Hansı ölkənin "Yaşıl enerji" keçidinin belə güclü hüquqi bazası var? - Azərbaycandan başqa...
Aydın Hüseynov: “Azərbaycan “yaşıl enerji” ixracatçısına çevrilməkdədir”
Müasir dövrdə dünya üzrə meydana çıxan əsas çağırışlardan biri enerji keçidinin təmin edilməsi ilə bağlıdır. Yeni geosiyasi reallıqlar fonunda Avropa İttifaqı ölkələrində enerji transformasiyasının sürətləndirilməsinə və bunun üçün bir sıra zəruri tədbirlərin görülməsinə başlanıb. Müasir dövlət kimi inkişaf edən Azərbaycan da özünün bərpa olunan enerji potensialından səmərəli şəkildə istifadə etməyi planlaşdırır.
Maraqlıdır, Azərbaycanın " Yaşıl enerjiyə" keçid strategiyasının reallaşdırılması istiqamətində qanunvericilik və institutsional islahat xarakterli işlər nə kimi rol oynayır? Bu sırada 2020-ci ildə Bərpa olunan Enerji Mənbələri Dövlət Agentliyinin yaradılmasını, "Elektrik enerjisi istehsalında bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə haqqında" 2021- ci il tarixli Azərbaycan qanununu, "Azərbaycanda dənizdə külək enerjisinin inkişafı üzrə Yol xəritəsinin hazırlanmasını" qeyd etmək olar. Həmçinin, Azərbaycanın işğaldan azad edilən ərazilərində "Yaşıl enerji" zonasının yaradılması ilə bağlı tədbirlər haqqında" Prezidentin 2021-ci il 3 may tarixli Sərəncamı, Prezidentin 2021- ci il 2 fevral tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan 2030: Sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli prioritetlərdə Yaşıl enerji məkanı”nın yaradılması və digər mühüm sənədləri və tədbirləri bu sıraya aid etmək olar.
Prezidentin bu sahədə Sərəncamları və addımları Yaşıl strategiyanın həyata keçirilməsində necə rol oynayır?
Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsini üzvü Aydın Hüseynov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, Azərbaycanın yeni iqtisadi gündəliyində yer alan əsas prioritetlərdən biri olan “yaşıl enerji” ehtiyatlarının istehsalı və ixracı ilə bağlı yürüdülən siyasət öz müsbət nəticələrini göstərməkdədir. Ölkəmizin “yaşıl enerji” sahəsində beynəlxalq təşkilatlar, müxtəlif ölkələr və sərmayədarlarla fəal əməkdaşlığı sahəsində çox mühüm sazişlər imzalanıb ki, bu da gələcək enerji siyasətinin yeni şaxələri hesab edilə bilər: “Belə ki, Azərbaycan Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “Masdar”, Səudiyyə Ərəbistanının “ACWA Power”, Böyük Britaniyanın “bp”, Avstraliyanın “Fortescue Future Industries”, Yaponiyanın “TEPSCO”, İtaliyanın “Maire Tecnimont”, Çinin “China Gezhouba Group Overseas Investment”, Fransanın “Total Energies” və digər xarici şirkətlərlə bərpaolunan enerji istehsalına dair müqavilələr imzalayıb. Eləcə də Avropa İttifaqı daxil olmaqla 23 ölkə, 6 beynəlxalq təşkilat və 44 şirkətin təmsil olunduğu tədbirdə “yaşıl enerji” sahəsində əməkdaşlığa dair sənədlər imzalanıb. Hazırda Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı, Asiya İnkişaf Bankı kimi beynəlxalq maliyyə təşkilatlarının dəstəyi ilə layihələr həyata keçirilir ki, bu da “yaşıl enerji” startegiyasının olduqca uğurla irəlilədiyini təsdiqləyir”.
