Arazdəyən, Qarakilsə, Dəvəli adları erməniləri dəli elədi...

Elnur Kəlbizadə: “İndi Ermənistan adlandırılan ərazidə istifadə olunan “erməni” yer adlarının çoxu saxtadır, qondarmadır”

İndiki Ermənistan dövlətinin tarixi Azərbaycan ərazisində - Qərbi Azərbaycanda mövcud olduğunu nədənsə bu ölkədəki bəzi şəxslər qəbul etmək istəmir. Uydurma, saxta tarix düzəltməklə erməniləri “yerli xalq” kimi təsdiqləmək üçün dəridən-qabıqdan çıxan bəzi erməni tarixçiləri illərdir ki, erməniləri bu nağılların, miflərin əsirinə çeviriblər. 

İrəvan Dövlət Universitetinin (YDU) Şərqşünaslıq fakültəsinin İranşünaslıq kafedrasının müdiri Vardan Voskanyan uzun illərdir ki, öz saxta yazıları, cəfəng fikirləri ilə Ermənistan cəmiyyətini yanıltmaqla məşğul olur. V.Voskanyan Vətən müharibəsindən sonra davamlı olaraq Azərbaycanı “toponim müharibəsi” aparmaqda ittiham edir, tarixi toponimlərimizin artıq rəsmi sənədlərdə, mətbuatda, dərsliklərdə yer alması onu qıcıqlandırır və buna başqa don geydirməyə çalışır. O, özünün Telegram kanalında yazıb ki, Azərbaycan heç bir rəsmi mesajda Ermənistan ərazisinin bir toponimindən də istifadə etmir. Azərbaycanda  Qərbi Azərbaycandakı toponimlərin öz əzəli adları ilə qeyd edilməsi Voskanyanı yandırır.  

Üzdəniraq iranşünas Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin Ermənistan ordusunun Naxçıvan istiqamətini atəşə tutması ilə bağlı rəsmi məlumatında yer alan “...Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri Dəvəli rayonunun Arazdəyən, Qarakilsə rayonunun Saybalı yaşayış məntəqələri istiqamətlərində yerləşən mövqelərindən Azərbaycan Ordusunun Naxçıvan Muxtar Respublikasının Sədərək rayonunun Heydərabad və Şahbuz rayonunun Biçənək yaşayış məntəqələri istiqamətlərindəki mövqelərini atıcı silahlardan fasilələrlə atəşə tutub” ifadələrdən yaman narahat olub. Onu yandırıb-tökən, narahat edən rəsmi xəbərdə Qərbi Azərbaycandakı Dəvəli, Qarakilsə, Arazdəyən toponimlərinin yer almasıdır. Bundan başqa, o, Aşağı Əskipara kəndinin adının da ermənilərin qoyduğu qondarma adla deyil, məhz öz tarixi adı ilə qeyd edilməsindən də narahatlıq keçirir. Əgər o həqiqi alim olsaydı, etiraf edərdi ki, Qərbi Azərbaycan ərazisində bütün Azərbaycan toponimləri süni şəkildə erməniləşdirib və Azərbaycan da o toponimləri bərpa edib. Amma bunu dilə gətirmir, saxtaşdırdıqları toponimlərimizin bərpasından, rəsmi sənədlərdə, rəsmi xəbərlərdə ifadəsindən narahatlıq keçirir. Unudur ki, onlar nə qədər bizim toponimlərimizi saxtalaşdırsalar da, onların bu çirkin niyyətləri özünü doğrultmayacaq. Dəvəli, Arazdəyən, Qarakilsə, Aşağı Əskipara kəndləri də, başqaları da bizim tarixi məskənimizdir, ermənilər isə ora gəlmədir. 

“...Ərazilər tarixən bizə aid olduğu üçün biz onları istədiyimiz kimi adlandırmaq haqqına malikik”

 AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutunun Ermənişünaslıq şöbəsinin müdiri, dosent Elnur Kəlbizadə “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Qərbi Azərbaycan ərazisindəki yaşayış məntəqələrinin adlarının Azərbaycanın rəsmi dövlət qurumları tərəfindən tarixən olduğu kimi səsləndirilməsi ilə bağlı Vardan Voskanyanın çığırtısı ənənəvi daşnak xislətinin təzahürüdür. Voskanyan özü çox yaxşı bilir ki, XIX əsrə qədər Cənubi Qafqazda heç bir məntəqədə ermənilər kütləvi şəkildə yaşamayıblar. Çar Rusiyasının işğalından sonra hayların  böyük bir qisminin İranın daxili vilayətlərindən köçürüldüyü elə ermənilərin öz mənbələrində də əksini tapmış faktdır. İndi Ermənistan adlandırılan ərazidə istifadə olunan “erməni” yer adlarının çoxu saxtadır, qondarmadır. Ermənistanın ərazi bütövlüyündən, haqdan-hüquqdan o ünsür danışır ki, Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazilərini uzun illər işğal altında saxlamış bir dövlətin vətəndaşıdır, hələ də revanşist, terrorçu çağırışlar edir. Burada deyiblər: utanmasan oynamağa nə var ki...

Əvvəla, ərazilər tarixən bizə aid olduğu üçün biz onları istədiyimiz kimi adlandırmaq haqqına malikik və bunun üçün babaları XIX əsrdə bu torpaqlara köçmüş bir terrorçu-alimciyəzdən icazə almaq fikrimiz yoxdur”-deyə bildirdi.

E.Kəlbizadənin sözlərinə görə, Vardan Voskanyan bilməlidir ki, 1930-cu ildə Cəlaloğlu Stepanavana çevrilib. “Sərdarabadı 1932-ci ildə Oktamberyana, 1992-ci ildə Armavirə çeviriblər.  1935-ci ildə Axta Hrzadan, Dəvəli Ararat, Qarakilsə Kirovakan (1993-cü ildən isə Vanadzor) adlandırılıb.  Basarkeçər 1945-ci ildə Vardenis olub. 1948-ci ilə qədər Spitakın adı Hamamlı olub. 1950-ci ildə Alagöz saxta Araqats, Düzkənd isə saxta Axuryan adı ilə əvəzlənib. Yuxarı Qəmərli 1962-ci ildə Artaşat edilib. Bu siyahını uzatmaq da olar. Ermənilərin yer adlarını necə dəyişdirdikləri ilə bağlı sənədləri Ermənistan arxivlərindən də tapmaq olar. 

İkincisi, işğalçı təfəkkürlü Vardanyan bir ərazinin adını öz dilində ifadə etməyin işğal iddası demək olduğunu söyləyirsə, ona ritorik bir sual vermək lazımdır. Ermənilər Gürcüstanın Samtsxe-Cavaxeti regionunun Cavakx, Gürcüstanı Vrastan, Afrikadakı Toqonu Qnal, Yunanıstanı Hunastan, Rusiyanı Rusastan adlandırırlar. Bunu hayların o ərazilərə iddiası və təcavüzü kimi qəbul etmək olarmı?!”-deyə E.Kəlbizadə vurğuladı.

İradə SARIYEVA