Tramp Krımı və Ukraynanın başqa ərazilərini Putinə verir –“Zelenski hələlik “yox” deyir”
ABŞ prezidenti Donald Tramp Rusiyaya Ukraynadan zəbt etdiyi demək olar ki, bütün əraziləri özündə saxlamağa imkan verən sülh sazişi təklif edib. Bu barədə yazan“The Telegraph” nəşri qeyd edir ki, təklifin əsas məqamı Krımın Rusiyanın bir hissəsi kimi rəsmi tanınması, eləcə də digər ərazilərin işğalının faktiki olaraq tanınmasıdır. Ukraynaya qismən güzəşt Dnepr çayının ağzına çıxışın qaytarılması və rus qoşunlarının Xerson vilayətinin başqa bölgəsindən çıxarılması ola bilər. Trampın Ukrayna üzrə xüsusi nümayəndəsi, general Kit Kelloqun gözləntisi çərşənbə günü Ukraynanın bu planla razılaşmasıdır.Bundan sonra onun həmkarı Stiv Vitkoff sənədləri Vladimir Putinə təqdim edəcək. Bununla belə, Ukrayna rəsmiləri təklif olunan bu sazişi udulacaq “acı həb” hesab edir, çünki bu saziş təhlükəsizliyə zəmanət vermir və ərazi itkilərini birləşdirir. Moskvanın da mövqeyi birmənalı deyil - Putin çətin ki, hətta kiçik əraziləri belə vermək istəsin. Çərşənbə axşamı axşam isə məlum olub ki, danışıqlarda iştirak etməli olan ABŞ dövlət katibi Marko Rubio danışıqlarda iştirakdan imtina edib.
Trampın planı - Amerika lideri nə təklif edir
Mənbələrdən biri bildirib ki, planın ilk iki bəndi dərhal atəşkəs və Kiyevlə Moskva arasında birbaşa danışıqları nəzərdə tutur. Üçüncü məqamda, Ukrayna Aİ-yə daxil olmaq variantını saxlamaqla NATO-ya üzv olmaqdan imtina etməlidir. Avropa gücləri sabitliyi təmin edə bilər, lakin The Telegraph qeyd edir ki, ABŞ onların dəstəyinə zəmanət vermir. Britaniyanın baş naziri Keir Starmer daha əvvəl demişdi: “Amerikanın dəstəyi olmadan heç bir Avropa qüvvəsi Ukraynaya göndərilə bilməz”. Planın dördüncü bəndi Krımın rəsmi şəkildə Rusiya kimi tanınmasıdır. Bu isə, “heç bir ölkə başqa dövlətin ərazisini ilhaq edə bilməz” deyən beynəlxalq hüquqa ziddir. Rusiya isə hazırda Krımdan başqa Donetsk, Luqansk, Xerson və Zaporojye vilayətlərinin bir hissəsini tutub. Hazırda Rusiya Federasiyasının nəzarətində olan Zaporojjye Atom Elektrik Stansiyasının ABŞ-a verilməsi planlaşdırılır. Altıncı bənd Amerika şirkətlərinə Ukrayna ehtiyatlarına çıxış imkanı verəcək faydalı qazıntıların çıxarılması sazişini nəzərdə tutur. Yeddinci məqam Amerikanın Rusiyaya qarşı bütün sanksiyalarının götürülməsi və enerji sektorunda əməkdaşlığın yeni mərhələsidir.
Tərəflərin reaksiyası necədir
Bu plan Ukraynanın NATO-ya daxil olmasını dəstəkləyən Britaniyanın xarici siyasəti ilə ziddiyyət təşkil edir. Fevralın 14-də baş nazir Zelenskiyə bu mövqeyini şəxsən təsdiqləyib. Putinin cəbhə xəttinin “dondurulması” ilə bağlı razılaşmasına baxmayaraq, Kreml “ciddi vaxt çərçivələri təyin etməyə ehtiyac olmadığını” bildirib. Ukrayna Konstitusiyası hazırda hərbi vəziyyətə görə keçirilməsi mümkün olmayan referendum olmadan ərazilərdən imtina etməyə yol vermir. Beləliklə Londonda keçiriləcək görüşün yekun razılaşma ilə nəticələnəcəyi gözlənilmir. Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndələri bunu dünyaya öz baxışlarını ifadə etmək imkanı kimi baxırlar. UNIAN-ın daha əvvəl xəbər verdiyi kimi, ABŞ prezidenti Donald Tramp bəyan edib ki, Ukrayna və Rusiya bu həftə ərzində “sövdələşmə” bağlaya bilərlər. Bloomberg isə bu yaxınlarda ABŞ-ın Rusiya və Ukrayna arasında sülh sazişi çərçivəsində müvəqqəti işğal etdiyi Krımı Rusiya ərazisi kimi tanımağa hazır olduğunu bildirmişdi. Bu məlumat Vaşinqtonda rəsmi təsdiqini tapmayıb. Eyni zamanda, “The Washington Post” yazır ki, Londonda ABŞ Krımın rəsmən Rusiya ərazisi kimi tanınmasını və cəbhə xəttinin dondurulmasını təklif edəcək. Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski artıq bu mesaja cavab verib və Ukraynanın Krımın Rusiya ərazisi kimi tanınmasına icazə verib-vermədiyini bildirib. O, bir daha dünya ictimaiyyətinə xatırladıb ki, Krım Ukraynanın suveren ərazisidir və Rusiya müharibəni uzatmağa çalışır, çünki hər şeyi tez razılaşdırmaq mümkün olmayacaq.
Surxay Əliyev