Millət vəkilinin sözlərinə görə, Azərbaycan 2030-cu ilədək bərpaolunan enerji həcminin üç dəfə və enerji səmərəliliyinin iki dəfə artırılması ilə bağlı qlobal təşəbbüsə qoşulub və BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) kimi mötəbər tədbirin Azərbaycanda keçirilməsi ilə bağlı yekdil qərarın verilməsi beynəlxalq ictimaiyyətin ölkəmizə böyük hörmət və etimadının ifadəsidir. Bütün bu təşəbbüsləri gerçəkləşdirmək üçün “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər”də “yaşıl enerji” məkanının yaradılması ilə bağlı hədəflər müəyyən edilib: “Həmçinin, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur, həmçinin Naxçıvan “yaşıl enerji” zonaları elan olunub. 2022-ci ildə Rumıniyada Azərbaycan, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan Hökumətləri arasında “yaşıl enerji”nin inkişafı və ötürülməsi sahəsində strateji tərəfdaşlıq haqqında Saziş imzalanıb və artıq Qara dəniz kabeli ilə bu enerjinin Avropaya ixracı nəzərdə tutulur. Azərbaycanın bərpaolunan enerji mənbələrinin texniki potensialı quruda 135 QVt, dənizdə 157 QVt təşkil edir. Bərpaolunan enerji mənbələrinin iqtisadi potensialı 27 QVt, külək enerjisi üzrə 3 000 MVt, günəş enerjisi üzrə 23 000 MVt, bioenerji potensialı 380 MVt, dağ çaylarının potensialı isə 520 MVt həcmindədir. Həmin ehtiyatların böyük bir qismi azad edilmiş ərazilərdədir. Artıq bu bölgədə bərpa olunan enerji növlərinin istehsalı üçün addımlar atılır və Laçın, Kəlbəcər ərazisində təxmini olaraq 100 MVt gücündə külək elektrik stansiyası və Zəngilan,Cəbrayıl zonasında 240 MVt gücündə günəş elektrik stansiyasının tikintisi layihəsi reallaşdırılmaqdadır”.
A.Hüseynov onu da əlavə etdi ki, Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2024-cü ilin ölkəmizdə “Yaşıl dünya naminə həmrəylik İli” elan edilib ki, tədbirlər planı çərçivəsində çoxsahəli addımların atılacağı nəzərdə tutulur. Ətraf mühitin qorunması, meşə zolaqlarının və su ehtiyatlarının mühafizəsi, yaşıllıqların artırılması naminə təşəbbüslərin dəstəkləməsi, yeni layihələrin icrası sürətlənəcək.
Vüqar İsgəndərov: “Azərbaycan həmçinin yaşıl enerjiyə keçid prosesində iştirak edir”
Millət vəkili Vüqar İsgəndərov bildirdi ki, Azərbaycan həmçinin yaşıl enerjiyə keçid prosesində iştirak edir: “Bu il Azərbaycanda “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan olunub. Dövlət başçısının bəyan etdiyi kimi, bizim bərpaolunan enerji layihələrimiz yüksək göstəricilər nümayiş etdirir. Ötən bir il ərzində bu layihələr arasında keçən ilin oktyabr ayında Azərbaycanda açılışını etdiyimiz ilk böyük Günəş Elektrik Stansiyası yer alır və bu stansiyanın gücü 230 meqavatdır. Bu stansiya bərpaolunan enerji sahəsində aparıcı şirkətlərdən olan “Masdar” tərəfindən inşa olunub və bu, yalnız başlanğıcdır. İmzalanmış müqavilələrə və anlaşma memorandumlarına əsasən 2030-cu ilədək biz 5 min meqavata qədər, yəni 5 qiqavat Günəş və külək enerjisi istehsal etməyi planlaşdırırıq. Bizim əsas investorlarımız Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindən “Masdar” və Səudiyyə Ərəbistanından olan “ACWA Power” şirkətləridir. Həmçinin digər ölkələrdən olan şirkətlər də bizimlə çalışır. Bizim istər Xəzər dənizində, istərsə də quruda bərpaolunan enerji ehtiyatları baxımından nəhəng potensialımız var. Azərbaycan, həmçinin “Qara Dəniz Yaşıl Kabel” layihəsi ilə Avropaya yaşıl enerjinin önəmli ixracatçılarından biri olmağı hədəfləyib. Bir sözlə, Azərbaycan yaşıl enerjiyə keçid prosesinin aktiv mərhələsindədir”.
Günel CƏLİLOVA
