Rusiyanın ardınca İran da Ermənistanı hədələməyə başladı...
Ermənistanın İranla hərbi, iqtisadi və başqa sahələrdə əlaqələri ötən illər ərzində dinamik qaydada inkiaf edib. Amma bunlar fonunda son dövrlərdə İrəvanın Tehranın maraqlarına ciddi xələl gətirməsi də açıq müşahidə olunur. Ermənistan ərazisində sayı artan Qərb hərbçiləri İran üçün yaxşı heç nə vəd etmir.
Bütün bunlara nəzər salan “Vestnik Kavkaza” portalı yazır: “İranla Qərb arasında münasibətlər Donald Trampın prezidentliyi dövründə xeyli pisləşib. Tramp ABŞ-ı nüvə sazişindən çıxarıb, İrana qarşı sanksiyalar tətbiq edib və Avropanı da buna razı salıb. Co Baydenin Ağ Evə gəlişi heç nəyi dəyişmədi. Nüvə sazişi hələ də dondurulub və Tehran onun bərpası üçün əlavə şərtlər tələb edir. Ötən ilin oktyabrında Qəzza münaqişəsi başlayandan bəri İranla Qərb arasında münasibətlər daha da pisləşib. Tehran Avropa İttifaqı və ABŞ-ı Fələstin anklavında HƏMAS-a qarşı müharibə aparan İsraili dəstəkləməkdə ittiham edir. Öz növbəsində NATO ölkələri də yəhudi dövlətini təhdid edən qruplaşmalara (husilər, HƏMAS, “Hizbullah”) dəstək verdiyi üçün Tehrandan narazıdırlar. Son günlər baş verən hadisələr İran-Qərb münasibətlərinə əlavə gərginlik əlavə edib. İsrailə pilotsuz təyyarə və ballistik raket hücumu Almaniya, Fransa, ABŞ və İngiltərədə çox mənfi qarşılanıb. Bununla əlaqədar olaraq, onlar İslam Respublikasına qarşı, o cümlədən SEPAH Hərbi Dəniz Qüvvələri və İran Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahına qarşı yeni sanksiyalar tətbiq etmək qərarına gəliblər. Bunun fonunda NATO və Aİ ölkələrinin İran sərhədləri yaxınlığında hər hansı fəaliyyəti SEPAH və İran rəhbərliyi tərəfindən daha kəskin şəkildə qəbul edilir. Əgər Gürcüstanda hakimiyyət bu yaxınlarda xarici agentlər haqqında qanun qəbul edərək Qərbin təsiri ilə fəal mübarizə aparırsa və Azərbaycan suverenliyin qorunub saxlanmasına diqqət yetirməklə balanslaşdırılmış çoxvektorlu siyasət aparırsa, o zaman Ermənistan tam sürətlə Avro-Atlantik dünyaya doğru irəliləyir.
