanın öz hayına qalması, Avropa İttifaqında ən çox aktivlik edən Fransanın, Makronun indi özlərini necə müdafiə edəcəklərinin yollarını axtarması Paşinyanı məcbur edir ki, Türkiyənin çətirinin altına girsin".
M.İsmayılovun bildirdiyinə görə, NATO-nun baş katibi Mark Ruttenin və Polşanın baş naziri Donald Tuskun Türkiyədən rica etmələri, Avropa liderlərinə xahişdə bulunmaları, onlara səslənmələri ki, həm Ukraynanın təhlükəsizliyinin təminatında, stabilliyin yaradılmasında, həm də bütövlükdə Avropa qitəsində təhlükəsizliyin və sabitliyin yaradılmasında Türkiyə öz üzərinə daha çox məsuliyyət götürsün, Mark Rutte də Avropa liderlərinə çağırış etdi ki, Türkiyənin çox güclü hərbi sənaye kompleksi var və Avropanın real təhlükəsizliyinin təminatında onun rolu artırılmalıdır. Yəni faktiki olaraq, bu gün Avropa ilə Ermənistan Türkiyəyə yalvarır şəklindədirlər. Rusiyanın təsirindən çıxıb Türkiyənin çətirinin altına girmək bu gün Ermənistan üçün Azərbaycanla münasibətləri normallaşmasından sonra yeganə ən qısa yol sayılır. Ona görə də Paşinyan Rusiyadan gələcək həmin o təhlükələrin tezliklə qarşısını almaq üçün Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa, kommunikasiyaların açılmasına nail olmalıdır. Üstəlik onu da söyləyim ki, "Hraparak" qəzetinin yazdığına görə, Paşinyan türkiyəli jurnalistlərə deyib ki, biz Mehri rayonu ərazisindən dəmiryolu açılıb işləməsini dərhal təmin etməyə hazırıq. Bunu erməni mətbuatının özü yayıb. Yəni Paşinyan Türkiyə və Azərbaycanın qarşısında bütün şərtləri yetinə yetirməyə hazırdır ki, tezliklə Türkiyənin müdafiəsi altında olsun. Əgər Avropa, Ukrayna Türkiyədən dəstək istəyirsə, üstəlik də dediyim kimi, ABŞ-Avropa İttifaqı münasibətlər sisteminin indiki mürəkkəb vəziyyəti, Avropa İttifaqının özünün təhlükəsizliyini təmin etmək gücündə olmaması və Avropa İttifaqının kağızın üzərində 1 milyon 950 min əsgər və zabitinin olduğu barədə məlumatlar (bu barədə Avropanın ekspertlərinin özləri dedilər ki, Avropa İttifaqı özünü müdafiə etmək üçün cəmi 300 min hərbi qulluqçu təşkil edə bilir-M. İ), bu acı həqiqətlər Ermənistanı Azərbaycanla və Türkiyə ilə münasibətləri dərhal düzəltməyə sövq edir.
Amma yenə də top Ermənistan tərəfdədir. Ermənistanın rəhbərliyi qərar verməlidir ki, konstitusiya dəyişikliyinə necə gedəcəklər. Əlbəttə, enində-sonunda Paşinyan konstitusiya dəyişikliyinə gedəcək, onun da müzakirəsini aparırlar. Amma bunun bir praktik yolu ortaya qoyulmalıdır. Həmin dəyişikliyi hansı variantda edəcəklər, parlament qərarı iləmi edəcəklər? Parlament qərar verib Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını özündə əks etdirən müstəqillik bəyannaməsindənmi imtina edəcək? Çünki konstitusiya həmin müstəqillik bəyannaməsinə istinad edir. Yoxsa referenduma gedib konstitusiyanı dəyişəcəklər? Bu artıq onların öz problemləridir. Amma məsələnin indi Ermənistan tərəfindən göstərilən aktivliyinin tək səbəbi var. Paşinyan üçün, Ermənistan üçün yeganə doğru çıxış yolu hər zaman Azərbaycanla, Türkiyə ilə münasibətləri dərhal normallaşdırmaqdır ki, 2020-ci ildən bu günə qədər Paşinyan siyasi dələduzluqla məşğul olub, nala-mıxa vurub, bu razılaşmanı uzatmışdı, Avropadan gələn, Amerikadan Demokratlar tərəfindən ona vəd edilən "şirin kökələr" Ermənistanı revanşist bir yol tutmağa sövq edirdi. Ermənistan bu gün də hücum silahları alıb, ona görə də mən heç zaman "sülh müqaviləsi imzalandı və Ermənistanla Azərbaycan, dünya ermənililiyi ilə azərbaycanlılar və Anadolu türkləri
arasında problem ortadan qalxdı" deyə düşünmürəm. Sadəcə, Azərbaycan çalışır və istəyir ki, Ermənistanın bütün hərəkətlərini hüquqi çəmbərə salsın, hüquqi hasara alsın ki, gələcəkdə ermənilərin törədə biləcəyi cinayətlərə hüquqi cavab verə bilsin" - deyə M. İsmayılov bildirdi.
İradə SARIYEVA
