Ən yaxın həftədə Azərbaycan-Ermənistan sazişi mümkündür - ATƏT sədri nəyə güvənir...
Abutalıb Səmədov: “Əgər icazə versələr, qısa müddətdə sülh sazişi imzalanar”
ATƏT Parlament Assambleyasının sədri Pia Kaumanın sözlərinə görə, Azərbaycan Ermənistanla sülh danışıqlarına hazırdır. Bu barədə Pia Kauma Ermənistanda keçirdiyi mətbuat konfransında bildirib:
“Bura, Ermənistana gəlməzdən əvvəl iki günlük Azərbaycana səfər etmək imkanım oldu və məndə belə təəssürat yarandı ki, onlar artıq sülh danışıqlarına hazırdırlar. Ən azından çatdırmaq istədikləri budur. Və təbii ki, yekun razılığın əldə olunmasının mümkünlüyünə inanmaq istəyirəm. Ümid edirəm ki, bu, növbəti həftə ərzində baş verəcək”.
Onun sözlərinə görə, ATƏT hər iki tərəfi danışıqları davam etdirməyə və razılığa gələ biləcəkləri yeni imkanlar axtarmağa çağırır:
“Bu region həm də iqtisadi baxımdan çox vacibdir, burada çoxlu imkanlar var, lakin onların hamısı sülh və təhlükəsizlik tələb edir, çünki əks halda investorlar bura gəlməkdə tərəddüd edir. Hesab edirəm ki, Ermənistan vətəndaşları sülhə layiqdirlər. Sülhə aparan yeni yol tapmaq vaxtı çatıb və biz bir təşkilat olaraq, şəxsən mən erməniləri sülhə gedən yolu tapmaqda dəstəkləyirik”.
Göründüyü kimi, xanım Pia Kauma inanır ki, ən yaxın həftə ərzində Azərbaycanla Ermənistan yekun razılaşmaya gələ bilər. Bu inam nəyə əsaslanır?
Müstəqil siyasətçi Abutalıb Səmədov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Ermənistanın sülh sazişini imzalamasına qarşı yönəlmiş təxribatlar olmasa idi, 1 il əvvəl də bu razılaşma imzalana bilərdi: “Erməni rəsmiləri özləri də etiraf edirdilər ki, sülh sazişinin imzalanmasına mane olan əsas məsələ ermənilərin Qarabağla bağlı tələbləri idi. Yəni Ermənistan sülh sazişinə Qarabağ ermənilərinin hüquq və təhlükəsizliyinin beynəlxalq mexanizmlər vasitəsilə təminatı tələbini qoydu, Azərbaycan isə bunu qəbul etmədi. Sonradan parlament sədri Alen Simonyan etiraf etdi ki, bizim Qarabağla bağlı tələbimiz olmasaydı, sülh sazişini bir neçə dəfə imzalamaq olardı. İndi artıq Qarabağda ermənilər yoxdur və sülh sazişində onlarla bağlı hansısa müddəaların yer almasına ehtiyac da yoxdur. Sonuncu Qranada sammiti ərəfəsində ermənilərin ortaya atdığı üç prinsip müzakirə oluna bilər, onların hansısa formada qəbul olması da mümkündür. Söhbət ərazi bütövlüyünün tanınmasının konkret rəqəmlərlə ifadə olunmasından gedir. Yəni Ermənistan ərazisinin 29,8 min kv km, Azərbaycan ərazisinin 86,6 min kv km olduğu sülh sazişində göstərilməlidir. Ermənilərin irəli sürdüyü prinsiplərdən biri budur. Digəri isə xəritələrlə bağlıdır. Qranada sammitində ermənilərin tələb etdiyi kimi 1975 - ci il xəritələri ifadəsi öz əksini tapmadı, qəbul olunan sənəddə son xəritələr əsasında delimitasiyanın aparılması qərarı alındı. Bu məsələ də müzakirə olunub öz həllini tapa bilər. Nəhayət, üçüncü prinsip kommunikasiyaların suverenlik və yurisdiksiya əsasında açılması, hansı ölkənin ərazisindən keçirsə, bu əsasda fəaliyyət göstərməsi tələbidir. Mən hesab edirəm ki, bu da Azərbaycanla Ermənistan arasında elə bir ciddi mübahisə yarada bilməz. Rusiya ilə Ermənistan arasında müəyyən problemlər ola bilər. Çünki 10 noyabr razılaşmasına görə, Ermənistandan keçən bizim Zəngəzur dəhlizi dediyimiz 43 kilometrlik yolu Rusiya sərhəd xidmətinin əsgərləri qorumalıdır, onların nəzarətində olmalıdır. Burda əsas problem sülh sazişinin harda imzalanmasından ibarətdir. Bu daha ağır məsələdir, nəinki sülh sazişinin məzmunu. Bu məsələni həll etmək üçün Azərbaycan prezidenti ən düzgün variantı təklif etdi. Azərbaycan və Ermənistan rəhbərləri Gürcüstanda, Tiflisdə görüşsünlər və sülh sazişi orda imzalansın. Təbii ki, imzalanma mərasiminə kimi xarici işlər nazirləri arasında da görüş ola bilər. Hələlik Ermənistan bunu qəbul etmir. Avropada, Amerikada görüşmək onların tutduğu ermənipərəst mövqe səbəbindən müəyyən problemlər yaradır. Artıq hər şey ortadadır. Həm ABŞ, həm Avropa İttifaqı açıq şəkildə ədalətsiz mövqe tutur. Onların son dövrdə verdikləri anti-Azərbaycan bəyanatları da onu göstərir ki, ABŞ və Avropa İttifaqı öz tərəfsizliklərinə bizi inandıra bilməzlər. Onlar artıq tərəfsizliklərini tamam itiriblər. Moskvanın bir neçə dəfə görüş təşkil etmək təşəbbüsü də ermənilər tərəfindən qəbul olunmayıb. 3 + 3 formatında İranda keçirilən görüşdə sülh sazişinin müzakirəsinə ermənilər mane oldular və açıq şəkildə buna etiraz etdilər. Beləliklə ortada yeganə variant qalıb. Ermənistan buna razılıq verərsə, Tiflisdə danışıqlar başlanar və ilin sonuna kimi sülh sazişi imzalana bilər. Ancaq Ermənistana icazə veriləcəkmi? Əsas problem bununla bağlıdır. Əgər icazə versələr, qısa müddətdə sülh sazişi imzalanar. ATƏT PA sədrinin inamı da buna əsaslanır. Əslinə qalsa, heç bir problem yoxdur. Söhbət Qərblə Moskva qarşıdurmasından, onların hər ikisinin barışmaq üçün mövqe tutmasından gedir. Burada çox barışmaz mövqe tutan, təəssüf ki, ABŞ və Avropa İttifaqıdır”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
