çərşənbə axşamı günü, 11 mart 2025
     

Təhsil proqramlarında islahatlar davamlı prosesə çevrilib...

Image

Məlum olduğu kimi, müstəqillik əldə edəndən sonra bizim təhsil proqramlarımızda da müəyyən dəyişikliklər oldu. Bax, bu yeniliklərin ümumi təhsil prosesinə nə kimi müsbət və mənfi tərəfləri oldu?

Tarixi üzrə fəlsəfə doktoru, professor Məhərrəm Zülfüqarlı "Bakı-Xəbər"ə açıqlamasında bildirdi ki, Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, bütün sahələrdə olduğu kimi, təhsil sistemində də köklü dəyişikliklərə ehtiyac var idi: "Bildiyimiz kimi, sovet təhsil sistemi ilə Qərb təhsil sistemi arasında çox fərqlər var. Biz Qərbə inteqrasiya yolunu tutan bir Respublika kimi Qərb dəyərlərinə üstünlük verdik. Hətta Azərbaycan Baloniya sisteminə daxil oldu. Amma, sonradan bu proses zəiflədi. Yəni Azərbaycan təhsil sistemində dərsliklərin yenidən yazılması, proqramların yenidən tərtibi və s daxil olmaqla problemlər qalmaqda davam edir. Bilirsiz ki, təhsildə alternativ dərsliklər məsələsi olmalıdır. İndiki dövrdə buna fikir verilmir. Qərb təhsil sistemində tələbəyə imkan verilir ki, mövzunu öyrənmək üçün bir yox, bir neçə dərslikdən istifadə edib özü nəticə çıxarsın. Hansısa bir mövzu ilə bağlı obyektiv qərar versin".

Ali məktəblərdə Azərbaycan tarixinin tədris saatı 120 saat idisə, indi 60 saata endirilib… 

Professorun sözlərinə görə, bir çox məsələlərdə fikir ayrılıqları var: "Məsələn, İkinci Dünya müharibəsinə baxış, İkinci Dünya müharibəsinin içərisində böyük Vətən müharibəsinə baxış, onun daxilində sovet qoşunu tərkibində vuruşanlara münasibət və onlara qarşı olan legionerlərə münasibət. Burda olan fikir ayrılıqları daha da dərinləşir. Ona görə də, standart, nazirliyin bilavasitə proqramı, təsdiq etdiyi dərsliyi əsasında bunların öyrənilməsi qeyri - mümkündür. Çünki bunlar fikir tələb edən mövzulardır. Belə mövzulara da bizim auditoriyada yer verilmir. Konkret mövzu, konkret proqram var. Bu da standart dərslik əsasında keçirilməlidir. Biz əgər Qərbə inteqrasiya ediriksə, burda alternativ dərsliklərə yer verilməlidir. Mən öz fənnimi nəzərdə tutaraq sual verirəm: təhsil sistemində çatışmayan cəhət nədir? İlk dövrlərdə dövlət müstəqilliyini bərpa edəndən sonra "Azərbaycan tarixi" fənnində çoxlu problemlər vardı. Bu problemləri aradan qaldırmaq üçün nazirlik səylə çalışırdı və bu fənnin dərs saatları geniş idi. Son beş ildə isə bu saatlar azala - azala gəldi. 4-5 il qabaq ali məktəblərdə Azərbaycan tarixinin tədris saatı 120 saat idisə, indi 60 saata endirilib. Bu 60 saatın da 30 saatını müzahirə, 30 saatını isə seminar təşkil edir"

Öz tarixini yaxşı bilməyən, obyektiv surətdə tarixini öyrənməyən gənc nəsil gələcəkdə çoxlu problemlərlə üzləşə bilər 

