Maliyyə Nazirliyinin əməkdaşları kollektiv mükafatlandırılacaq - "kollektiv mükafatlandırma" nədir?..
Kollektiv mükafatlandırma əslində "paket"in leqallaşmış formasıdır
Son zamanlar dövlət qurumlarına, xüsusilə də nazirlik və agentliklərə büdcədən kənar dövlət vəsaitlərindən istifadə etmək səlahiyyəti verilib. Bu dövlət qurumlarında "qara mühadibatlığın" və ya "qara kassa"nın leqallaşdırılmasını stimullaşdırmaq məqsədi daşıyır. Hazırda bu istiqamətdə hüquqi bazanın təkimləşdirməsi işləri davam edir.
Baş nazir Əli Əsədov imzaladığı yeni qərara əsasən, büdcədənkənar vəsait dövlətin mülkiyyəti hesab olunur, Maliyyə Nazirliyin sərəncamındadır, onun sərəncamçısı dəyişdirilə bilməz. Büdcədənkənar vəsaitin təyinatı üzrə istifadə edilməsi məqsədilə Maliyyə Nazirliyi yanında Dövlət Xəzinədarlıq Agentliyində Nazirlik üçün xüsusi xəzinə hesabı açılacaq. Bundan başqa, büdcədənkənar vəsaitin Nazirliyin Aparatı və strukturuna daxil olan qurumları arasında bölgüsü Nazirliyin müvafiq əmri ilə rəsmiləşdiriləcək.
Həmçinin büdcədənkənar vəsait işçilərin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi və maddi təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə aşağıdakı istiqamətlər üzrə xərclənəcək:
- işçilərin kollektiv və fərdi qaydada mükafatlandırılması;
- işçilərin aylıq vəzifə maaşlarına əlavələrin verilməsi;
- işçilərə maddi yardımın göstərilməsi.
Bu qərarda daha çox diqqət çəkən məqam işçilərin kollektiv şəkildə mükafatlandırılması bəndidir. Vətəndaş düşünə bilər ki, hər hansı bir nazirliyin işçiləri nəyə görə kollektiv şəkildə mükafatlandırılır?
Adətən müharibələr vaxtı hər hansı bir polk, divizya və ya bölük kollektiv şəkildə döyüşərək böyük bir qələbə qazananda onları kollektiv səkildə mükafatlandırılırdılar.
Digər tərəfdən, kollektiv idman oyunlarında da komandanın kollektiv şəkildə mükafatlandırılmasının şahidi oluruq. Məsələn, bir futbol komandası dünya çempionatının kubokunu qasanıbsa, komandanın bütün üzvləri kollektiv şəkildə qızıl medalla mükafatlandırılır. Amma sözügedən qərarda nəzərdə tutulan "kollektiv mükafatlandırma" bunların heç birinə bənzəmir.
Bir vaxtlar nazirliklərdə və digər dövlət qurumlarında işçilərə "paket" (qeydiyyatsız pul vəsaiti) verildiyi barədə mediada tez-tez məlumatlara rast gəlinirdi. Artıq dövlət qurumlarında işçilərə əməkhaqqından əlavə "paket" verilməsinə demək olar ki, son qoyulub. Əvəzində bir tərəfdən işçilərin rəsmi əmək haqqı yüksəkdilib, digər tərəfdən isə işçilərə hər ay rəsmi mükafatların verilməsi ənənəsi formalaşıb. Bəzi qurumlarda bu cür kollektiv mükafatlandırma hər ay olur, bəzi qurumlarda isə bir necə aydan bir işçilər kollektiv səkildə pul mükafatı alır. Amma bu pul mükafatı rəsçən işçinin əmək haqqı kartına yüklənir. Həmin məbləğdən həm sosial sığorta ödənişləri, həm də digər vergilər tutulur. Lakin əvvəllər işçilərə "paket" şəklində verilən məbləğ rəsmi qeydiyyata alınmırdı və ondan heç bir vergi tutulmurdu. Yəni işçilərin kollektiv mükafatlandırılması daha mütərəqqi üsuldur, nəinki "paket" şəklində verilən əmək haqqı.
Adətən bu üsuldan kommersiya qurumları işəmuzd işləyən işçilərin həvəsləndirilməsi üçün istifadə edirlər. Yəni kim daha çox işləyirsə, ona mükafat verilir. Dövlət qurumlarında isə yaxşı olar ki, işçilərə hər ay kollektiv mükafat verməkdənsə, onların vazifə maaşı artırılsın. Ancaq dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən sahələrdə çalışan işçilərin Vahid Tarif Cədvəli ilin əvvəlində prezidentin sərəncamı ilə təsdiqlənir. Məhz buna görə də ayrıca götrülmüş dövlət qurumu öz işçisinin maaşını müstəqil şəkildə artıra bilmir. Lakin müəyyən limitlər daxilində həmin qurumlara daxili büdcə hesabina öz işçilərinə mükafat vermək səlahiyyəti verilir. Dövlət qurumları da bu səlahiyyətlərindən istifadə edərək, işçilərinin əməyini daha əhatəli qiymətləndirmək üçün onlara mütəmadi və ya vaxtaşırı oaraq pul mükafatı verir.
Əslində bəlkə də işçilər daha yüksək əmək haqqına layiq çalışır, amma Vahid Tarif Cədvəli işçinin əmək haqqının artırılmasına imkan vermir. Qurum rəhbərliyi isə öz səlahiyyətlərindən istifadə edərək işçinin əməyinin ödənilməyən hissəsini mükafatlarla kompensasiya edir.
Akif NƏSİRLİ
