Türk Dövlətləri Təşkilatı dünyada ən yeni güc mərkəzinə çevrildi...

Avrasiyada, ümumiyyətlə isə qlobal miqyasda Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) yeni güc mərkəzinə çevrilməsi artıq birmənalı həqiqətdir. Bu güc mərkəzinin formalaşdırılmasında isə Türkiyə ilə Azərbaycan müstəsna rola malikdir. 

Xatırladaq ki, prezident İlham Əliyev andiçmə mərasimində də bu məsələyə xüsusi diqqə edib: “Biz beynəlxalq təşkilatlarla bağlı bundan sonra da öz addımlarımızı atacağıq, ilk növbədə, Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində səylərimizi davam etdirəcəyik. Bu bizim üçün prioritetdir, mən bunu açıq demək istəyirəm, yəqin ki, indi aparılan siyasət də hər kəsə bunu aydın göstərir. Bu, bizim üçün əsas beynəlxalq təşkilatdır, çünki bu, bizim ailəmizdir. Bizim başqa ailəmiz yoxdur. Bizim ailəmiz türk dünyasıdır”. Azərbaycan türk dünyasının birliyinə hər zaman töhfə verib və bundan sonra da bu birliyə sadiq qalacaq. Hazırkı geostrateji vəziyyət fonunda da türk dövlətləri arasında münasibətlərin keyfiyyətcə yeni mərhələyə daxil olması üçün ən münasib şərait mövcuddur. Xəzər dənizi, Qara dəniz və Aralıq dənizini əhatə edən coğrafiyada güclü varlığı ilə geostrategiyanın müəyyənedici elementi olan türk dünyasının yeni qlobal nizamın müəyyən edilməsində mühüm rola sahib olacağı artıq bütün dünyada qəbul edilir. Bu arada daha bir məqam türk birliyinə digər ölkələrin də qəbul edilməsi ilə bağlıdır. Artıq Macarıstan bunun əyani nümunəsidir. Digər belə ölkə qismində isə Tacikstanın çıxış edəcəyi gözlənilir. Qeyd edək ki, Türkmənistan Xalq Şurasının sədri Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Tacikistanın prezidenti Emoməli Rəhmonu bu ilin oktyabrında türkmən şairi və filosofu Məhtimqulu Fraqinin 300 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbirlərdə iştirak etmək üçün fəxri qonaq kimi dəvət edib. Həmin vaxt Türk Dövlətləri Təşkilatının qeyri-rəsmi sammiti də keçiriləcək. Məhz burada Orta Asiyada yeganə farsdilli dövlət olan Tacikistana Türk Dövlətləri Təşkilatında müşahidəçi statusu təklif olunması gözlənilir. Tacikistan artıq regionda infrastruktur layihələrində iştirak edir və tezliklə Xəzər sahillərinə, daha sonra Türkiyəyə çıxış əldə edəcək. Qurbanqulu Berdiməhəmmədov aprelin 5-də Düşənbəyə rəsmi səfər edib və burada prezident Emoməli Rəhmonla qarşıdakı tədbirləri müzakirə edib. Berdıməhəmmədov “Kasri Millat” iqamətgahında Rəhmonla görüşdə  bildirib: “Siz həmişə bizim ən fəxri qonağımız olmusunuz və olacaqsınız, biz sizi bu bayramda görməyi səbrsizliklə gözləyirik”. İki ölkənin liderləri Tacikistanın Xəzər sahilinə, Türkiyəyə, Fars körfəzinə çıxışı olacaq nəqliyyat marşrutunun yaradılması üzrə əməkdaşlığın intensivləşdirilməsi imkanlarını müzakirə ediblər. Digər prioritet sahə enerji sektorudur: Türkmənistanın elektrik enerjisi və təbii qazının Özbəkistan ərazisindən keçməklə Tacikistana ixracı planlaşdırılır. Türkmənistan neft məhsullarının tədarük həcmi də, Emoməli Rəhmonun qeyd etdiyi kimi, Tacikistan tərəfinin ehtiyaclarından asılı olaraq artırılacaq.