Ekspert hesab edir ki, bura da cəmi 15 mövzunu sıxışdırmaq olar: "İbtidai icma qurluşundan bugünkü günümüzə kimi cəmi 15 mövzu əsasında biz Azərbaycan tarixini tədris etməliyik. Bu əlbəttə ki, ağlasığan bir şey deyil. Biz bir neçə dəfə nazirliyə müraciət etmişik. Millət vəkillərinin imzası ilə məktub qeyri - hökumət təşkilatı xətti ilə gedib. Ən azı 44 günlük müharibədə Prezidentimizin mətbuat konfranslarını tədris etmək, qəhrəmanlarımızı təbliğ etmək üçün çoxlu saatlar lazımdır. Ona görə də "Azərbaycan tarixi"nin saatları artırılmalıdır. İndiyə kimi bu məsələyə reaksiya verən olmayıb və problem qalmaqda davam edir. Bilirsiz ki, öz tarixini yaxşı bilməyən, obyektiv sürətdə tarixini öyrənməyən gənc nəsil gələcəkdə çoxlu problemlərlə üzləşə bilər. Bu da bizim çatışmayan cəhətlərimizdən biridir. Elm sahəsində son illər gənclərin elmə olan marağı azalır. Mən müqayisə apardım ki, pandemiyaya qədərki dövrdə bir il ərzində beş min nəfər elmlə məşğul olanların sayı azaldı. Bunun da əsas səbəb elmə kifayət qədər önəm verilməməsi, elmlə məşğul olan insanların əmək haqlarının aşağı olması, həyat şəraitlərinin yaxşı olmamasıdır. Belə bir vəziyyətdə gənclər elm yolu ilə yox, daha əmək haqqı çox olan işlərə getməyi üstün tuturlar. Bu da elmin zəifləməsinə səbəb olur. Əgər elmdə vəziyyət gərgindisə, bu təhsilə də özünü göstərir. Digər bir məsələ də odur ki, təhsil sahəsində universitetlər arasında fərq çoxdur. Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində özəl universitetlər daha yaxşı təhsil verirlər dövlət universitetləri ilə müqayisədə. Bizdə isə tərsinədir. Bəzi özəl universitetlər var ki, orada təhsilin səviyyəsi çox aşağıdır. 

Bizdə təhsil sistemi sırf davamiyyət üzərində qurulub... 

Professor hesab edir ki, eyni zamanda orta məktəbdə, yuxari sinifdə tədrisin çox problemli olması, bir sıra məktəblərdə dərslərin keçirilməməsi, repetitor məsələsi və s. kimi hallar mövcudfur. Bütün bunlar da  böyük çatışmamazlıqlardı. Eyni zamanda,  bu dövlətdə cinayət hesab olunur. Keçirilməyən dərslərə görə jurnallar yazılır, əmək haqqı ayrılır, dövlətin vəsaiti mənimsənilir. Ümid edirəm ki, ciddi islahatlar yolu ilə bu problemlərin aradan qaldırılmasına səylər göstəriləcək. Azərbaycanın bütün təhsil müəssisələrində baloniya sisteminin əksinə olaraq, davamiyyət məsələsinə çox fikir verilir. Normal ölkələrdə, Qərb ölkələrində tələbələr asudə şəkildə dərsə davam edirlər, imtahan isə çox ciddi keçirilir. Yəni, mühazirəyə, seminara istəsələr gələ bilərlər, istəməsələr yox. Müəllim öz mühazirəsini deyir, onlar gəlir, oturub qulaq asırlar, istədikləri vaxt da gedirlər. Bizdə isə təhsil sistemi sırf davamiyyət üzərində qurulub. Məsələn, limit var. Neçə saat dərsə gəlməyən tələbə imtahana buraxılmır. Bu isə Azərbaycanda inzibati sistemin qalıqlığını göstərir. Yaxın gələcəkdə elə dəyişikliklər edilməlidir ki, tələbələr könüllü şəkildə mühazirələrdə iştirak etməyə maraq göstərsinlər, nəinki inzibati qaydada limitlə dərslərə gətirilməyə çalışsınlar. Bu da qalan problemlərdən biridir. Bir məsələni də nəzərə çatdırmaq istəyirəm. Mən iki il bundan qabaq "13-14-cü əsrlər tarixinə yeni baxış" adlı kitab yazdım. 7 dilə tərcümə olunur. Burada əsas məsələ tatar - monqolların Azərbaycan tarixində roludur. Bu da dərsliklərdə səhv izah olunur. Çünki, Azərbaycan xalqının etnogenisində tatarların da böyük rolu olub. Abbasqulu Ağa Bakıxanovun "Gülüstani İrəm" əsərində qeyd olunur ki, Hülakü xanın qoşununun tərkibində iki yüz min türk ailəsi Azərbaycana gəlib. Ancaq buna baxmayaraq həmin mövzu sovet dövründə olduğu kimi, izah olunur. Bütün bunlar problemdir. Bunların həlli ilə ciddi məşğul olmaq lazımdır".

