“Erməni soyqırımı” haqda Türkiyəli və Amerikalı tarixcinin fərqli mövqeyi
Günümüzdə baş verənlər,saxta erməni soyqırımının 110-cu ildönümü və bir çox Avropa ölkələrinin Ermənistanın yanında olmaları təbii ki,ağırdır.Bəli günümüzdə baş verənlər,istər-istəməz adamı ağrıdır.Ancaq bütün bunlar çəkilə biləsi dərddir.Çünki bu haqslılığı türkə qarşı törədən yaddır.Ancaq türk tarixci Taner Akçamın erməni nəşrinə verdiyi müsahibədə səsləndirdiyi fikirlər çəkilə biləsi dərd deyil.Bu yerdə istər-istəməz “Ağacı öz içindən qurd yeyər”məsəli yada düşür.Görün adı “türk” olan tarixçi Taner Akçam Ermənistanın NEWS.am nəşrinə müsahibəsində nə deyir:-
“Türkiyədə Erməni Soyqırımının inkarı iki faktora əsaslanır: təzminat qorxusu və kimlik məsələsi. Amma Türkiyədə demokratik cəmiyyət olardısa, bu iki problemin öhdəsindən gəlmək olardı” Bəli, bu fikri dilə gətirən “Soyqırım dövlətinin mənşəyi” adlı yeni kitabının erməni dilinə tərcüməsini təqdim etmək üçün Türkiyədən basa-basa Ermənistana gələn “türk tarixçi” və “erməni soyqırımı” üzrə ekspert Taner Akçamdır.Hansı ki,Taner cəmi iki cümlə ilə Türkiyənin dövlət maraqlarının üstündən çalın-çarpaz xətt çəkir.Və düşmənin belə vura bilmədiyi yaranı Türkiyəyə vurur. “Türk tarixçi” dayanmır, davam edir:- "Türkiyənin “erməni soyqırımını” inkar etməsinin səbəblərindən biri də tanınmanın nəticələrinin qeyri-müəyyənliyidir. Əgər tarixi səhvinizi etiraf edirsinizsə, o zaman onu birtəhər düzəltmək lazım gəlir. Əksər türklərin də buna şübhələri var. Uzun illərdir, xüsusən də Türkiyə tarixində dönüş nöqtəsi olan Hrant Dinkin öldürülməsindən sonra, keçmişdə baş verənlərdə nəyinsə yanlış olduğuna dair geniş fikirlər yarandı”. Taner Akçam mənsub olduğu ölkənin qəlbində dərin yaralar aça-aça sözünə davam edir:- “Bəs biz erməni soyqırımını tanısaq, bundan sonra nə olacaq? Təzminat çox ciddi məsələdir və Türkiyə hökumətinin qorxduğu da məhz budur. İkincisi, isə milli kimlik məsələsidir. Hər bir xalq öz qurucuları ilə fəxr edir və əgər biz “erməni soyqırımı”nı bir fakt kimi qəbul etsək, hansı ki, etiraf etməliyik ki, bizim qurucu atalarımızın əhəmiyyətli bir hissəsi ya bilavasitə bu soyqırımda iştirak edib, ya da bu soyqırımdan varlanıb. Bu çətinliklərin də öhdəsindən gəlmək olar və bunun nümunələri də var”.Bu yerdə insanın az qala qanı donur.Türk adını daşıyan bir dönük bilim adamının xəyanət dolu fikirlərinə qəzəblənməyə bilmirsən.Ancaq Taner dayanmaq bilmir, davam edir:- “ Birləşmiş Ştatlar İngilis müstəmləkəçilərinə qarşı mübarizə aparan Qurucu Ataları ilə fəxr edə bilər, lakin eyni zamanda onlar yerli xalqa qarşı soyqırım törətdiklərini də etiraf etməyə hazırdırlar. Bu isə ABŞ cəmiyyətində demokratik təsəvvür olduğu üçün mümkündür. Türkiyənin çatışmayan cəhəti də məhz budur. Amma Türkiyə demokratik ölkə olsa belə, bu, “Erməni Soyqırımı”nın avtomatik olaraq tanınması demək deyil. Lakin bu, artıq irəliyə doğru atılmış bir addım olardı”, - deyə Taner Akçam fikirlərini yekunlaşdırıb.Beləliklə içimizu qurd kimi gəmirən “türk” tarixçinin fikirləriylə tanış olduq.Indi isə yad ölkənin bilim adamı,məşhur amerikalı tarixçi, Louisville Universitetinin professoru, 1995-ci ildə nəşr olunan məşhur “Ölüm və sürgün: Osmanlı müsəlmanlarının etnik təmizlənməsi, 1821-1922” kitabının müəllifi Castin Makkartinin araşdırmasıyla tanış olaq. Amerikalı tarixçi bir məqamı xüsusi olaraq qeyd edir ki, 1915-ci il hadisələri məhz Türkiyəyə təzyiq göstərmək üçün istifadə olunub və olunur. “O dövrdə öldürülən türklərin sayı 3 milyonu aşmışdı,lakin öldürülən ermənilərin sayı isə 600 mindən çox deyildi”, - deyə professor qeyd edir. Makkarti deyir ki, problem yalnız bir tərəfin itkilərinin nəzərə alınmasıdır. "Yəni yalnız ölən ermənilərin sayını nəzərə alsaq, bu, soyqırım kimi təqdim oluna bilər. Amma qərəzliliyi bir kənara qoyub reallığı təhlil etsək, məlum olur ki, hər iki tərəf böyük itkilər verib". Tarixçi, eyni zamanda, Birinci Dünya Müharibəsi illərində ermənilərin Cənubi Qafqaza Osmanlı dövlətinin təzyiqi ilə deyil, öz istəkləri ilə köçdüyünü vurğulayıb. "Ermənilər qorxusundan Cənubi Qafqaza qaçdılar, çünki onlar Türkiyədə çoxlu sayda dinc sakinləri - türk və kürdləri qətlə yetirmişdilər. Ermənilər başa düşürdülər ki, rus ordusu bölgəni tərk edəndən sonra onlar məsuliyyətdən yaxa qurtara bilməyəcəklər. Şübhəsiz ki,qətliamlara görə,kürdlər ermənilərdən qisas alacaqdı. "Ona görə də ermənilər qaçmağa üstünlük verdilər ", - deyə professor bildirib. Makkarti bir sıra erməni silahlı radikal qruplarının Osmanlı dövlətinə qarşı çıxdığını da vurğulayıb.
Surxay Əliyev