Mərkəzi Asiya üzrə ekspert Serdar Aytakov son dövrlərdə Türkmənistanın yüksək səviyyəli rəsmilərinin misilsiz diplomatik fəaliyyətini qeyd edir. Onun fikrincə, bu, bir tərəfdən sürətlə dəyişən beynəlxalq vəziyyətdə yeni yer axtarışı, digər tərəfdən isə Türkmənistan rəhbərliyinin özünü “enerji resurslarının etibarlı təchizatçısı” kimi göstərmək istəyi ilə bağlıdır. Yada salaq ki, bu yaxınlarda Türkmənistanın xarici işlər naziri Rəşid Meredov bir sıra Avropa paytaxtlarına, eləcə də Avropa İttifaqının Brüsseldəki mənzil-qərargahına səfər edib. Türkmənistanın paytaxtı Aşqabadda ATƏT-in yüksək vəzifəli şəxsləri, Yaponiya, Cənubi Koreya, Avropa və ABŞ-dan müxtəlif xarici şirkətlərin rəhbərləri səfərdə olub.  Aytakov bu fonda qeyd edir: “Əlbəttə ki, bu fəaliyyətin əsas yolu Avropadır, ona görə də Türkmənistan hakimiyyəti nəhayət Aİ-nin tərəfdaşları arasında yer almaq üçün hər şeyi edir. Əhəmiyyətinə görə digər mühüm məqam türk yoludur - Türkmənistan üçün Avropaya gedən bütün marşrutlar Azərbaycan və Türkiyədən keçir. Bunu başa düşən Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkmənistanın Türk Dövlətləri Təşkilatının daimi üzvü statusu alması ilə bağlı Türkmən rəhbərliyindən siyasi qərar istəyir. Bu gün ölkə təşkilatda müşahidəçi statusuna malikdir. Və belə görünür ki, Ərdoğan uğura yaxındır - Türkiyəyə səfəri zamanı Qurbanqulu Berdiməhəmmədov deyib ki, “bəlkə qoşulma Aşqabadda keçiriləcək sammitdə baş tutacaq. Onun Antalyaya səfəri zamanı Türkmənistan-Türkiyə qaz-nəqliyyat sektorunda əməkdaşlığa dair sənədlər imzalanıb, bu, türkmən qazının Türkiyədən keçməklə Avropaya tranzitini nəzərdə tutur. Üstəlik, Berdiməhəmmədov Tacikistan rəhbəri ilə görüşdə Emoməli Rəhmonu təşkilatın oktyabrda Aşqabadda keçiriləcək sammitində iştiraka dəvət edərək, Türk Dövlətləri Təşkilatı üçün bələdçi, apoloq və lobbiçi kimi əvvəllər qeyri-adi olan funksiyanı öz üzərinə götürüb. Tacikistan Mərkəzi Asiyada yeganə türk olmayan dövlətdir və Türk Dövlətləri Təşkilatının üzvlərinin son illər təşkilatın maraqları sferasına cəlb edilməsində göstərdiyi fəallıq da misilsizdir”. Serdar Aytakov əmindir ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı ciddi şəkildə və uzunmüddətli formada  formalaşır: “Bunu ötən həftəsonu Şimali Kipr Türk Respublikasının prezidenti Ersin Tatarla telefonla əlaqə saxlayan Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev nümayiş etdirib. Tatar  Azərbaycan dövlətinin başçısına “...Azərbaycanın Milli Məclisində Azərbaycanla Şimali Kipr Türk Respublikası ilə parlamentlərarası əlaqələr haqqında işçi qrupun yaradılmasına görə təşəkkürünü bildirib”. Bu, əslində Şimali Kiprin beynəlxalq səviyyədə tanınması istiqamətində ilk addımdır”.  

Samirə SƏFƏROVA