Məhəmmədəli QƏRİBLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.



VİDEO

Trampın 44 günlük müharibəsinin nəticələri... - VİDEO

Azərbaycanda siyasi partiyalar niyə bu günə qaldı... - VİDEO

Baydenlərin dağıtdığı BMT-yə son zərbə vurulur... - VİDEO

İcbari Tibbi Sığortanın rayonlarda icarə müqavilələri ilə bağlı “söz-söhbət” yaranıb...

Vardanyanın Bakı məhkəməsindən ailəsinə göndərdiyi səs erməni təbliğatını ifşa etdi...

ABŞ, Azərbaycan və İsrail arasında üçtərəfli strateji saziş - inanılmaz şeylər olur...

SON XƏBƏRLƏR

11.03.2025 / 11:00
İsrailin Azərbaycandakı yeni səfiri Bakıya nə vaxt gələcək?

11.03.2025 / 10:46
Bakıda 9 otaqlı ev yanıb

11.03.2025 / 10:22
Moskva aeroportlarına PUA hücumu - ölən və xəsarət alanlar var - TƏCİLİ!

11.03.2025 / 10:20
ABŞ Zelenskinin Trampdan üzr istədiyini bildirib

11.03.2025 / 10:13
Bu axşam Çempionlar Liqasında cavab qarşılaşmaları keçiriləcək

11.03.2025 / 10:08
“Bu gün baş verənlər Kellogqun keçən il apreldə yazdığı planın bir hissəsidir”

11.03.2025 / 10:06
Xaçmazda iki avtomobil toqquşub

11.03.2025 / 10:00
Ermənilərin qəhramanlaşdırdığı Kobani Əhməd əl-Şaraya baş əydi

11.03.2025 / 09:49
Tramp və Si Cinpin görüşəcəyi anons edildi

11.03.2025 / 09:30
"Ukraynanın 2014-cü il sərhədlərinə qayıtması çətin məsələdir" - ABŞ-dan ŞOK açıqlama

11.03.2025 / 09:23
Küçə və səkilərdə özbaşına "parklanma qadağandır" lövhələri vuran sahibkarlara bu ixtiyarı kim verib...

11.03.2025 / 09:20
Bu gün Novruzun üçüncü - Yel çərşənbəsidir

11.03.2025 / 09:18
Hikmət Hacıyev Britaniyalı dövlət naziri ilə görüşüb

11.03.2025 / 09:16
Ukrayna üçün son şans - Trampın şərtləri qəbul edilməsə, Vaşinqton və Moskva Kiyevə qarşı birgə hərəkət edəcək...

11.03.2025 / 09:12
Ceyhun Bayramov Qazaxıstanın XİN başçısı ilə görüşüb

11.03.2025 / 09:05
“Mançester Yunayted” yeni stadion tikdirir

11.03.2025 / 09:00
“Qardaş İlham Əliyevlə Ermənistanla sülh danışıqları məsələsini müzakirə etdik" - Ərdoğan

11.03.2025 / 08:41
Güləş millimizdən böyük qələbə - 4-cü dəfə Avropa çempionu olduq!

11.03.2025 / 08:40
“Azərsu”yun əhaliyə verdiyi su bu gündədir - sosial şəbəkə fəalları görüntülər paylaşdı...

10.03.2025 / 23:37
Azərbaycan keçmiş hakim Xaxalevanın Rusiyaya ekstradisiyasından imtina etdi

10.03.2025 / 23:20
“ABŞ artıq Zəngəzur dəhlizində maraqlı deyil”

10.03.2025 / 23:16
Şaraa ələvilərin öldürülməsinə görə Mahir Əsədə yaxın qüvvələri günahlandırdı

10.03.2025 / 22:39
Tramp Ukraynanı yenidən silahlandırmağa hazırdır

10.03.2025 / 22:36
“Türkiyə Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcək”

10.03.2025 / 21:57
Ərdoğan Suriyada quldurlar tərəfindən dinc əhalinin qətliamını şərh edib

10.03.2025 / 21:53
“Əlləri günahsızların qanına bulaşmış insanlara aman verməyəcəyik” – Suriya rəsmisi

10.03.2025 / 21:26
Tramp Xamneyi ilə müharibəyə heç vaxt bu qədər yaxın olmadı...

