"60 günə ermənilər çıxır, Mehri Qarabağa dəyişdirilir" - Paşinyan plan açdı...
Abutalıb Səmədov: "1999-cu ilin İstanbul sammiti ərəfəsində belə bir plan tərəflərə təqdim olunmuşdu"
BBC-nin məlumatına görə, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan deyib ki, 1999-cu ildə Ermənistan özünün Mehri rayonunun "Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti" müqabilində Azərbaycana verilməsini müzakirə edib. Paşinyanın sözlərinə görə, ATƏT-in İstanbul sammiti zamanı ərazilərin mübadiləsi ilə bağlı sənəd dövriyyədə olub.
"Sözügedən sənəd qüvvəyə mindikdən dərhal sonra "Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti", Şuşa və Laçın rayonları 1988-ci il sərhədləri daxilində Ermənistan Respublikasına, sənəd qüvvəyə mindikdən sonra Mehri rayonu isə Azərbaycana verilirdi"- deyə bildirən Paşinyan barəsində danışdığı sənədə istinadən deyib ki, Ermənistan 60 gün ərzində Mehridən qoşunlarını çıxarmalı, bu bölgədə münaqişədən zərər çəkmiş Azərbaycan vətəndaşları məskunlaşmalı idi.
Göründüyü kimi, Paşınyan Mehrinin Qarabağla dəyişdirilməsi planlarını arxivdən çıxardıb.
"Bu plan Azərbaycanda yaxşı qarşılanmadı..."
Paşinyanın açıqlamasına şərh verən "Alyans" strateji araşdırmalar mərkəzinin rəhbəri Abutalıb Səmədov "Bakı-Xəbər"ə "1999-cu ilin İstanbul sammiti ərəfəsində belə bir plan tərəflərə təqdim olunmuşdu. Həmin dövrdə Ermənistan parlamentində qırğın baş verdi, parlamentin sədri və başqa bir neçə nəfər öldürüldü.
Bu plan Azərbaycanda yaxşı qarşılanmadı və həmin dövrdə Azərbaycan Prezidentinin yaxın ətrafında olan bir neçə şəxs, üstəlik, xarici siyasət sahəsinə cavabdeh olan üç nəfər - Prezident katibliyinin rəhbəri Eldar Namazov, beynəlxalq məsələlər üzrə dövlət müşaviri Vəfa Quluzadə və xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov istefa verdilər. Yəni plan həm Azərbaycanda, həm də Ermənistanda narazılıqla qarşılandı və son nəticədə İstanbul sammitində müzakirə olunmadı"- deyə bildirdi.
A.Səmədovun sözlərinə görə, ondan sonra ərazi mübadiləsi məsələsi bir də 2001-ci ilin aprelində ABŞ-ın Ki-Uest şəhərində masaya qoyuldu. A.Səmədovun qeyd etdiyinə görə, bir neçə gün ABŞ ciddi şəkildə təzyiq göstərdi ki, Azərbaycan bu planı qəbul etsin. "Planın mahiyyəti ondan ibarət idi ki, yenə də "Dağlıq Qarabağ" və Laçın Ermənistana verilir, bunun qarşılığında Ermənistan ərazisinin bir hissəsi Azərbaycana verilir. Burada nə qədər hissə nəzərdə tutulmuşdu? Ərazi mübadiləsi bərabər əsaslarlamı aparılırdı? Bu barədə məlumat yoxdur. Ancaq bir şey məlumdur ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev kəskin şəkildə bu plana qarşı çıxmışdı və Ki-Uest görüşlərinin uğursuz başa çatmasının əsas səbəbi İlham Əliyevin bu planı qəti şəkildə rədd etməsi olmuşdu. Baxmayaraq ki, o dövrdə dövlətimizin başçısı Heydər Əliyev idi. Ermənistan bu planı qəbul etmişdi, Ermənistanda heç bir etiraz olmamışdı.
Bu gün Paşinyanın həmin hadisələri bir daha xatırlaması nə ilə bağlıdır, məqsəd nədir?
Artıq Qarabağda ermənilər yaşamır və heç bir ərazi mübadiləsinə də zərurət yoxdur. Hazırda söhbət yalnız Qarabağa ermənilərin bir hissəsinin qayıtmasından gedə bilər və eyni zamanda azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycana, öz dədə-baba torpaqlarına qayıtması məsələsi müzakirə oluna bilər. Bu məsələlər artıq bir yerdə müzakirə olunmalıdır. Əgər Qarabağa 1988-ci ilə qədər yaşamış ermənilər və onların övladları qayıda bilərsə eyni hüquq Qərbi Azərbaycanda yaşamış və keçən əsrin 80-ci illərində məcburi şəkildə öz evlərini tərk etmiş azərbaycanlılara da verilməlidir. Bu ərazi mübadiləsi məsələsini gündəmə gətirməkdə Paşinyanın məqsədi nədir, yenə kimi günahlandırmaq, özündən əvvəlki rəhbərlərin hansı nöqsanını ortaya çıxarmaq istəyir? Düzü, aydın deyil"-deyə A.Səmədov əlavə etdi.
İradə SARIYEVA
