Pensiya Fondunda vətəndaşların 117 milyon manatı "yeyilib"...
Xalid Kərimli: "Lakin indi artıq bu problemlər aradan qaldırılıb, əmək müqavilələri və hesabatlar elektronlaşıb"
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun (DSMF) auditi zamanı 117 milyon manatdan çox məcburi dövlət sosial sığorta haqqının vətəndaşların fərdi şəxsi hesablarında əks olunmadığı müəyyən edilib.
Bu barədə Hesablama Palatasının 2025-ci ilin I rübünə dair “Dövlət auditi” bülletenində bildirilir.
Qeyd edək ki, bu cür problemlər iki səbəbdən qaynaqlanır. Birincisi, B3 hesabatının verilməməsi səbəbindən müəssisənin ödədiyi sosial sığorta haqları işçilər arasında müvafiq qaydada bolüşdürülə bilmir. Əvvəllər bu hesabat fiziki qaydada verilirdi. Bu istiqamətdə əyinti də məhz hesabatların fiziki daşıyıcılarda verildiyi dövrə təsadüf edir.
Sözsüz ki, birinci məsuliyyət müəssisə və təşkilatların mühasiblərinin üzərinə düşür. Çünki onlar Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna məcburi sığorta haqqını hesablayır, DSMF-yə köçürür, amma onun bölüşdürülməsini özüdə ehtiva edən B3 hesabatını vermir. Burada hesabatı qəbul edən dövlət qurumunun - DSMF-nın da müəyyən məsulıyyəti var. Çünki B3 formatlı bölgü hesabatı olmadan verilən hesabat yarımçıq hesabat sayılır. Ona görə də DSMF belə yarımçıq hesabatı qəbul etməməli, onun tamamlanmasını tələb etməlidir. Bir qədər də sadələşdirsək, tutaq ki, müəssisə DSMF-yə beş işçisinə görə ayda 100 manat məcburi sosial sıgorta ödəyir. Amma B3 formatlı hesabatla aydınlaşdırmır ki, ödənilən məbləğin hansı hissəsi hansı işçinin əmək haqqına aiddir. B3 hesabatı olmadığına görə isə DSMF vəsaiti bölüb, işçilərin fərdi hesabına oturda bilmir. Çunki əlində bu barədə informasiya verən B3 hesabatı yoxdur. Lakin bu, DSMF-ni məsuliyyətdən xilas edə bilməz, DSMF B3 hesabatını tələb etməli idi və vəsaiti aldığı kimi hesabatı da alıb, məcburi sosial sığortanı əmək haqqına müvafiq olaraq işçinin fərdi sığorta hesabına oturtmalı idi. Lakin hər iki tərəfin günahı üzündən bu baş verməyib. Bir tərəf hesabati təqdim etməyib, DSMF isə bunu tələb etməyib. Nəticədə, minlərlə vətəndaşın bir necə illik əmək stajı yoxa çıxıb ki, bu da onların pensiyaya çıxma şansını əngəlləyə bilər.
Elə müəssisə və təşkilatlar da var ki, ümumiyyətlə, əmək haqqı verdikləri işçilərinin məcburi sosial sığorta haqlarını DSMF-ya ödəməyib. Burada da məsuliyyət hər iki tərəfin üzərinə düşür. Elə büdcə təşkilatı var ki, DSMF-yə milyonlarla borcu var.
Bunun qarşısı necə alına bilər?
İqtisadçi ekspert Xalid Kərimli baki-xeber.com-a açıqlamasında bildirdi ki, əyintinin hər iki mexanizmi ətraflı izah edilib: "Burada hüququ pozulan işçidir. İşçilər öz sıgorta hesabını DSMF-da tədqiq edə, şubhələndiyi illərin əmək haqqını ödənilən məcburi sisial sığorta ilə tutuşdurulmasını tələb etməlidir. Fərqlər meydana çıxdıqda vətəndaş hüquqlarınin bərpası üçün işlədiyi quruma və DSMF-ya müraciət etməlidir. Həmin qurumların da borcudur ki, işçinin pozulmuş hüquqlarını bərpa etsin. Onlar vəzifələrini yerinə yetirməsə, vətəndaş məhkəməyə müraciət edə bilər.
Lakin indi artıq bu problemlər aradan qaldırılıb, əmək müqavilələri və hesabatlar elektronlaşıb. Mühasib DSMF-ya hesabat hazırlayarkən B3 qrafası doldurulmursa hesabatı təqdim edilə bilmir. Üstəgəl, bütün prosesləri vətəndaş ƏMAS altsistemi üzərindən izləyə bilir".
Akif NƏSİRLİ