10.03.2025 / 21:23
Şimali Makedoniya Prezidenti Bakıya gəldi - FOTO

10.03.2025 / 21:16
Suriya lideri söz verdi - qətliamlara görə məsuliyyət daşıyanlar cəzalandırılacaq

10.03.2025 / 21:12
İcbari Tibbi Sığortanın rayonlarda icarə müqavilələri ilə bağlı “söz-söhbət” yaranıb...

10.03.2025 / 21:10
Kiyev Kurskda Ukrayna qoşunları üçün mühasirə təhlükəsinin olmadığını deyir - "ruslar itki verir"

10.03.2025 / 21:07
Qukasyandan etiraf - "Qarabağda erməni dili ilə bağlı heç bir problem olmayıb"

10.03.2025 / 20:59
Rusiya XİN KTMT məsələsində Ermənistanla “modal əməkdaşlığa” hazırlaşır...

10.03.2025 / 20:50
Bako Sahakyan: "Qarabağda silahlanma haqqında ilk çağırış qanunsuz mitinqlərdə olub" - MƏHKƏMƏ + FOTO

10.03.2025 / 20:44
İran "Rusiya Talış Diasporunun" sədri İsmayıl Şabanova xüsusi diqqət yetirir...

10.03.2025 / 20:30
Çirkli erməni pullarına baş əymiş pakistanlı müsəlman vəkil Vardanyanın müdafiəsinə qalxıb...

10.03.2025 / 20:15
Paşinyan Köçəryanı və Sarkisyanı Bakıya təslim edəcək... Ermənistan qaynayır...

10.03.2025 / 20:01
Tramp eyni vaxtda Rusiya və İranla yaxınlaşmaq istəyir - risq, ya şans...

10.03.2025 / 19:47
Konstitusiya dəyişikliyi Paşinyana 3 hədəf verəcək - sülh, diaspor və kilsə...

10.03.2025 / 19:33
Fransanın yanlış anti-Azərbaycan siyasəti İsrailə də problemlər yaradır...

10.03.2025 / 19:21
Milli Aviasiya Akademiyasında “Boeing 777” tam uçuş simulyatoru quraşdırıldı - FOTO

10.03.2025 / 19:20
İstanbul Aydın Universitetinin müəllimi Ramazan Kürdoğlundan absurd iddia - eradan əvvəl erməni krallığı var idi?..

10.03.2025 / 19:06
Zəkəriyyə Əylislinin erməniləşdirilmiş gündəliyi...

10.03.2025 / 18:54
Vardanyanın Bakı məhkəməsindən ailəsinə göndərdiyi səs erməni təbliğatını ifşa etdi...

10.03.2025 / 18:51
Aİ Dəməşq hökumətini Brüsselə dəvət etdi

10.03.2025 / 18:35
Əhalinin 80 faizi bölgələrdə yaşayır, iş yerlərinin isə 80 faizdən çoxu Bakıda açılır... Təzad…

10.03.2025 / 18:21
ABŞ, Azərbaycan və İsrail arasında üçtərəfli strateji saziş - inanılmaz şeylər olur...

10.03.2025 / 18:14
XİN-dən Fransanın "müstəmləkə nazirinə" cavab - həmin xalqlar arasında dayaqlarını itirməsi ilə barışa bilmirlər

10.03.2025 / 18:07
Əsədin qiyamı, ya İŞİD-in xristianlardan və ələvilərdən qisası? - Rus-erməni baxışı...

10.03.2025 / 17:56
"Silahlar Ermənistandan gəlirdi" - Bako Sahakyandan etiraf...

10.03.2025 / 17:52
Ermənilər PKK-çı Kobanini qəhramanlaşdırdı

10.03.2025 / 17:52
Buraxılış imtahanları bu il də narazılıq yaratdı - sərbəst suallar...

