Çin ABŞ-ın ən ağrılı yerlərini hədəf aldı
Pekin ABŞ-a güzəştə getməkdən imtina etdi və prinsipial mövqe - ticarət müharibəsində ABŞ-ı daha çox zərər görməyə məcbur etmək yolunu tutdu.Pekin davam edən ticarət müharibəsində Vaşinqtona sərt cavab verdi və uzun oyun oynamağa hazır olduğunu nümayiş etdirdi. Səbəb Donald Trampın Çin mallarına rüsumları 125%-ə qaldırmaq qərarı idi - Çin dərhal qarşılıq verdi. Pekin nadir torpaq metallarından tutmuş Hollivuda qədər tam təzyiq arsenalından istifadə edir. Çin artıq bütün Amerika mallarına 84% rüsum tətbiq etdiyini açıqlayıb.
Çin hakimiyyəti eskalasiyaya can atmadıqlarını, lakin ABŞ-ın təzyiqlərini davam etdirəcəyi təqdirdə buna hazır olduğunu vurğulayır. Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Lin Jianın sözlərinə görə, “Amerika strategiyası dəstək qazanmayacaq və uğursuzluqla başa çatacaq”. Yuanın zəifləməsi və bazar dəyişkənliyinin rekord səviyyədə olması ilə Çin digər sahələrdə təzyiqi artıra biləcəyini göstərir. Əsas rıçaqlardan biri strateji əhəmiyyətli nadir torpaq metallarının ixracını məhdudlaşdırmaqdır. ABŞ elektronika, müdafiə və enerji istehsalında onlardan asılıdır. Təchizatlara tam qadağa qoyulsa, Pekin Amerika iqtisadiyyatının kritik sektorlarında tədarük zəncirlərini bağlaya bilər. Çin ABŞ-ın ən ağrılı yerlərini Amerikanın böyük korporasiyalarını hədəf alıb. Pekin DuPont da daxil olmaqla 12 şirkətə ixrac məhdudiyyəti qoyub, 6 müdafiə və aerokosmik firmanı qara siyahıya əlavə edib. Nvidia və Google kimi texnologiya nəhəngləri də antiinhisar araşdırmaları ilə üzləşirlər. Çin bazarına arxalanan amerikalı fermerlər və istehsalçılar ciddi itkilərlə üzləşirlər. Çin artıq soya alışını Braziliyaya yönləndirib. Uzun sürən qarşıdurmada neftdən tutmuş aviasiya avadanlıqlarına qədər geniş çeşiddə mallar risk altında olacaq. Ticarət döyüşlərinin son dalğası zamanı Vaşinqton fermerlərə 28 milyard dollar subsidiya ayırmağa məcbur oldu; Bu dəfə məbləğlər dəfələrlə arta bilər. Əlavə təzyiqlər də maliyyə sahəsindən gələ bilər. Çin hələ də ABŞ xəzinədarlığında 761 milyard dollar saxlayır. Onların kütləvi satışı çinlilərin özlərinə də təsir etsə də, rıçaqa sahib olma faktı əhəmiyyətli təzyiq faktoru olaraq qalır. Digər addım yuanın devalvasiyasıdır. Kəskin ucuzlaşma Çin ixracatını daha da rəqabətə davamlı edəcək və Amerika istehsalçılarının beynəlxalq bazarlarda mövqeyini zəiflədə bilər. Hələlik Pekin sabitlik siyasəti yürüdür və eyni zamanda dollar əvəzinə yuanla hesablaşmaları təşviq edir. Mədəniyyət sahəsi də unudulmayıb. Çin Hollivud filmləri üçün kvotanı azaldacağını açıqlayıb. Pekin Vaşinqtonun Çin auditoriyasından asılılığından təsir vasitəsi kimi istifadə edir.
Surxay Əliyev
