İsraillə bağlı müsəlman ölkələrinin kollektiv qərarı çətin problemə çevrilib…
- Bünyamin Qəmbərli: “İndiki halda Amerika, İsrail, İngiltərə və Qərb dövlətləri bu məsələdə əlbirdilər”
Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan Əl-Cəzirə telekanalına müsahibəsində deyib ki, İsraillə diplomatik münasibətlərin kəsilməsi ilə bağlı qərarlar kollektiv xarakter daşımalıdır:
“Biz İsraillə münasibətləri kəsmək məsələsini nəzərdən keçirdik, lakin hesab edirik ki, bu, digər müsəlman ölkələrinin də iştirakı ilə kollektiv qərar olmalıdır. Biz Vaşinqtonun İsraili tam dəstəkləməsi və daimi atəşkəsi qəbul etməməsi ilə razılaşmırıq. ABŞ-ın İsrailə dəstəyi davamlı qətllər və bombardmanlarla davam edərsə, bu, qlobal böhran yaradacaq. Biz atəşkəs əldə olunana qədər Qəzza zolağında müharibədən sonrakı vəziyyət barədə danışmaqdan imtina edirik”.
Digər müsəlman ölkələri də Türkiyənin bu çağırışına qoşularmı, belə addım atılsa nə baş verər?
Müstəqil siyasətçi Bünyamin Qəmbərli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Türkiyənin İsrail ilə əlaqələri kəsmək çağırışı heç də siyasi, diplomatik və inandırıcı deyil: “Nə üçün? Çünki əgər “one minute“ məsələsini xatırlayırsızsa, hətta o dövrdə belə Türkiyə ilə İsrailin siyasi, diplomatik əlaqələri minimuma enmişdi. Ancaq iqtisadi əlaqələri yetərincə güclü idi və hər il daha da artırdı. İkinci tərəfdən isə, İsrail dünyanın iqtisadi imkanlarında mühüm rolu, çəkisi olan bir dövlət, yahudilər də dünyanın maliyyə iqtisadi məsələlərində mühüm rol oynayan bir toplumdur. Üçüncüsü, Türkiyənin özünün bu əlaqələri kəsməsi İsrailə bir təsir etməz. Amma digər dövlətlərin kəsməsi məsələsində bu bəllidir ki, Avropa, bir çox NATO üzvü olan dövlətlər, Amerika, Kanada İsraillə münasibətlərini kəsməyəcəklər. Türkiyə burada yenə yalnızlaşacaq və verdiyi təklif heç bir ciddi nəticə verməyəcək. Dördüncüsü ərəb ölkələrinin Türkiyənin təklifinə necə baxmasıdır. Əgər ərəb ölkələri indiki vəziyyətdə Türkiyənin təklifinə qoşulsa, daha çox itirərlər. Çünki dünyanın bütün texnoloji ölkələri Qərb ölkələridir. Bu imkanlara görə müsəlman və ərəb ölkələri də Türkiyənin çağırışına dəstək verməyəcək. Türkiyənin çağırışı sadəcə Türkiyə ilə İsrail münasibətlərinin korlanmasına səbəb olacaq. Bu da yaxşı hal deyil. İndiki halda Amerika, İsrail, İngiltərə və Qərb dövlətləri bu məsələdə əlbirdilər. Xüsusilə 22 - 23 il bundan qabaq ortaya atılan “Böyük Orta Doğu” layihəsinin davam etdiyi bir dövrdə Türkiyənin İsraillə, Amerika ilə belə qarşıdurması Türkiyə üçün yaxşı heç nə vəd etmir”.
Qeyd edək ki, Türkiyənin bu çağrışından əvvəl də bəzi ölkələr İsraillə diplomatik əlaqələrinin kəsilməsinə qərar veriblər
Çad İsraildəki müvəqqəti işlər vəkilini “Qəzza zolağında misli görünməmiş ölümcül zorakılıq” mövzusunda məsləhətləşmələr aparmaq üçün geri çağırdığını açıqlayıb.
Bu barədə həmin ölkənin Xarici İşlər Nazirliyindən verilən açıqlamada bildirilib.
Xatırladaq ki, əksəriyyəti müsəlman olan Çad 1972-ci ildə İsraillə diplomatik əlaqələri kəssə də, daha sonra 2019-cu ildə münasibətləri bərpa etmişdi.
İndiyədək Türkiyə, Çili, Bəhreyn, Honduras, Kolumbiya və İordaniya İsraildəki səfirlərini geri çağırıb.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