10.03.2025 / 17:45
DTX rəisi İtkin düşmüş şəxslər üzrə Beynəlxalq Komissiyanın baş direktoru ilə görüşüb

10.03.2025 / 17:42
Afrikanın resursları uğrunda Çin və ABŞ arasında ticarət müharibəsi qızışır...

10.03.2025 / 17:39
Azərbaycanın səfiri Trampa qarşı bu hərəkəti etsə...

10.03.2025 / 17:33
BMT İsraili Qəzza əhalisini kollektiv cəzalandırmaqda ittiham etdi

10.03.2025 / 17:29
"İtkin düşmüş şəxslərin yerinin müəyyən edilməsi prosesinə mina təhdidi ciddi şəkildə maneçilik törədir" - Ceyhun Bayramov

10.03.2025 / 17:25
Trampın Putinlə yaxınlaşmasına İran-Rusiya-Çin hərbi təlimləri ilə cavab verildi...

10.03.2025 / 17:15
İqtisadi Şuranın növbəti iclası keçirildi - qərarlar qəbul olundu, tapşırıqlar verildi

10.03.2025 / 17:12
Qərbi Azərbaycana qayıdış ictimai və dövlət mənafeləri müstəvisində...

10.03.2025 / 17:06
“...Müharibə onun hərbidən ayrılmasına imkan vermədi”

10.03.2025 / 16:55
Əmisi oğlu Bəşər Əsədi yıxıb sürüdü - ölkəni yox etdin, parçaladın, xalqı ac qoydun, bəs deyilmi?

10.03.2025 / 16:46
Budapeştdə Azərbaycanla Avropanı birləşdirən “yaşıl enerji” dəhlizi ilə bağlı mühüm sənəd imzalandı

10.03.2025 / 16:30
Xaçmazda avtomobillərə və evlərə qənim kəsilən oğur dəstəsi ifşa edildi

10.03.2025 / 16:16
Nazir Vilayət Eyvazov Şimali makedoniyalı həmkarını qəbul etdi - FOTO

10.03.2025 / 16:00
İsveç-Ermənistan dostluq qrupu müharibə caniləri ilə bağlı faktları həyasızcasına təhrif etdi, Milli Məclisdən də tutarlı cavab aldı...

10.03.2025 / 15:48
Qukasyan: "1992-ci ildə Qarabağ ərazisində 30 mindən az erməniəsilli sakin yaşayırdı"

10.03.2025 / 15:42
Trampın kursu Çinlə Rusiyanı bir-birinə daha da yaxınlaşdırır - iki ölkə kütləvi vizasız gediş-gəlişə başlayır...

10.03.2025 / 15:27
Fransa qoşunları Seneqaldan çıxarılır...

10.03.2025 / 15:10
Sumqayıtda narkotiklərə görə iki nəfər saxlandı

10.03.2025 / 14:54
ABŞ USAID proqramlarının 80 faizini bağladı...

10.03.2025 / 14:44
Əsəd qüvvələrinin Suriyadakı addımları erməniləri də fəallaşdırıb

10.03.2025 / 14:42
Xalqxeber.Az xəbər portalı 13 yaşını qeyd edir

10.03.2025 / 14:41
Bakıda quldurluq və oğurluqda şübhəli bilinən şəxslər saxlandı

10.03.2025 / 14:40
Trampın Ukraynayla bağlı qərarları Respublikaçılar arasında da fikir ayrılığı yaradıb

10.03.2025 / 14:27
"Robert Köçəryan “Krunq” təşkilatının üzvü idi" - Qukasyan

10.03.2025 / 14:11
"Qərbi Azərbaycan məsələsində əsl ədalətin bərpa olunacağına əminik" - Əhliman Əmiraslanov

10.03.2025 / 13:55
Arkadi Qukasyan: “Böyük Ermənistan” ideyası nağıldır

10.03.2025 / 13:38
Müştərək maliyyələşmə məbləği tətbiq edilmədən müraciətlər sadələşdirildi

10.03.2025 / 13:38
Azərbaycan və Ermənistan arasında itkinlər üçün Müstəqil DNT Müqayisə Mexanizminin Yaradılması təklif edilir

10.03.2025 / 13:36
“Aviasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi Qaydaları” dəyişdi

Qərbi Azərbaycana qayıdış ictimai və dövlət mənafeləri müstəvisində...

XƏBƏR ARXİVİ