Azərbaycançılıq ölkəmizin gələcək uğurlarının da təminatçısıdır...
İdeologiya sosial-mənəvi hadisə kimi müasir ictimai elmlərdə getdikcə daha böyük maraq doğurur. Bu məsələnin aktuallaşması cəmiyyətin postsənaye dövründəki inkişafa keçidi kontekstində sözügedən konsepsiyanın mahiyyətinin və məzmununun yenidən nəzərdən keçirilməsi ilə bağlıdır.
Bu gün, kütləvi informasiya vasitələrinin təsir dairəsinin artması və qloballaşma dövründə ideoloji formalarda, metodlarda və üsullarda baş vermiş dəyişiklikləri əsaslı şəkildə izah etmək, bilmək olduqca vacibdir.
Ölkəmizdə azad vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına və güclü dövlət quruculuğuna azərbaycançılıq ideologiyası müstəsna töhfələr verir
Araşdırmalar göstərir ki, ideologiyanın xüsusiyyətləri aşağıdakı məqamlar üzrə qruplaşdırıla bilər: ideologiya insanın bu dünyada yeri və roluna diqqət yetirərək dünyanın vahid mənzərəsini verir; ideologiya əvvəlki nəsillərin işləyib hazırladığı bilikləri birləşdirir; ideologiya insan davranışını stimullaşdırır və istiqamətləndirir; - ideologiya ictimai həyatın təşkiledici formasıdır. ideologiyalar bəşər tarixində cəmiyyətin transformasiyasını, inkişafını və fəaliyyətini müəyyən edir.
Yuxarıda deyilənlərə əsaslanaraq, ideologiya fenomeninin əsas xüsusiyyətlərini müəyyən edə bilərik. Belə ki, ideologiya onun özəyini yaradan bir sıra prinsiplərə əsaslanır və formalaşan ideologiya maraq və arzularla funksional əlaqə ilə xarakterizə olunan bütöv bir sistemə çevrilir. Bundan başqa, ideologiya öz mahiyyətinə görə onda olan ideyaların inkişaf prosesini ifadə edir. Baxışlar sistemi kimi ideologiya, bir tərəfdən, nəzəri ideya və baxışları, sosial qrupların mənafeyini ifadə etməyə qadir olan müəyyən ideal modeli özündə cəmləşdirir, digər tərəfdən isə qrupların praktiki ehtiyacları əsasında qurulur. Beləliklə, ideologiya inkişaf edən ideya və baxışlar sistemi kimi nəzəri konstruksiya formasını ala bilər. Elə azərbaycançılıq ideologiyasına da məhz bu prizmadan yanaşmaq mümkündür. Bəllidir ki, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin müəllifi olduğu azərbaycançılıq ideologiyası özündə ümumbəşəri səciyyə daşıyan və milli dəyərlərə cavab verən prinsipləri ehtiva edir. Daha bir mühüm nüans ondan ibarətdir ki, azərbaycançılıq təkcə Azərbaycan ərazisində yaşayan şəxsləri yox, eyni zamanda, bütün dünyada məskunlaşan azərbaycanlıları əhatə edərək, dünya azərbaycanlılarının milli istinad mənbəyinə çevrilib. ən əsası isə azərbaycançılıq ideologiyası real tarixi keçmişimizlə, milli mentalitetimizlə və mövcud dəyərlərlə sıx bağlıdır. Məhz bu fonda qeyd edə bilərik ki, azərbaycançılıq müstəqil, suveren Azərbaycanın istiqlalını və ölkəmizdə dünyəvi prinsiplərə malik sivil demokratik dövlət uğrunda mübarizəni strateji məqsəd seçən Azərbaycan xalqının ideologiyasıdır. Dövlətin vahid ideologiyası vətəndaşın maraqlarını nəzərə almadıqda cəmiyyətlə dövlət arasında boşluq yaranır. Amma azərbaycançılıq ideologiyası bu məsələni həll edir. Çoxmillətli Azərbaycan xalqını birləşdirən azərbaycançılıq ideyası müstəqilliyin qorunmasına, demokratik inkişafa və hüquqi, sosial dövlətin qurulmasına xidmət edir. Azərbaycançılıq ideologiyası geniş əhatə dairəsi ilə yanaşı, konkret məqsədlər də güdür. Bu ideologiya Azərbaycanda azad vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına və güclü dövlət quruculuğuna xidmət edir. Azərbaycanda insanların düşüncələrində azərbaycançılıq ideologiyasının formalaşması, onların fəaliyyətlərində bu ideoloji dəyərlərin rəhbər tutulması konstitusiya quruluşunun əsaslarının sabitliyinə də zəmin yaradır. Azərbaycan dövlətçiliyinin ideologiyası təkcə ölkə vətəndaşlarının siyasi və sosial məkanlar üçün baxışlar sistemi deyil, həm də siyasətin ən vacib subyekti kimi xalqın maraqlarını əsaslandırmaq və təmin etmək üçün nəzərdə tutulub.
