Hesablama Palatasının 2 milyard manatlıq "maliyyə təhrifləri" - "təhrif" nə deməkdir...
Vüqar Bayramov: "Hesablama Palatası tərəfindən 2024-cü ildə keçirilən 42 auditin 80 faizindən çoxunda həm büdcə qanunvericiliyi, həm də digər istiqamətlərdə pozuntular aşkar edilib"
Azərbaycan Respublikası Hesablama Palatası 2024-cü ilin iş planına uyğun olaraq keçirilmiş kənar dövlət maliyyə nəzarəti üzrə tədbirlərlə maliyyə hesabatlarıyla bağlı 2 milyard 66.2 mln. manat məbləğində təhriflər aşkar edilib.
Bu, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin iclasında müzakirəyə çıxarılan "Azərbaycan Respublikası Hesablama Palatasının 2024-cü ildə fəaliyyəti haqqında hesabat"ında əksini tapıb.
Maliyyə təhrifləri (pozuntuları) üzrə 2066.2 milyon manatın 1734.2 milyon manatı auditlər (NMR üzrə İdarə də daxil olmaqla) üzrə, 332 milyon manatı isə analitik fəaliyyət üzrə aşkarlanmış təhriflərdən ibarətdir.
Keçirilmiş auditlərlə maliyyə elementləri üzrə aşkarlanmış təhriflər ümumiləşdirilməklə iki istiqamətdə qruplaşdırılıb. Əhəmiyyətli təhriflər qrupuna maliyyə hesabatlarında məlumatların əks etdirilməməsi kimi təhriflər 807.3 milyon manat, maliyyə hesabatlarında digər qrupa aid edilən təhriflər 907.9 milyon manat təşkil edib. Bundan əlavə, Naxçıvan MR üzrə idarə tərəfindən müəyyən edilmiş təhriflərin məbləği 19 milyon manat olub.
Maliyyə təhrifi nə deməkdir - maliyyə pozuntusudur, tesərrüfat pozuntusudur, yoxsa pozuntu-filan deyil, pozitiv bir şeydi?
Baki-xeber.com saytının sualını cavablandıran iqtisadçı deputat Vüqar Bayramov bildirdi ki, Hesablama Palatasının audit yoxlamalarında pozuntular, səmərəsiz xərcləmələr və təhriflər ifadələrindən istifadə edilir: "Bu da bəzi hallarda məlumatların sənədlərdə doğru əks olunmaması hallarını özündə ehtiva edir. Bunlar "təhriflər" kimi qiymətləndirilir. Təhriflər isə müəyyənləşdirildikdən sonra onlardan hansının pozuntu olub-olmaması ayrıca audit olunur, yəni yoxlanılır.
Amma nəzərə almaq lazımdır ki, Hesablama Palatası tərəfindən 2024-cü ildə keçirilən 42 auditin 80 faizindən çoxunda həm büdcə qanunvericiliyi, həm də digər istiqamətlərdə pozuntular aşkar edilib. Əlbəttə, bu kifayət qədər böyük rəqəmdir.
Eyni zamanda, burada daha çox pozuntular dövlət satınalmaları ilə bağlıdır. Hesablama Palatasının gəldiyi yekun rəyə görə, dövlət satınalmalarının 57 faizi satınalma, yəni tender keçirmədən, fərdi müqavilə əsasunda, bir mənbədən alış formasında reallaşdırılıb. Bu da, təbii ki, çox ciddi rəqəmdir, araşdırılması gərəkir.
2024-cü ildə Hesablama Palatasının apardığı audit nəticəsində 575 milyon manata yaxın maliyyə pozuntusu aşkar edilib. Dövlət büdcəsinə dəyən ziyan 113,3 milyon manat həcmində qiymətləndirilib. 83,4 milyon manat vəsaitin dövlət büdcəsinə qaytarılması ilə bağlı Palatanın kollegiyasında qərar qəbul edilib.
Palatanın apardığı audit yoxlamaları göstərir ki, bir sıra dövlət qurumlarında vəsaitlərin təyinatı üzrə xərclənməsində problemlər var. Hətta mənfəət vergisinin gizlədilməsi halları da qeydə alınıb. Çunki bu sahədə olan pozuntuların 35 faizi mənfəət vergisi ilə bağlı olub. Bu da xərclərin sişirdilməsi yolu ilə mənfəət vergisinin azaldılması deməkdir. Ona görə də bütövlükdə Hesablama Palatasının yekun rəyi ondan ibarətdir ki, 2024-cü ildə aparılan audit yoxlamaları nəticəsində büdcəyə dəymiş ziyan 114 milyon manata yaxın olub".
Dəniz NƏSİRLİ