Uzun müddətdir ki, İslam Respublikası “burnunun dibində” “məxməri rejim”in hakimiyyətə gəldiyini, İran sərhədində həm Aİ, həm də NATO üçün qala olmağa hazır olduğunu hiss etmirdi. İran Türkiyə və İsrail təhdidinə diqqət yetirərək Azərbaycanla sərhəddə genişmiqyaslı hərbi təlimlər keçirib. Amma Tehranda, deyəsən, indi ayılıblar və real təhlükənin haradan gəldiyini anlayıblar. Ötən ay İran Qərbin Ermənistanda fəallaşmasına qarşı iddialarını çox diplomatik şəkildə ortaya qoydu. Belə ki, prezident Ebrahim Rəisi və Baş Qərargah rəisi Məhəmməd Bagiri erməni həmkarları ilə görüş və danışıqlar zamanı açıq şəkildə bildirdilər ki, “bölgəyə kənardan qüvvələrin müdaxiləsinə icazə vermək regiona sülh gətirmir, sülhə ancaq region ölkələrinin iştirakı ilə nail olmaq olar”. İran ehtiyatlılıq qaydasını dəyişmir, lakin İran siyasətçiləri üçün narazılıqlarını gizlətmək getdikcə çətinləşir, xüsusən də, necə deyərlər, “birbaşa” suallar vermək imkanı olanda. Bu, İranın ali dini liderinin müşaviri, keçmiş xarici işlər naziri Əli Əkbər Vilayətinin “Əl-Mayadeen” nəşrinə müsahibəsi zamanı baş verib. Ərəb jurnalistlər ondan baş nazir Nikol Paşinyanın ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken və Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Leyenlə bu yaxınlarda keçirdiyi görüşü şərh etməyi xahiş ediblər. O, aprelin 5-də Brüsseldə baş tutan danışıqları “Qərbin regiona kollektiv müdaxiləsi” adlandırıb. Vilayəti deyib ki, “İran region ölkələri arasında bölücü xətlərin yaradılmasına qarşıdır və Qərbin planlarına öz milli təhlükəsizlik maraqlarına birbaşa təhdid kimi baxır”. O, həmçinin əlavə edib ki, Qərb Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh yaratmaq niyyətini nümayiş etdirsə də, onun əsl istəyi “Cənubi Qafqaz ölkələrinin müstəqilliyinə və təhlükəsizliyinə zərbə vurmaqla öz hərbi mövcudluğuna haqq qazandırmaqdır”. İranın Ermənistandakı səfiri Mehdi Sübhani də Brüssel görüşünə münasibət bildirib. O, aprelin 16-da keçirdiyi mətbuat konfransında bildirib ki, Tehran bu hadisə ilə bağlı İrəvandan açıqlama istəyib. Sorğuya cavab olaraq Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi cavab verib ki, Ermənistanın xarici və təhlükəsizlik siyasətinin “şaxələndirilməsi” İrana qarşı yönəlməyib. Və guya Brüsseldə keçirilən sammitdə sırf iqtisadi məsələlərin müzakirəsi olub. Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin manevri İranda xüsusi qiymətləndirilməyib. Sübhani vurğulayıb ki, İran Ermənistan və region ölkələrinin geosiyasi münaqişələrə qarışmasından narahatdır. "Tehranı narahat edən yeganə məsələ Ermənistan və Qafqazın geosiyasi rəqabət platformasına çevrilməməsi və İrəvanın xarici siyasət əlaqələrinin inkişafının başqa ölkənin hesabına baş verməməsidir", - diplomat bildirib. Beləliklə, İran Paşinyana bir daha aydın şəkildə bildirir ki, Tehranın geosiyasi qarşıdurmada olduğu qonşu ölkənin NATO bazasına çevrilməsinə dözməyəcək. Tehranın xətti Moskvanın mövqeyi ilə tamamilə üst-üstə düşür. Rusiya müxtəlif səviyyələrdə Fransanın və digər ölkələrin Ermənistan-Azərbaycan nizamlanmasına müdaxiləsinin Moskvanı regiondan sıxışdırıb çıxarmaq məqsədi daşıdığını və Cənubi Qafqazdakı kövrək sülhü poza biləcəyini də açıq şəkildə bildirdi. Ermənistan Azərbaycanla münaqişəsini hələ də həll etməyib. Türkiyə sərhədləri açmayıb. Paşinyan KTMT-dən çıxmaqla hədələyərək Rusiya ilə birbaşa diplomatik münaqişəyə girib və İranla münasibətlər getdikcə soyuqlaşır. Paşinyanın Aİ və ABŞ ilə təmasları Azərbaycanla münasibətlərin normallaşmasını sürətləndirmir, əksinə ləngidir, çünki Bakı Qərbin xoş niyyətlərinə getdikcə daha az güvənir. Əsas sual, zamanın cavabı belədir: Paşinyan öz ölkəsini Rusiya, İran, Türkiyə və Azərbaycan arasında geosiyasi çətinliyə sürükləyərək Qərbləşmə kursunu davam etdirə biləcəkmi?”.
Samirə SƏFƏROVA