Dövlət siyasəti ideologiyasız həyata keçirilə bilməz
Bir məsələni də qeyd edək ki, müasir elmin nəzəri-metodoloji tədqiqinin ən mühüm problemlərindən biri cəmiyyətin inkişafının sosial-siyasi istiqaməti kimi dövlət ideologiyası problemidir. Dövlət ideologiyasının problem sahəsi müxtəlif aspektləri əhatə edir, çünki fərqli siyasi sistemlərdə bu fenomen müxtəlif institusional modellərə malikdir. Amma azərbaycançılıq ideologiyası sayəsində ölkəmiz bu məsələni uğurla həll edə bilib.
Bəzən fikirlər səslənir ki, plüralizm prinsiplərinə əsaslanan cəmiyyətdə dövlət ideologiyasının olması mümkün deyil. Sözügedən tezisə etiraz olaraq qeyd edək ki, bu heç də cəmiyyətin ideologiyasız inkişaf edib möhkəmlənə biləcəyi demək deyil. Onu da qeyd edək ki, dövlət ideologiyasının mövcudluğu mümkünlüyü ilə bağlı qəti mühakimələr onun həm də tarixi inkişaf boyu formalaşmış ümumi mədəni, ümumi sivilizasiya dəyərlərinə əsaslana biləcəyini nəzərə almır. Dövlət ideologiyası öz fəaliyyətində onlara arxalanan vətəndaşların əksəriyyətinin paylaşdığı ideyaları bir araya cəmləmək üçün nəzərdə tutulub. Tarix sübut edir ki, dövlət siyasəti ideologiyasız həyata keçirilə bilməz. Məhz ideologiya qanunvericilik bazasında təsbit edilmiş milli ideyaları, maraqları, dəyərləri, o cümlədən ayrı-ayrı şəxslərin və qrupların həyat fəaliyyətinin əsas istiqamətini əks etdirir. Dövlət ideologiyası bütün sahələrə: iqtisadiyyata, siyasətə, təhsilə, mədəniyyətə və sairə sirayət edir. Mahiyyət etibarı ilə bu, dövlət quruculuğu proqramıdır ki, onun həyata keçirilməsi üçün qanunvericilik bazası, təşkilat və qurumlar lazımdır. İdeologiyanın həyatda uğurla reallaşmasının göstəricisi vətəndaşların əksəriyyətinin ehtiyac və maraqlarının ödənilməsidir. Əks halda ideologiya ictimai şüurda sındığı üçün sosial inqilablara qədər kütləvi etiraz hərəkatını istisna etmək olmaz. Azərbaycançılıq ideologiyası ölkəmizdə buna lüzum yeri qoymur. Çünki o, hüquqi dövlət və demokratik rejimin formalaşmasında rol oynayan, azad xalqları birləşdirən, hüquq elmində kifayət qədər təhlil olunan konstitusionalizmin elementlərini özündə cəmləşdirir. Bu ideologiyanın əsas məqsədlərindən biri də məhz akimiyyətin şəffaf və effektiv hüquq çərçivəsində idarəçiliyini təmin etməkdir. Eyni zamanda azərbaycançılıq ideologiyası yeni mərhələdə də milli maraqlara əsaslanan strateji hədəflərin gerçəkləşdirilməsində mühüm rol oynayır. 44 günlük Vətən müharibəsində əldə olunan qələbədən sonra ölkəmizdə, eləcə də regionumuzda yeni reallıqlar yaranıb. Azərbaycanın qarşısında yeni imkanlar açılıb, ölkəmiz yeni hədəflərə doğru irəliləyir. Məhz bu hədəflərə uğurla nail olunmasının təməl daşlarından biri azərbaycançılıq ideologiyasıdır.
Ramil QULİEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
